Danish Sound Technology

Wie weet heeft u zonder het te beseffen wel luidsprekers in huis met units die gemaakt zijn door Danish Sound Technology, het moederbedrijf van merken als Scan-Speak, Vifa, Peerless en Logic. D-S-T is één van de grootste leveranciers ter wereld van units en maakt er per jaar ongeveer 5 miljoen op een totale bedrijfsoppervlakte van 25.000 m2. De hoofdvestiging van D-S-T staat in Videbaek, Denemarken en daar mochten we een kijkje nemen. Samen met vertegenwoordigers van winkels als Speaker & Co, Speakerland en OLS en samen met Nederlandse luidsprekerfabrikanten als JK Acoustics, MC Systems, Hepta, DeVos, Stage Accompany en Impulse, die units afnemen van D-S-T importeur Audio Components uit Oss.



Een busreis van 10 uur brengt ons op de plaats van bestemming, een vrijwel uitgestorven Videbaek waar inwoners op maandagmorgen niet op straat lopen. Allemaal aan het werk bij D-S-T? De fabriek en de bijbehorende gebouwen liggen verscholen in een woonwijk. In de vestiging in Videbaek vinden twee bedrijfsonderdelen een plek, Vifa en Scan-Speak. De twee overige merken Peerless en Logic huizen elders. Peerless tot nu toe in het Deense Karlsunde, al zal van dat merk de productie binnenkort verhuizen naar Videbaek. Logic is het Chinese productiebedrijf van D-S-T. Ontwikkeling van units voor Vifa en Scan-Speak is uitsluitend geconcentreerd in Videbaek.

 

Voordat we aan de rondleiding door de fabriek toekomen, volgt de gebruikelijke PowerPoint presentatie over D-S-T. Er blijken nogal wat merken te zijn die in grote hoeveelheden units afnemen. Soms onder eigen merknaam, soms met de Vifa of Scan-Speak sticker op de magneten. Denk voor Nederland maar aan Hepta, Xanadu, MC Systems, Master en Kharma. In het buitenland merken als Wilson Audio, Magnat, Mission, Spendor, Dali en vele anderen. Variërend van massa, goed tot super high end. Voor drie soorten toepassing: thuis, professioneel en in de auto.

Scan-Speak is het state-of-the-art merk van D-S-T. De onderneming is gestart in 1970 en richt zich op de high end markt. Heel beroemd zijn de Revelator tweeters en de ringradiators die steeds meer opgang vinden. Maar ook de woofers met carbon, kevlar of papier conus. Vifa, opgericht in 1933 als toeleverancier voor B&O, zit iets lager in de lijn en profiteert van de research die voor Scan-Speak wordt gedaan. Van Vifa zijn eenvoudiger ringradiator tweeters leverbaar met een veel lager prijskaartje. Maar er zijn ook genoeg units die niet ten grondslag liggen aan Scan-Speak en speciaal voor Vifa zijn ontworpen. Vifa is ook veel groter en heeft 10x maal zoveel productieruimte in Videbaek ten opzichte van Scan-Speak. Van beide merken kunnen OEM units betrokken worden waarbij het afnamevolume bepaalt in hoeverre D-S-T bereid is aanpassingen aan de standaard productie te doen. D-S-T is overigens ontwerper van units en bouwer of assembleur. Spoelen, magneten, korven en conussen betrekt D-S-T van toeleveranciers die op specificatie leveren.

 

Voor heel kleine series en voor productontwikkeling heeft D-S-T wel een paar draaibanken en spoelwikkelmachines tot haar beschikking. Echter door gebruik te maken van toeleveranciers die binnen strikte specificaties leveren kan D-S-T zich puur richten op assemblage en ontwikkeling. Daarmee blijft de expertise in huis, is de kwaliteit gewaarborgd binnen de eigen onderneming (ISO 9001 certificaat) en worden kosten bespaard wat uiteindelijk leidt tot lagere verkoopprijzen.

 

Ontwikkeling houdt niet op bij de units zelf, D-S-T helpt desgewenst luidsprekerfabrikanten met het tunen van kasten en filters. Een voorbeeld daarvan troffen we aan in een luisterruimte.



De rondgang begint in een klein, goedgeïsoleerd testhok waar units belast worden, tot ze de geest geven. Een Dali woofer ligt aan flarden op de tafel. Iets verderop komen we bij de ruimtes waar de R&D afdeling kan putten uit een veelvoud aan units om testen mee te doen. Hier liggen ook units van testseries die de productie nooit gehaald hebben. En units van de concurrent ter vergelijk. Met vaardige vrouwenhanden worden spoelen gewikkeld en de speakers van een conus voorzien. Waarna die gemeten kunnen worden in de twee aanwezige dode kamers. Ruimtes waar de stilte op je valt en waarin je op een gegeven moment in je oren je eigen bloed hoort ruisen. Niet een ruimte om aangenaam in te vertoeven.

Vifa Productie

Dan stappen we door naar de productie van Vifa woofers. Pallets staan vol met luidsprekers die in allerlei stadia van afbouw zijn. Lege korven, magneetsystemen, spoelen en conussen tref je overal aan. Er zal best een lijn in de productie zitten, maar onze groep kan die niet direct ontdekken. Iedereen heeft zo zijn mening hoe het efficiënter zou kunnen, of dat waar is zal slechts D-S-T kunnen beantwoorden.



