Review Naim Nait 5 Si, XS-2 en Supernait 2

Naim behoort niet tot de merken die elk seizoen een nieuwe lijn op de markt brengen. Hun apparatuur wordt doorgaans pas vervangen als er een substantiële verbetering in het ontwerp is aangebracht. Daarom spitste ik als trotste bezitter van een Naim Supernait de oren toen eerder dit jaar een opvolger van deze uiterst muzikale versterker werd aangekondigd.

En niet alleen de Supernait wordt vernieuwd, ook de twee andere geïntegreerde versterkers van het merk krijgen een opvolger. Een uitnodiging om alle nieuwe modellen te gaan beluisteren bij AudioXperience in Nuenen was dan ook niet aan dovemansoren gericht.

De Nait 5si

AudioXperience organiseerde als eerste in Nederland een dealershow rond de introductie van de nieuwe geïntegreerde Naim versterkers. Samen met nog twee collega's van de pers kreeg ik in een aparte bijeenkomst het volledige programma voorgeschoteld. Als voorafje keken we naar twee interessante filmpjes waarin te zien was hoe het er eind jaren '80 bij Naim in de fabriek aan toeging, en hoe er in de ontwerpfase beslissingen worden genomen op basis van de gewenste muzikale eigenschappen. Daarna verplaatsten we ons naar de grote luisterruimte, die ik goed ken en waar ik eerder de Naim Ovator S400 luidsprekers beluisterde. Tot mijn genoegen vormen de kleinste Ovator's ook nu weer het venster op de muzikale prestaties. Een slimme keuze van AudioXperience, omdat de S400 zowel goed aansluit bij de Nait 5si - de kleinste versterker uit het gezelschap - als bij de Nait XS2 en de Supernait2.

Overeenkomsten en Verschillen
Om met de overeenkomsten te beginnen: de behuizingen zijn grotendeels onveranderd, alleen verraadt een grotere hoofdtelefoonuitgang op de fronten van de Nait 5si en de XS2 dat we met het nieuwe model te doen hebben. Aan de achterkant van de 5si en de XS2 is zo op het oog niets veranderd, maar de gebruikte chassisdelen op de Supernait2 zijn veel degelijker. Waar ze bij de oude Supernait nog door uitgefreesde gaten naar buiten staken is de Supernait2 voorzien van stevig aan de behuizing verankerde WBT-achtige RCA-exemplaren en vastgeschroefde DIN-ingangen. Voordeel van deze constructie is dat de chassisdelen nu niet meer met z'n allen op een rechtopstaande print zitten die haaks op de hoofdprint is gemonteerd, maar dat ze individueel bedraad zijn. Steviger én klankmatig de betere oplossing.

De Supernait2

Een ander groot verschil is dat de Supernait2 aan de voorkant maar één rij knoppen voor de bronkeuze heeft. Bij de oude versie diende de onderste rij voor het kiezen van een bron om van op te nemen, terwijl je via de bovenste rij naar een andere bron kon luisteren. Maar de onderste rij knoppen werd ook gebruikt om (in program mode) aan de bovenste rij knoppen een analoge of digitale input toe te wijzen. Maar die functie is ook vervallen, aangezien de Supernait2 geen d/a-converter meer aan boord heeft. Er zit nog wel een mini-USB aansluiting op de achterkant, maar die is uitsluitend bedoeld voor firmware-updates. Geen coaxiale of optische ingangen meer, dat is wel even wennen.

Vanuit de visie van Naim is die stap trouwens wel te verklaren. Zij denken namelijk in systemen en hun klanten gaan daar vaak en ver in mee. Veel bezitters van een Supernait kopen vroeg of laat ook een streamer van Naim, en daar zit niet alleen een betere d/a-converter in dan in de Supernait, de streamers zijn ook nog eens voorzien van allerlei digitale ingangen. De noodzaak van een d/a-converter in de versterker komt daarmee dus te vervallen. In een tijd dat de meeste hifi-fabrikant juist beginnen met het bouwen van versterkers met ingebouwde d/a-converters is Naim dus de eerste die er alweer mee ophoudt. Het kan raar lopen...

