Veelgestelde Vragen: Versterkervermogen Versus Speakerbelastbaarheid

In de HiFi.nl redactiemail ontvangen we regelmatig vraagstukken, die sterk op elkaar lijken. Onderwerpen die ongetwijfeld bij veel meer mensen spelen, en zich uitstekend lenen voor een rubriek Veelgestelde Vragen - die we bij dezen dan ook in het leven willen roepen.

In deze eerste aflevering behandelen we daarom onderstaande vraag, maar doen we ook een oproep om samen met ons een complete serie te compileren, bestaande uit een reeks betrekkelijk tijdloze vragen en antwoorden die weliswaar niet onuitputtelijk zijn, maar die desalniettemin een goede basis vormen om de hifi-wereld wat beter te begrijpen. 

Beste redactie,

Ik ben in het bezit van een 2 x 135 watt (8-16 Ohm) versterker. Kan ik hier luidsprekers op aansluiten van 6 Ohm, power long 100/short 140 watt?

Ja, dat kan. Als we het weerstandverhaal (Ohm) voor het gemak even buiten beschouwing laten – we komen er verder nog even op terug -,  dan lijkt het logisch dat het door de versterker geproduceerde vermogen (in Watts) nooit hoger mag liggen dan de belastbaarheid van de luidsprekers (ook in Watts). Volgens die logica zou je met een 2 x 100 Watt versterker een luidsprekerset met een belastbaarheid van 2 x 50 Watt binnen de kortste keren aan gort draaien.

Het blijkt echter dat dat in de praktijk niet het geval is. Sterker nog: de kans op luidsprekerschade wordt er juist kleiner op naarmate de versterker méér watts onder de motorkap heeft zitten. Zelfs wanneer het vermogen van de versterker daardoor hoger uitvalt dan de – zogezegde – maximale belastbaarheid van de luidsprekers.

(klikbaar voor een nog bonter voorbeeld van deze analogie)

Luidsprekers gaan namelijk niet zozeer stuk door een te hoog versterkervermogen, maar wel door een versterker die de grenzen van zijn vermogen nadert en – min of meer - overschrijdt. Als dat gebeurt, dan zal de versterker ‘clippen’. Hierbij wordt de golfvorm van het signaal als het ware afgeplat. Als je het weergeeft op een oscilloscoop, is dat duidelijk te zien. Dat gaat gepaard met een hoop harmonische vervorming, die hoogst onaangenaam klinkt. Het is dan ook niet voor niets dat het vaak tijdens wilde feestjes is – als je genoeg alcohol naar binnen giet, valt de vervorming veel minder op - dat luidsprekers naar de haaien gaan...

Welke versterker durft dit aan?

Hoe dan ook is de kans dat een krachtige versterker -  eentje die veel watts kan uitbraken, dus – luid genoeg kan spelen zonder dat hij clipt, uiteraard groter dan dat bij een versterker met minder vermogen het geval is. Bijgevolg is de krachtige versterker veiliger dan een minder krachtig exemplaar.

This one goes to eleven

Een ander punt waar je rekening mee moet houden, is dat fabrikanten de neiging hebben om de opgegeven vermogenscijfers kunstmatig op te pompen, door gebruik te maken van allerlei spitsvondige meetmethodes. Dat geldt overigens ook voor de belastbaarheid van de luidsprekers. De meeste mensen zijn namelijk – volkomen onterecht - geneigd om te denken dat een versterker of luidspreker waar een hoger wattagecijfer opgekleefd is sowieso beter presteert dan eentje waar de cijfers wat lager zijn.

Wij schrikken er zelf niet voor terug om krachtige monoblokken – met twee van die dingen produceren we een vermogen van 2 x 500 watt – in te zetten om luidsprekers met een belastbaarheid van 100 watt of iets dergelijks aan te sturen. Nog nooit problemen mee gehad. Ook niet als we het volume stevig opendraaien.

This one goes to eleven

Het weerstandverhaal, dan. Het opgegeven weerstandcijfer van de luidspreker moet je vooral niet letterlijk nemen. Zo heeft een luidspreker normaal gezien nooit een constante weerstand van x Ohm. Dat komt omdat de weerstand fluctueert met de toonhoogte. Wat je vooral moet weten, is dat een lage weerstand een grotere belasting voor de versterker vormt.

Moraal van het verhaal? Combineer gerust een krachtige versterker met minder krachtige luidsprekers. En lig niet wakker van de opgegeven weerstandcijfers. Die zijn in deze context nauwelijks relevant. 

We willen graag een nieuwe rubriek in het leven roepen met lezersvragen, dus suggesties voor onderwerpen en te behandelen vraagstukken zijn welkom. Daarnaast zijn we ons bewust van het feit dat we in deze eerste aflevering de kern van het antwoord behandelen, maar dat er aan het onderwerp diverse invalshoeken kleven die zeker tot een verdieping uitnodigen - ook suggesties daartoe zijn welkom. Reactiemogelijkheid hieronder!