Het nieuwe luisteren 7 – van analoog naar digitaal

Veel muziekliefhebbers vragen zich af wat ze moeten doen met een overgebleven stapeltje vinyl naast de cd en harddisk collectie. Moet het verkocht worden aan een vinyl aficionado of toch maar bewaard. Aan de andere kant wil de vinyl aficionado ook wel eens zijn muziek mee op stap nemen. Voor beide volgt hieronder een overzicht van de mogelijkheden om vinyl te digitaliseren zodat het op cd, harddisk of draagbare speler tercht kan komen.

Om muziek vanaf een LP te digitaliseren zijn er globaal drie manieren om dit voor elkaar te krijgen. De eerste manier maakt gebruik van een cd schrijver draaitafel, de tweede gebruikt – een USB draaitafel en de derde - laten we het zo maar noemen – een analoge draaitafel waaraan een USB hulpstuk is gekoppeld. Let er wel op dat het digitaliseren van vinyl altijd in real time verloopt. Het ‘rippen’ van 33 toeren vinyl kun je niet op 78 toeren doen. Het is een geduld werkje waar je best een uur tot anderhalf uur per plaat mee zoet bent inclusief nabewerking.

Een cd schrijver draaitafel is een draaitafel met een ingebouwde cd brander die het analoge signaal van het pickup element direct omzet in een digitaal signaal in MP3 formaat en dat gelijk met de ingebouwde cd schrijver op een cd brandt. Je hebt geen PC of Mac nodig en dit soort apparatuur doet wat het moet doen. Een voorbeeld is de Ion Audio LP2CD draaitafel die voor rond de 350 euro ondermeer bij Conrad te koop is. Het gebruik is heel eenvoudig, je legt de plaat op de draaitafel, stopt een lege beschrijfbare cd in de lade en je kiest voor afzonderlijke tracks. Je laat de naald zakken en drukt op opname en wacht tot de plaatkant is afgelopen. Dan druk je op pauze en draai je de plaat om om ook kant 2 op te nemen. Simpeler kan haast niet. Naast de Ion zijn er nog een paar van dit type draaitafels op de markt maar niet allemaal hebben ze de track-voor-track optie die afzonderlijke bestandjes maakt van elke track. Het voordeel is dat je later de tracks per stuk kan selecteren om bijvoorbeeld in iTunes te zetten voor verder gebruik. Wat de geluidskwaliteit betreft moet je niet al te veel verwachten. Je kunt deze wat beinvloeden door de op te nemen plaat zo schoon mogelijk te maken voor de opname. Ook als je wat zorg besteedt aan de instellingen van de draaitafel en de plaatsing scheelt dat. Een juiste naalddruk, anti skate en het geheel waterpas zetten is niet moeilijk te doen en het scheelt echt. Naast de geluidskwaliteit waar je geen invloed op hebt, bevat de opgenomen cd ook geen tags. Je zult dus zelf per track wanneer je ze importeert in iTunes de tag informatie moeten toevoegen.

Wil je meer controle over zowel de geluidskwaliteit als de tag informatie, dan is een USB draaitafel meer geschikt. Je hebt wel een PC of Mac nodig waar de bijbehorende software op komt te draaien. De hierboven genoemde LP2CD draaitafel heeft net als vele anderen op de markt een USB uitgang. Let wel op dat fabrikanten het woord USB nogal makkelijk gebruiken. Zo hebben een aantal goedkopere USB draaitafels wel een USB connector, maar daar kan enkel een USB geheugen stick aansluiting vinden. De ingebouwde firmware van dat type draaitafels kan vaak maar tot 2GB aansturen.

Naast een geschikte USB draaitafel is ook de te gebruiken software van belang. Het is met deze software dat je veel aanpassingen in het uiteindelijke resulaat kunt maken. Soms lijkt de software wat ingewikkeld, maar na wat oefenen valt het werken ermee best mee. Er is een heel scala aan software beschikbaar die ofwel gratis kan worden gedownload, of voor een paar tientjes kan worden aangeschaft. Daarnaast worden de meeste USB draaitafels geleverd met een of meerdere software pakketten. Het meest complete en van de meeste mogelijkheden voorziene pakket in ongetwijfeld Audacity. Naast al de mogelijkheden is het ook nog eens gratis te downloaden en te gebruiken op zowel PC als Mac. Op http://audacity.sourceforge.net/ is alle informatie te vinden net als de downloads. Andere pakketten als Goldwave, Pyro and Soundforge kunnen niet op een Mac worden gebruikt. Is dat geen bezwaar dan heeft Spin it Again de meeste mogelijkheden om op een eenvoudige manier vinyl te digitaliseren. Het kan net als Audacity automatisch tracks splitsen, tikken, plops, ruis en rumble verwijderen en allerlei volume aanpassingen doen. Daarnaast kan Spin it Again ook automatisch tags van internet afhalen. Hoesplaatjes moeten wel weer met de hand worden toegevoegd. Voor ongeveer 30 euro is Spin it Again via www.acoustica.com te koop.

