Luisterbezoek bij Dirk

De kop is eraf van deze rubriek. Toog ik voor mijn vorige bezoek nog naar het westen dit keer is de afstand aanzienlijk groter en meer naar het midden van het land. De plaats waar ik moet zijn is normaal goed bereikbaar. Helaas, de snelweg er naartoe staat bekend om zijn mislukte verwerking van grote hoeveelheden autoverkeer wat leidt tot een toptien notering in de filelijst. Gelukkig was het lot mij op de heenweg gunstig gezind en arriveerde ik op tijd bij de volgende gastheer die zich voorstelde als Dirk.

In het verleden verdiende Dirk als zelfstandig ondernemer de kost in de tuinbouw wat niet altijd meeviel. Tot hij een paar jaar geleden het idee kreeg om het bedrijf te verkopen en zich met zijn gezin in Canada te vestigen om daar een groot tuinbouwbedrijf op te zetten. Familie was hem al voor gegaan en het avontuur lokte. Feitelijk was alles voor een goede overtocht en vestiging al geregeld totdat de terreuraanslagen van 11/9 zodanig roet in het eten gooiden dat van emigratie naar Canada moest worden afgezien. Een grote teleurstelling want er was al zoveel geregeld en het bedrijf in Nederland was inmiddels in andere handen over gegaan. In de oude, bij het bedrijf behorende, woning was de zolderruimte ooit door Dirk omgetoverd tot een waar audiowalhalla. De ruimte bezat afmetingen van 6.5 x 8.5 meter, ruim voldoende om een leuke set in te plaatsen. Het verzamelen van een degelijke set is begin jaren ’70 aangevangen en leidde, ondanks het drukke leven van tuinbouwer, tot vele uren luisterplezier. Helaas was met de verkoop van het bedrijf ook de woning verkocht en raakte Dirk zijn luisterruimte kwijt. Toen hij later nog een keer in zijn oude woning terugkeerde moest hij met lede ogen aanzien hoe zijn eens zo felbegeerde luisterruimte verbouwd bleek tot een drietal slaapkamers.

Nadat een nieuwe woning was gevonden en Dirk en zijn gezin zich weer settelden bleek het vinden van werk geen probleem en pakte het gezin het gewone leven weer op. Binnentredend in de woonkamer van het huidige huis vallen meteen een paar uit de kluiten gewassen Avalon Eidolon’s en een audiorack op, dat voornamelijk gevuld is met Audio Research apparatuur. De luidsprekers zijn aan de linkerzijde geplaatst. De woonkamer is ongeveer 6 meter lang en 4 meter breed. De vloer is voorzien van plavuizen waarop een groot kleed ligt. Met je gezicht naar de luidsprekers staat de bank links. Tegenover de set staat een relaxstoel waarin men optimaal van muziek kan genieten. Tussen de luisterplaats en de set staat niets, wat ideaal is voor de spreiding van het geluid. De ruimte is vrij kaal ingericht, maar klinkt gelukkig niet hard of galmend. Omdat de huidige woning naar verwachting slechts een tijdelijk is, is er niet teveel aandacht aan de inrichting besteed.

Dirk is lang geleden besmet met het hifi-virus.Vanaf 1976 begon het bij Dirk te kriebelen na het beluisteren van een paar IMF luidsprekers. Volgens Dirk in die tijd een doorbraak en ze zouden zeker nog jaren gepeeld hebben als het formaat niet te groot was voor zijn toenmalige woonkamer. De joekels moesten uiteindelijk het veld ruimen en zijn over gedaan aan zijn broer die wat meer ruimte tot zijn beschikking had. Opmerkelijk is dat deze luidsprekers nog steeds staan te spelen, zij het wel met een aantal modificaties. Versterking kwam in de vroege beginjaren uit de Marantz-stal. In een tijd dat ook de quadrafonietechniek zijn intrede deed. Dat was geen lang leven beschoren en al gauw is
kennis gemaakt met de elektronica van het Amerikaanse buizenmerk Audio Research. Dirk startte met een SP4 voorversterker en een D100 eindversterker. Die werden via de 2e hands rubriek in Homestudio aangeschaft. Als bron diende in die tijd uiteraard een draaitafel. De keuze viel destijds op een Technics met een SME 3009 arm, waarin gemonteerd een Audio Technica element. Dirk had niet veel geluk met het element, het werkte niet optimaal en uiteindelijk bleek het kapot te zijn. Een nieuw element bracht uitkomst en werd wederom met uiterste zorgvuldigheid en precisie gemonteerd. Dat lukte zonder veel problemen en het element speelde goed. Zo werd Dirk de trotse eigenaar van een lekker klinkende set. Totdat ……. dochterlief van 1,5 jaar het element trachtte na te stellen. Dat verliep, zoals u mogelijk verwacht, niet geheel naar wens en ditmaal lag het element vrijwel helemaal uit elkaar. Het antwoord op mijn vraag aan Dirk hoe hij destijds reageerde zal ik maar niet herhalen. Dirk koos direct voor een afsluitbaar audiomeubel en sindsdien is er niets meer kapot gegaan.

