Dag van het Vinyl - het verslag

Item: Dag van het Vinyl - het verslag
Author: Dieter van den Bergh

Dieter van den Bergh | 28 januari 2010 | Fotografie Paul Vermeulen

Hoe lok je vinylfanaten zo snel mogelijk je tent binnen? Geef de eerste bezoekers gewoon een bijzondere vinylsingle kado. De driehonderd gelimiteerde splitsingles (met tracks van The Use of Ashes en DeWolff) die te verdelen waren onder de eerste bezoekers van De Dag van het Vinyl in 013 waren in no time weg. Onder de vroege vogels natuurlijk ook de traditionele koopjesjagers, die hun slag wilden slaan op de platenmarkt.

(Foto: © Paul Vermeulen PHOTO40)

De eerste, succesvolle editie van de Dag van het Vinyl, georganiseerd door Selected Sounds, Muziek.nl, HiFi.nl en 013, was veel meer dan een platenbeurs. Alle hoeken en gaten van het Tilburgse popcentrum werden benut voor onder meer live-optredens van bands en deejays, debatten, een popquiz en een workshop. Ook hadden hifi-producenten hun mooiste waar uitgestald. Voor één dag werd de cd massaal in de ban gedaan; alles stond in het teken van het ambachtelijke vinyl, het zwarte goud.

Onder meer in de foyer, de Bat Cave en op het podium van de grote zaal, waar normaal een band staat te ronken, stonden kraampjes vol elpees en singles en aanverwante accessoires, zoals (label)hoezen en opbergsystemen. Stalletjes met the usual uspects zoals Elvis, Beatles en Stones (inclusief de gevreesde parafernalia), maar vooral gevuld met veel avontuurlijk materiaal. Bij sommige standjes was het de hele dag dringen, zoals bij Selected Sounds, met een interessante verzameling oude pop, funk, jazz, soul en reggae, tegen vriendelijke prijzen.

(Foto: © Paul Vermeulen PHOTO40)

Vinyl was er in alle soorten en maten. Tweedehands, maar ook heel veel nieuwe zwarte schijfjes; nieuwe muziek en heruitgaven van klassiekers, die niet op krasjes of ander ongerief gecontroleerd hoefden te worden: van Anouk tot Beatles, van Miles Davis tot Coldplay, van Pink Floyd tot Duffy. Goed vertegenwoordigd: het nieuwe, hoopgevende Nederlandse Music on Vinyl-label, dat nieuw, high-quality 180 gram vinyl uitbrengt van bijvoorbeeld Rage Against The Machine, Leftfield, Kings of Leon, Jeff Buckley, Johnny Cash, The Clash, Wu-Tang Clan en Lou Reed.

(Foto: © Paul Vermeulen PHOTO40)

Het publiek kon kiezen uit zowel één-euro-bakken als uit collector’s items en kostbaar nieuw materiaal, zoals een elpeebox van Tom Petty & The Heartbreakers van boven de honderd euro. Bezoeker Roy (34), uiteraard platenliefhebber, deed het eerste: hij kocht drie singles voor twee euro; Zinatra, Sleeze Beez en Europe. “Jeugdzondes”, lacht de Limburger, die de avond ervoor nog Depeche Mode zag schitteren in Antwerpen. “Maar van grote sentimentele waarde.” Zeker de Europe-single, The Final Countdown. Als tiener heeft hij het plaatje op zijn kamer wel honderd keer gedraaid. Vaak veel te hard natuurlijk. “Mijn vader had er helemaal genoeg van en heeft hem doormidden gebroken. Nu heb ik eindelijk een nieuw exemplaar.”

Hifi en paneldiscussies in 013?

Nooit eerder stond er hifi te pronken in 013. Het bood een fraai gezicht én geluid. Rond de mengpanelen van de grote zaal had het Nederlands Grammofoon Gezelschap (NGG) zich genesteld met haar bonte verzameling koffergrammofoons, waar uiteraard ook (oude) plaatjes op werden gedraaid. ‘Niet te koop’, stond er nadrukkelijk bij, ‘alleen te bewonderen’. Wél te koop (voor de actieprijs van 675 euro) was de hypermoderne platenwasmachine van Hanss Acoustics een stalletje verderop, en de futuristische Thorens-platenspeler van iEar ernaast. Meer hifi-delicatessen in het demonstratiehoekje van La Scala en Joenit, waar de draaiende P7-platenspeler van Rega veel liefhebbers deed watertanden.

(Foto: © Paul Vermeulen PHOTO40)

Vinyl leeft, zoveel wordt wel duidelijk tijdens de Dag van het Vinyl. Dit blijkt ook uit de paneldiscussie rond het thema ‘Platen verzamelen, hot or not?’ ‘Beleeft vinyl echt de comeback waar iedereen het over heeft, of worden we massaal voor de gek gehouden?’, legt discussieleider, de journalist en schrijver Robert Haagsma het panel voor. Vinyl is nooit weggeweest, daar is iedereen het wel over eens, maar er zijn wel degelijk signalen voor een opleving. Jan Vollaard, Amsterdams popjournalist bij NRC en gepassioneerd luchtgitarist. “Je ziet dat steeds meer mensen aan het kopen en verzamelen slaan, ook mensen uit het cd-tijdperk. Ook omdat er weer meer aanbod is. In de muziekindustrie gaat het slecht, maar in vinyl zitten nog groeimogelijkheden.”