De nieuwe Supernait2, met linksboven de bedrade aansluitingen van de ingangen, en daarnaast (middenboven) het kleine printje met de Discrete Regulator

De grootste verschillen zitten, zoals we van Naim gewend zijn, dus vooral onder de motorkap. Om te beginnen hebben alle modellen een grotere ringkern-trafo gekregen. Bij de Nait 5si resulteert dit op papier in een toegenomen uitgangsvermogen (nu 2x60 watt aan 8Ω), maar hoe de klankmatige ontwikkeling is zal later uit de luistersessie blijken. Niet alleen de voeding is veranderd, ook de opbouw van de printen is verbeterd, de routing van de signalen is verder geoptimaliseerd en waar mogelijk zijn beter klinkende componenten gebruikt. Bij de XS2 is het vermogen ook met 10 watt toegenomen, maar bij de Supernait2 is het uitgangsvermogen gelijk gebleven. Daar is echter wél de nieuwe DR regulator ingebouwd, die tegenwoordig ook in alle externe voedingen van het merk zit. Deze Discrete Regulator (DR) stabiliseert de spanning en verwijdert ruis en andere vervuiling uit de stroom. Een 'kale' Supernait2 zou hiermee in theorie hetzelfde kunnen presteren als een oude Supernait met een losse voeding. En natuurlijk is ook dát in de opstelling van AudioXperience te beluisteren.

Luisteren dan maar...

Om even te acclimatiseren en aan het geluid te wennen luisteren we eerst via de kleinste versterker (de oude Nait 5i) naar een bekend stukje muziek van Dominic Miller en Neil Stacey. Als bron dient in dit geval de Naim NDX streamer, die met een AudioQuest Sky interlink is aangesloten. De prachtige opname van de titeltrack van hun album New Dawn vloeit met groot gemak uit de luidsprekers, die van signaal worden voorzien door de nieuwe AudioQuest Castle Rock luidsprekerkabel.

De weergave is gedetailleerd en ruimtelijk en heeft de nodige kracht. Eigenlijk zou ik met deze combinatie al heel erg tevreden zijn, bedenk ik me. Als Erik Paulus van AudioXperience voorstelt om over te schakelen naar de nieuwe Nait 5si draait hij op verzoek eerst nog een keer hetzelfde muziekstuk op de oude versterker, waarna interlinks en luidsprekerkabels worden omgeprikt.

Nait 5i (1169 euro) versus 5si (1200 euro)
Het verschil in weergave is opmerkelijk. De nieuwe Nait 5si geeft echt een spectaculair betere ruimtelijk weergave, en het geluid is ook rijker van textuur geworden. Er is meer kleur in het middengebied waardoor het hele geluid rijker is geworden, maar er zit ook meer rust in de weergave, wat het luisteren meer ontspannen maakt. Als de track is afgelopen merkt een van de collega's op dat hij de oudere versie misschien net iets beter vindt wat betreft ritmische samenhang en 'drive', maar dat dat waarschijnlijk een trade-off is die bij de nieuwe voicing hoort. Ergens kan ik hem wel gelijk geven, maar dan moet je als luisteraar wel heel erg focussen op één aspect van de weergave, wat kan afleiden van de muziek als geheel.

We besluiten de discussie even te staken en verder te luisteren. En wel naar de track The Game Of Love van het album Random Access Memories van Daft Punk. Dat is een verrassend goede opname, met veel energie in het laag en een mooie ritmische samenhang die bedrieglijk losjes overkomt. Die 'losheid' verkruimelt echter als een zandkasteel in de branding als de versterker op dat vlak niet stevig in zijn schoenen staat. De oude 5i laat hier een verrassend sterk staaltje controle horen. Erg goed voor een versterker die 1169 euro kostte. Maar als we daarna overschakelen naar de Nait 5si is er geen twijfel mogelijk: de nieuwe versterker wint niet met een neuslengte, maar zet het oude model op een flinke achterstand. En dat voor een meerprijs van slechts 31 euro...