Audio Research en Avalon

Dirk was uitermate tevreden met deze set en heeft hier tegen vrijwel alle hifilogica in zeer lang mee gedaan. Pas in 1992 is overgegaan tot de aanschaf van nieuwe elektronica. De opvolging is uiteraard gezocht in de vorm van nieuwe Audio Research versterkers. De klankmatige eigenschappen bevielen Dirk zo goed dat er niet van dit merk afgeweken is. Ongeveer begin jaren ’90 kwam de LS-serie van Audio Research op de markt waaronder de steengoede LS2 voorversterker. Een voortrap die nog altijd bij velen zeer geliefd is en gretig aftrek vind op de 2e hands markt. De SP4 moest er het veld voor ruimen. Na dit snoepje te hebben aangeschaft bleef de eindversterker wat achter. Om die naar het niveau van de LS2 op te krikken viel de keus op de grote 300M mono-eindversterkers. Dat bracht het geheel niet alleen muziektechnisch meer evenwicht, met aan iedere zijde van het rack een fraaie 300M was het geheel ook optisch geslaagd. Op luidsprekergebied is in de loop der jaren heel wat veranderd. Nadat de IMF’s naar zijn broer verhuisden, kwamen de luidsprekers van B&W om de hoek kijken. De 800 is als eerste aangeschaft maar bleek na een tijdje luisteren teveel van het goede en is daarom vervangen door een set kleinere 808. Dat type speelde lange tijd tot Dirk zich ging verdiepen in andere luidsprekers. Tijdens de zoektocht stuitte Dirk op het Amerikaanse Avalon. Dirk raakte erg gecharmeerd van de klankeigenschappen van het merk. Zoals zovele hifi-liefhebbers vond Dirk de aanschafprijs van Avalon aanvankelijk veel te hoog en zat de aanschaf van een set er voorlopig niet in. Maar de wonderen zijn de wereld gelukkig niet uit en Dirk ontdekte de fraaie Avalon Eidolon. Die is voor thuis op proef gevraagd en na een paar dagen serieus luisteren ging er een hele nieuwe wereld voor Dirk open. Er speelden zich dingen af in de onderste regionen van het geluid. Iets wat in veel mindere mate bij de B&W’s naar voren was gekomen. De Avalons kenden een strakker en beter gedefinieerd laag. Over de koop hoefde niet lang na te worden gedacht en de verkoper kwam nooit meer terug om ze op te halen. Dirk werd vanaf die dag de trotse eigenaar van een set fabuleuze Eidolon’s.

Inmiddels was aan de versterkingszijde ook wat veranderd. De LS2 voorversterker ging, een LS22 voorversterker kwam om de 300M’s aan te sturen. De bron was ondertussen opgewaardeerd met een Audio Research CDT 3 loopwerk en een losse Dac 3 MKI. De Dac heeft inmiddels een modificatie ondergaan naar de MKII versie, omdat die versie beduidend beter klinkt dan de toch al niet slechte MKI. Het bloed kruipt waar het niet gaan kan en plotseling deed zich een aanbieding voor van een 2e hands Reference 2 MKII voorversterker. De keus was niet moeilijk en voor de LS22 maakte Dirk een goede prijs, zodat er relatief maar weinig geld bij hoefde. Omdat de voormalige eigenaar van de Reference 2 MKII bovendien een VT200 eindversterker bezat, begon het weer te kriebelen en korte tijd later maakten de 300M’s plaats voor de VT200. Omdat de vraag naar 2e hands Audio Research altijd groot is bleek het geen probleem om voor de 300M’s een nieuwe eigenaar te vinden. Met de aanschaf van de VT200 ontstond een klein optisch nadeel. Werd het audiorack eerst geflankeerd door twee mono’s, nu staat er slechts één VT200, een echt luxe-probleem. Op mijn vraag of er ooit nog een draaitafel aangeschaft gaat worden, antwoord Dirk dat dit niet direct aan de orde is. Hij zou het misschien uit optisch oogpunt overwegen. Immers een draaitafel aan de andere zijde van het rack zou niet misstaan. Heftig speelt mee dat Dirk gewend is aan het gemak van de CD-speler, geen gepriegel met elementen of het omdraaien van LP’s. Nee, gewoon een CD opzetten, zitten en luisteren. Voorlopig nog zonder dus, maar volgens Dirk; “zeg nooit, nooit”. Omdat Dirk regelmatig naar de radio luistert, mag een goede tuner niet ontbreken. De tuner van alle jongensdromen is aangeschaft.