Weet u trouwens dat magneten van luidsprekers niet magnetisch aangeleverd worden en in een machine gemagnetiseerd moeten worden? Een enorme spoel magnetiseert het materiaal, unit voor unit. Daarna komt het verlijmen van onderdelen. Zowel van het motorgedeelte van de speaker als van de conus met de conusrand. Dan de centreerschijf en de spreekspoel.



Als de unit klaar is wordt hij getest. Dat gebeurt door via een testtoon de frequentiecurve te meten, de impedantie en nog wat parameters, en die te vergelijken met een referentie unit. Een proces dat slechts een paar seconden in beslag neemt en toch op alle belangrijke punten test. Na het inpakken vullen de units de magazijnen, gereed voor transport.



Elders in de fabriek zien we hoe vrouwenhanden tweeters monteren. Domes worden met de hand gecentreerd en voorzien van een spreekspoel. Machines spuiten kleine hoeveelheden lijm op exact de juiste plaats. De hoeveelheid handwerk die er aan te pas komt verbaast ons. Wie denkt dat een tweeter een ding is dat plompverloren uit een machine rolt heeft het mis. Daarna uiteraard de test van elke unit voordat hij wordt ingepakt.



Midden tussen Vifa en Scan-Speak is een metaalverwerkingsbedrijf actief dat onderdelen maakt voor de motor. Hier staan zware machines en CNC gestuurde draaibanken. Poolkernen liggen in duizenden stuks in de magazijnstellingen waar collega René Smit voor poseert.

 

De trots van onze gastheer is Scan-Speak. Hier komen de basweergevers vandaan met de ingesneden conus. Hij legt uit dat elke conus opbreekt. Dat wil zeggen, ongecontroleerd gaat bewegen als een fladderend blad bij hoog vermogen. Door de conus in te snijden beperk je dat effect tot kleinere bewegingen omdat elk stukje conus tot opbreken gebracht moet worden. Hoe kleiner de conus, hoe minder het effect zal optreden. De insnijdingen in de conus worden met de hand gevuld met kit. Een precies werkje waar weer de vrouwenhand meester in is. We zien hier ook de nieuwe units van Scan-Speak die geleverd gaan worden in de bekende Dali kleur en waarvan de conus deels is opgebouwd uit houtpulp.



En units met een gladde zwarte conus die bestemd zijn voor afbouw en verzending naar Wilson Audio. In een hoekje treft René Smit zijn gewaardeerde Spendor tweeters aan. In dezelfde ruimte volgt nog een uitleg over het belang van conusranden, de snelheid waarmee ze zich herstellen als je ze indrukt laat zien hoe levendig een speaker zal klinken. Onze gastheer en tevens ontwerper van units heeft daar zijn uitgesproken voorkeuren in. Zo heeft hij een hekel aan polypropyleen conusmateriaal. Dat geeft weliswaar heel weinig kleuring en maakt de luidspreker zeer neutraal, maar het zou tevens alle leven uit de unit halen. Mooi voor afluisteren of om fouten in de opname te ontdekken, minder geschikt voor weergave thuis. Een deel van de bezoekers is het daar overigens totaal niet met hem eens en betwist de stelling. Ook aan harde rubber conusranden heeft hij een hekel. Het is volgens hem jammer dat foam randen op den duur verteren (bekijk oude Acoustic Research luidsprekers maar eens) want dat is de beste conusrand die er is. Daar volgt minder tot geen commentaar op van de toehoorders. Mede omdat hij met voorbeelden aan komt van conusranden die meer of minder soepel zijn. Als hij een rand indrukt die duidelijk langzaam de oude vorm aanneemt snappen we allemaal dat zo’n unit traag zal zijn en niet lineair zal reageren. Leerzaam allemaal.

Afsluiting

Ook leerzaam is de uitleg die in de middag nog volgt over luidspreker motorsystemen (magneet, poolkern, spoel) en welke invloeden die hebben op het geluid. Zo past D-S-T in diverse units koperen ringen toe die het magnetisch veld een bepaalde kant op dwingen en zo de efficiency verhogen. Ook leuk om te horen is dat computers nog niet alles kunnen. D-S-T maakt gebruik van computersimulaties om units te ontwerpen. Als de parameters bijna vastliggen, gaat de ontwerper met de prototypes aan de slag en bepaalt zo welk ontwerp het beste is.

Zo is ook de vorm van de ringdome fase kegel ontstaan. Met de hand meer of minder materiaal aanbrengen. Waarom de spitse holle vorm het beste werkt weet men niet te verklaren, wel kunnen ze het laten horen. De top Scan-Speak ringdome tweeter heeft die spitse vorm standaard meegekregen. Tegen het einde van het bezoek zien we nog ontwikkelingen als een ringdome tweeter/midden toner. De ringdome is hier omgeven door een middentoon unit die ook de kenmerkende ringen op de conus heeft. Onbekend is nog of de unit ooit in productie zal komen en fotograferen is verboden.



Een warm en hartelijk afscheid van de gastheren en de gastvrouw maakt een eind aan het bezoek. De terugreis met de bus heeft een hoog schoolreisjes gehalte en de stemming is opperbest. Zelfs als we pas om drie uur ’s-nachts terug zijn in Oss waarna velen nog een stuk moeten reizen voordat ze hun bed zullen zien. Een heel leuke ervaring rijker.

Audio Components is te vinden op:

Ussenstraat 2a
5341PM Oss

Telefoon: 0412-62.66.10
Fax: 0412-63.30.17