USB draaitafels komen in een grote verscheidenheid aan prijzen. Van de allergoedkoopste van de Aldi en de Hema loopt de reeks via Lenco, DJ Tech, Akai, Sony, Technics door tot het betere audio segment. In deze categorie vinden we de Pro-Ject Debut III/Phono USB draaitafel. Met een prijs van 419 euro heb je niet alleen een zeer fatsoenlijke analoge draaitafel, maar ook nog eens een die een USB uitgang en een MM phono trap bezit. je kunt dus je vinyl gewoon lekker draaien door de draaitafel op een lijn ingang van een versterker aan te sluiten en als je wilt kun je hetzelfde vinyl ook nog eens digitaliseren voor gebruik onderweg. De Pro-Ject is een degelijk Oostenrijks product dat komt met een prima arm en een Ortofom OM 5E element. Als de smaak van vinyl (weer) terug komt bij het spelen met deze draaitafel kan een overstap naar een Ortofon OM 10E of 20E nog meer plezier uit de platen halen

High End

En zo komen we richting high end vinyl liefhebbers. Het digitaliseren van vinyl klinkt bij velen uit deze hoek nog steeds als vloeken in de kerk en voor hen is dit dus niet weggelegd. Met een wat openere instelling is ook in de high end afdeling vinyl heel goed op harde of glimmende schijf vast te leggen. Het blijft wel een tijdrovende bezigheid en de kwaliteit haalt het niet bij wat high end vinyl liefhebbers gewend zijn. Een gedigitaliseerde LP moet dan ook als een andere vorm van muziek worden gezien. Voor onderweg in de auto of al joggend op de iPod. Voor die doeleinden en voor pure archivering is geripte vinyl uitstekend te gebruiken.

Uiteraard willen we niets aanpassen aan de bestaande draaitafel dus moeten we enkel het signaal dat van de draaitafel komt onderscheppen en doorsturen naar een PC of Mac om daar verder te verwerken bijvoorbeeld met Audacity. Een manier om dit te doen is door gebruik te maken van de pre-out van de versterker in de keten. Wanneer dit signaal wordt aangeboden aan de geluidskaart van de PC of Mac – en de lijn ingang en nooit de microfoon ingang – kun je gebruik maken van de ingebouwde analoog naar digitaal converter. Deze manier van werken geeft vaak een goed resultaat. Wel kun je te maken hebben met vervelende bijgeluiden die het gevolg zijn van een eventuele grond lus.

Een andere manier is om gebruik te maken van een digitale phono voorversterker. Dat kan al met een Behringer UFO202 voor 30 euro. Meer kwaliteit kost wel iets meer. Voor nog geen 150 euro heb je bijvoorbeeld een NAD PP-3 Digital of een Pro-Ject Phono Box II USB. Beide zijn voorversterkers voor zowel MM als MC elementen die een analoog naar digitaal omzetter aan boord hebben. De NAD heeft zelfs nog een 12dB laag filter om eventuele rumble weg te filteren. De draaitafel wordt op de voorversterker aangesloten en het signaal gaat daarna via een USB verbinding naar de PC of Mac. Het rippen verloopt op de standaard manier met Audacity of een ander pakket naar keuze. NAD levert bij de PP-3 het pakket VinylStudio Lite, Pro-Ject laat je zelf een keuze maken.

De beide genoemde phono voorversterkers met ingebouwde AD omzetter zijn solid state ontwerpen, met transistors dus. Dat bij vinyl buizen horen is alom bekend. Daarom kijken we ook even naar de Bellari VP-530. Deze phono voorversterker is uitgerust met een 12AX7 buis en heeft als extra een hoofdtelefoon uitgang. Deze Bellari komt met nog een leuke optie en wel in de vorm van een uit te schakelen RIAA correctie. Het is dus aan de gebruiker om zelf in het digitale domein een correctie toe te passen. Voor ongeveer 350 euro heb je een geweldige phono voorversterker die ook nog eens een ongemanipuleerd digitaal signaal uit je vinyl tovert.

Het blijkt dus dat voor alle prijsklassen en wensen er een oplossing bestaat om muziek vanaf vinyl digitaal op te slaan. Voor sommigen zal het een manier zijn om van het vinyl af te komen en voor anderen om juist hun kostbare vinyl te sparen en het alleen bij een speciale gelegenheid te draaien, terwijl de digitale versie voor ‘door de week’ is.