De reden voor de comeback volgens Vollaard. “Je wilt iets in je handen hebben, een mooie hoes om vast te pakken. Je kunt je toch niet voorstellen dat iedereen hier in een bak met mp3’s loopt te graaien. En ja, het blijft natuurlijk veel beter klinken. Als je nu een cd van twintig jaar terug uit de kast pakt, is de kans groot dat die het niet meer doet. De hele cd-collectie kan straks bij het vuilnis. De cd bestaat niet meer over tien jaar. Vinyl nog wel, het is absoluut geen dood medium, zoals bijvoorbeeld Latijn spreken.” Marthy Coumans, oud-voorman van The Four One & Only’s en baas van het underground-elpeelabel Grey Past Records, noemt de cd een ‘wegwerpartikel’.

(Foto: © Paul Vermeulen PHOTO40)

Johan Peels van het Platenblad heeft ietsje minder vertrouwen in de toekomst van de plaat. “Als je eenmaal verzamelaar bent, dan blijf je het. Maar die verzamelaars zijn allemaal boven de veertig jaar inmiddels.” Peels ziet wel aanwas bij de jeugd, maar jongeren kopen vinyl om andere redenen, denkt hij. “Het is vaak meer voor de heb, dan voor de muziek. Een gadget. Iemand is fan van Muse, en wil dan ook dat vinylsingletje bijvoorbeeld. Het is vooral een hype.” Vollaard is optimistischer: “Vroeger zag je op de platenmarkt alleen de oude, treurige man met het linnen tasje. Nu zie je een kentering en een nieuw, fris publiek.”

Dat laatste moet ook de redactie van Het Jeugdjournaal (!) hebben gedacht. De NPS zakte met een team af naar het zuiden voor een uitgebreid item over de Vinyldag. Het publiek in 013 is inderdaad opvallend gemêleerd, van piepjong tot stokoud, man én vrouw, al is deze laatste categorie behoorlijk ondervertegenwoordigd.

Breed publiek en toekomst

Waarom is en blijft dat platen verzamelen toch voor negentig procent zo’n mannending, wil Robert Haagsma terecht weten van de kenners. Johan Peels zoekt het in biologische factoren: “Mannen zijn jagers en willen zoveel mogelijk scoren. Met een grote verzameling maken ze indruk.” Vollaard knikt instemmend. Ook hij is op jacht geweest. Triomfantelijk toont hij op verzoek zijn vangst: een uitgave van The Planets van Gustav Holst (vanwege de spacehoes), Guitar King van Hank The Knife and The Jets (omdat die groep op een recente Nederpopcompilatie van Excelsior staat) en de obscure verzamelaars Biet het Vol. 3 (From the Kitchen to the Garage) en 17 Golden Garage Psych Nuggets, met Iranese sixtiesbeat.

“Oh ja, is platen kopen een echt mannending?” Het is bezoekster Patricia (40) uit Tilburg nooit zo opgevallen. Zegt ze. In haar tas de oogst: picturediscs van Michael Jackson (Thriller) en Madness (House of Fun), The Song Remains the same van Led Zeppelin en een live-plaat van Deep Purple (in de Mark2-samenstelling). Dus het kán wel.

Nog even terug naar de obscure muziek; terwijl Dandy Dave (Nederbietels/The Apemen) zijn zeldzame beat de Kleine Zaal in slingert tegen een decor van vloeistofdia’s, en Jan Vollaard zijn deejaykunstje doet in de foyer (met veel vergeten Goud van Oud zoals Ivy Greens klassieker Wap shoo wap en Rockaway Beach van The Ramones), houdt Machgiel Bakker in de Bat Cave een workshop over zijn Stichting Fonos, het Nederlandse Muziekarchief, dat gedigitaliseerde en gerestaureerde oude Hollandse elpees die niet meer in de platenzaak te koop zijn, voor de liefhebber op cd zet. Een schitterend initiatief, maar met één groot nadeel, vindt een bezoeker. “Als ik jullie mijn zeldzame elpee geef van Johnny Kendall & The Heralds, waar ik driehonderd euro voor heb betaald, dan ben ik mijn geld én mijn plaat kwijt. Ik heb bovendien veel liever die plaat dan de gedigitaliseerde versie." Bakker erkent dat Fonos in principe de plaat houdt, vanwege de ‘archieffunctie ten bate van het nageslacht’. “Maar als u die plaat per se terug wil, kunnen we wel een uitzondering maken, hoor.” “Mooi”, lacht de man, “dan kom ik hem binnenkort met fluwelen handschoenen brengen!”

Voor de live-muziek zorgden de ‘elpeebands’ The Use of Ashes, met een straffe dosis psychedelica, en live-sensatie DeWolff, het piepjonge Limburgse trio dat flink in de platenkasten van pa en ma heeft gesnuffeld. Pablo (18), Luka (15) en Robin (19) maakten indruk met een vuige, bij vlagen psychedelische portie sixtiesrock op hammond, drums en gitaar.

Raymond Kok van Elpee Plus Polis en Selected Sounds, initiator van de Dag van het Vinyl, is tevreden. Net als de standhouders, die over het algemeen goede zaken doen. De voor Nederland unieke crossoverformule platenbeurs meets hifi meets live-entertainment blijkt een succesvolle. “We mikten op een nieuwe doelgroep. Meer jeugd, meer vrouwen”, zegt Kok. “Dat publiek is gekomen. Het kan altijd nog drukker natuurlijk, maar voor een eerste keer is dit helemaal niet slecht.”

Dat er een tweede editie komt, lijkt zeer waarschijnlijk. Het unieke transparante Dag van het Vinyl-singletje met straffe tracks van The Use of Ashes en DeWolff kan dan zo de bakken ‘collector’s items’ in.