Een echte Magnum Dynalab MD-108 bevolkt de bovenste plank van het rack. Het optimaal tot zijn recht laten komen van de tuner vereist nogal wat werk. Het beste resultaat verkrijgt men via een losse antenne. Dus trok Dirk met gereedschap en al de tuin in om een antenne te plaatsen. De ontvangst is nog niet optimaal er moet nog iets aan gesleuteld worden. Een ander werkje ten behoeve van het optimaliseren van het geluid was het aanleggen van een extra groep. Op de groep is de VT200 aangesloten waardoor optimaal gebruik te maken is van de kwaliteiten van de eindbak. Op goed geluk is gekozen voor XLO bekabeling. Begonnen met de goedkopere types en langzaam opgebouwd tot de Signature en Limited Edition versies. Een Tice netfilter draagt zorg voor een verdere schone stroomvoorziening.

De set

Tips uitwisselen en praten over zijn favoriete hobby doet Dirk onder meer met leden van Audioclub Nunspeet. Ongeveer 5 maal per jaar komen ze bij elkaar om te praten over muziek en de nieuwste ontwikkelingen. Ook worden nieuwe ontwikkelingen uit de audiobladen gehaald. Ooit begonnen met Stereo Beeld Test leest Dirk momenteel Stereophile. Tussen het praten door is er uiteraard ook geluisterd naar de set waar ik hoge verwachtingen van heb. Favoriete muziek van Dirk komt veelal uit de jaren ’70 en met name Crosby, Still, Nash and Young. Uiteraard ook Pink Floyd. Volgens Dirk is het met deze set net zo genieten van minder goed opgenomen cd’s uit die tijd als van de moderne, over het algemeen beter opgenomen CD’s.

We beginnen met Norah Jones, hoewel uitgekauwd op iedere beurs, klinkt hier toch weer anders. Rustig en zelfverzekerd als ik het zo mag omschrijven. Iedere ademhaling, iedere trilling in haar stem en haar aanwezigheid is te voelen. Het ontbrak er nog net aan dat ze niet in levende lijve aanwezig was. Kenmerkend van Avalon is dat het lijkt of er weinig laag aanwezig is. Schijn bedriegt. Het laag is zo strak en gaat zo diep dat ook onderin verschillende tonen zijn te horen. Dat vindt Dirk ook één van de sterke eigenschappen ten opzicht van de B&W waarvan hij het laag veel logger en dikker vond. Roger Waters is van geheel andere orde, maar daarom niet minder mooi. Amused To Death is een CD die ik ook veel draai en daardoor goed ken. De in Q-sound opgenomen CD komt via de Avalons, door buizenversterkers aangestuurd, extra goed tot zijn recht. Het geblaf van de honden achterin, de stem die de kamer in komt, het geluid van de ontploffende bom wat over je heen de kamer in komt rollen. De kracht en dynamiek zijn enorm. Wel komen de beperkingen van deze luisterruimte naar voren met Waters. Het beeld is niet zo groot als ik gewend ben. De luidsprekers staan voor het mooiste geluid te dicht op elkaar en te dicht bij de achterwand. Tony Joe White is een favoriete zanger van Dirk en waar mogelijk wordt een concert bezocht. Een fragment van de zanger mag niet ontbreken. Weer hoor je het gemak terug, de zware diepe stem, zijn subtiele gitaarspel, dit is genieten. Gitaarwerk maar dan van een heel ander kaliber komt van Nils Lofgren. Snel en snijdend glijden de vingers over de snaren. Er wordt voldoende druk opgebouwd en uiteraard is alles en iedereen in een ferme houdgreep genomen. Nergens is sprake van versmering of het overlopen van geluid. Het geluid kent een zekere mate van natuurlijkheid en daarbij veel detail. Het beeld staat zo stabiel als een huis, zij het wat klein en op elkaar. De vloeiende kwaliteiten die een buis zo prettig maken om naar te luisteren komen goed terug. Behouden is een strak en gedetailleerd laag en dat lukt lang niet altijd met andere merken buizenversterkers.

Al luisterend kom ik tot de conclusie dat er genoeg potentie zit in de combinatie Avalon/Audio Research. Dirk kijkt reikhalzend uit naar een nieuw onderkomen en dan het liefst één waarin een kamer tot de nieuwe luisterruimte omgebouwd kan worden. Al pratend rest mij nog de vraag aan Dirk wat de volgende aanschaf zal zijn. “Voorlopig blijft de set zoals deze nu is en er staan geen bijzondere wensen op het verlanglijstje. Deze set is, zoals hij nu speelt, af”. In de woorden van Dirk kan ik kan mij heel goed vinden. De set is een lust voor oog en oor en biedt veel luisterplezier. Het was een middag genieten van pure muziek. In een grotere ruimte zal alles nog beter tot zijn recht komen en bruisen als een geschudde fles champagne die ontkurkt wordt. Na een middag luisteren en praten is een eind gekomen aan de tweede aflevering “Phil beluistert” en rest mij niets anders dan afscheid nemen van Dirk en zijn set om daarna de terugreis naar het zuidwesten te aanvaarden.