Opnieuw valt de veel grotere ruimtelijkheid op, het laag lijkt wat dieper door te lopen en het middengebied is minder droog en fraaier van kleur, waardoor het realisme toeneemt. De ritmische samenhang is - na enig doorluisteren - wat mij betreft nog net zo goed, maar die zit nu niet meer vooraan in je aandacht omdat de verbeterde ruimtelijkheid en textuur daar om aandacht vechten.

Nait XS (2034 euro) versus XS2 (2150 euro)
De eerlijkheid gebiedt me te zeggen dat ik de Nait XS van deze drie modellen het minst goed ken. Het geluid dat de XS ons voorschotelt heeft echter de vertrouwde Naim-signatuur die we ook al bij de 5i hoorden, maar dan met meer van alles. Zowel bij de track van Daft Punk als bij een heel andere track (een fraaie, zij het wat pittige uitvoering van Stabat Mater van Percolesi) via de Naim CDX2 cd-speler blijft de Nait XS de nieuwe 5si op een aantal punten flink voor. Meer rust en autoriteit en een natuurlijker ingekleurd ruimtelijk plaatje. De XS toont zich opnieuw zeer sterk in ritme en drive, maar ook hier is de stap naar de nieuwe XS2 er een van flink toegenomen ruimtelijkheid, meer tonale rijkdom en iets minder nadruk op ritme. Er begint zich een patroon af te tekenen dat ik al een beetje aan zag komen toen ik eerder dit jaar naar de nieuwe DAC-V1 en de bijbehorende NAP100 eindversterker luisterde en ik herkende het ook in de SuperUniti. Deze nieuwe generatie apparaten is weliswaar gebouwd onder leiding van Naim's hoofdontwerper Roy George, maar de voicing is gedaan door Steve Sells, die klaarblijkelijk de opdracht heeft gekregen om het geluid van Naim een iets bredere aantrekkingskracht te geven (lees: een wat modernere sound te geven) zonder daarbij de kernwaarden van ritme en drive uit het oog te verliezen. En by George, he did it...

De nieuwe Nait XS2

Voor we naar de Supernait2 overschakelen luisteren we op de Nait XS2 nog naar het nummer Shoulda van Jamie Woon (van het geweldige album Mirrorwriting). Opnieuw een nummer met veel ruimtelijk informatie, voornamelijk elektronisch, maar met een erg mooi opgenomen stem. De oude XS geeft de stem wat droger weer en lijkt een deel van de galm te missen, terwijl de XS2 de stem veel langer laat uitsterven en er ook meer warmte en emotie aan toevoegt. Ik durf inmiddels wel van een heuse stijlbreuk te spreken. Altijd lastig om daar een waarde-oordeel aan te verbinden, want zoveel mensen zoveel smaken, en de grote en actieve Naim-gemeenschap staat nu niet bepaald bekend als erg meegaand als het gaat over veranderingen van 'hun' geluid. Persoonlijk vind ik de nieuw ingeslagen weg een verrijking. Je komt dieper in de weergave te zitten, het geluid speelt zich meer om je heen af en de boodschap wordt indringender overgebracht.

Ter afscheid van de XS2 luisteren we nog naar Overgrown, de titeltrack van het gelijknamige album van James Blake. De stem mist bij de XS2 een klein randje dat pas opviel toen het weg was. Schoner, met meer textuur, en vooral een diepere blik in het geluidsbeeld, waar de galm ver en lang uitsterft en het putdiepe laag verrukkelijk ronkt. Een mooie opmaat naar de laatste stap.

Supernait versus Supernait2

Als we overschakelen naar de Supernait hoor ik meteen weer waarom ik destijds verliefd ben geworden op die versterker. Er is een grote mate van betrokkenheid, drive en tegelijkertijd een weldadige rust, met gecontroleerd laag, een neutraal klinkend middengebied en wagonladingen detaillering zonder scherpte. James Blake klinkt geloofwaardiger, al mist hij een heel klein beetje ruimtelijkheid ten opzichte van de XS2.

Het verschil is klein, en de oude Supernait is op zowat alle andere punten nog steeds een betere versterker dan de nieuwe XS2, maar de overeenkomsten zijn nu bijna even groot als de verschillen. Om de overgang naar de Supernait2 te beoordelen luisteren we naar het ECM album The Gift van Susanne Abbuehl. Op de track My River Runs To You is goed te horen dat de emotionele lading van haar pianospel naadloos aansluit bij haar warme, met redelijk veel lucht gebrachte zang.

De Supernait2 laat duidelijk horen wat de DR-module in de voeding voor meerwaarde geeft. Er is meer rust, de stem wordt voller van klank en de ruimtelijke weergave gaat met een grote sprong vooruit. Knap overigens dat dit bij de kleinere modellen ook zonder DR voeding is bereikt, alleen niet in dezelfde mate. Opnieuw valt op dat de oude versterker net wat schoner klinkt, met meer nadruk op Pace, Rhythm & Timing, maar in verhouding tot de nieuweling ook wat afstandelijker en minder kleurrijk. Vooral de stem levert iets in aan body, maar het verschil is in dit geval nóg meer een smaakkwestie dan een absoluut oordeel.

Supernait2 versus Supernait2 mét HiCap DR voeding (1678 euro)
Als we de extra HiCap voeding met DR regulator op de Supernait2 aansluiten hebben we slechts enkele seconden nodig om te horen dat dit ongelooflijk veel beter klinkt. Wát een verschil zeg! Opeens vallen alle puzzelstukjes op hun plaats. De tonale neutraliteit en zuiverheid van de oude Supernait worden nu perfect gecombineerd met de grotere kleurenpracht en de veel betere ruimtelijke weergave van de Supernait2. De weergave wordt volledig getransformeerd door de HiCap DR. We hebben het natuurlijk inmiddels wel over een combinatie van rond de 5300 euro, maar dan sta je ook wel met beide voetjes in de High-End.

Supernait met HiCap DR voeding versus Supernait2
Meer uit persoonlijke dan uit professionele interesse vraag ik of de HiCap DR ook nog even aan de oude Supernait mag. En laat ik de hoop van andere Supernait bezitters maar meteen wegnemen: de Supernait met HiCap DR klinkt vooral anders, maar niet per se beter dan een 'kale' Supernait2. Tonaal lijken ze nu erg op elkaar, en misschien is de oude Supernait met HiCap DR zelfs net iets neutraler, maar op het gebied van ruimtelijkheid wint de kale Supernait2 dan weer wat mij betreft... Too close to call, en opnieuw vooral een smaakkwestie. Op de een of andere manier werken de interne DR module en de nieuwe voicing van Steve Sells in de Supernait2 in elk geval machtig mooi samen.

Conclusie
Voor ik deze uitgebreide luisterrecensie ga afronden wil ik eerst AudioXperience danken voor de gastvrijheid en de voortreffelijke demonstratie. Het is lovenswaardig dat zij regelmatig leuke, muzikale evenementen voor consumenten organiseren, en ook als de pers ontvangen moet worden openen ze op uitnodigende en vanzelfsprekende manier hun deuren. Het opstellen van drie verschillende demo-sets en het correct plaatsen van de luidsprekers is een hele klus en het klankmatige resultaat was zeer goed.

Wat de nieuwe geïntegreerde versterkers van Naim betreft kan ik ook redelijk kort zijn. Elk nieuw model streeft zijn voorganger ruimschoots voorbij op het gebied van detaillering, ruimtelijkheid en tonale rijkdom en als serie geven ze bijna achteloos een duidelijke blik op de nieuwe klankmatige koers die Naim sinds een tijdje vaart. Ik zei het al eerder, maar ik herhaal het nog maar eens: wat mij betreft is dat een verrijking. Wat bedoeld was als een evolutie wordt op die manier stiekem toch nog een revolutie. Meer ruimtelijkheid en meer klankkleur leiden tot een betere overdracht van emotie en meer betrokkenheid van de luisteraar, maar daarbij weten ze de sterke punten uit het verleden ook in stand te houden. Meer muziek dus, en daar Naim ik mijn petje diep voor af ;-)