ISE 2014 - de trends in woord en beeld

Beurstrends. We houden ervan, omdat ze ons toestaan om een verslag van zo’n beurs enige structuur mee te geven. En omdat ze een beeld geven van de apparatuur en/of features die je morgen  - of als het even kan vandaag nog! – wil hebben.

Maar niet alle AV-beurzen laten zich zomaar 'vangen' in een paar overzichtelijke trends. En aangezien ISE helemaal geen AV-beurs is, wordt één en ander er niet eenvoudiger op. Toch hebben we wel degelijk twee interessante trends opgemerkt. Al waren de eerste sporen daarvan ook al wel op CES te zien…

Big ass DLP-projector van Barco. Linksonder in beeld hebben we onze iPhone neergelegd, zodat je een idee krijgt van de grootte van het bakbeest. 

We hebben het dan concreet over Auro 3D en over Wisa. Auro 3D is een nieuw surroundformaat - of beter: een nieuw gamma van verschillende surroundformaten -, terwijl Wisa een norm is voor het draadloos overbrengen van geluidssignalen. Auro 3D is het geesteskind van Wilfried Van Baelen, de man achter het befaamde Galaxy Studio complex in Mol. Dus ja, bij deze hebben we zowaar een 'eigen' Benelux surroundformaat! Kort gezegd biedt Auro 3D de mogelijkheid om een extra geluidslaag weer te geven die zich boven het normale 5.1 weergavegebied bevindt.

Dit is de Datasat RS20i surround processor. Compleet met Dirac kamercorrectie en Auro 3D.

Nu is dat allemaal leuk en aardig, maar je kunt je natuurlijk afvragen hoeveel mensen bereid zullen zijn om elf luidsprekers plus een subwoofer in hun woonruimte te integreren. Want inderdaad, Auro 3D is niet alleen bedoeld voor commerciële bioscopen - die hebben ruimte genoeg -, maar ook voor de home cinema markt. Op de ISE kregen we dan ook al enkele AV-processors te zien die het formaat ondersteunen. Het gaat om apparaten van Storm Audio en Datasat. Maar als we goed ingelicht zijn, gaat het formaat binnenkort ook zijn weg vinden naar apparaten van een aantal minder esoterische merken. Waarschijnlijk zullen die hun opwachting maken op de IFA in september.

De ISSP 12.200 AV-versterker. Beschikt over twaalf keer 200 watt (!!) vermogen  en heeft zestien kanalen aan surround processing. En Auro 3D.

Of het wat gaat worden? In commerciële bioscopen allicht wel - Wilfried Van Baelen heeft al contracten op zak van enkele zéér grote namen in de filmwereld, dus dat zit wel goed -, maar in de thuisbioscoop lijkt het ons een moeilijk verhaal. Want als het aantal mensen dat bereid is om een volwaardige 5.1 luidspreker set-up neer te zetten al zo klein is, hoe populair zouden systemen dan kunnen worden waarvoor je twee keer zoveel luidsprekers nodig hebt? Mmmmm, juist.

Links een kluis en rechts een koelkast. Nope, het zijn de twee nieuwe subs van Steinway-Lyngdorf.

Wisa
Over naar Wisa. Dat is eigenlijk een letterwoord, dat staat voor Wireless Speaker & Audio Association. Het draadloos transporteren van geluidsignalen lukt al wel door middel van RF, Wifi en Bluetooth. Maar elk van die technologieën heeft zo zijn eigen problemen. Bluetooth is bijvoorbeeld alleen geschikt als de zender en de ontvanger zich op niet meer dan enkele meters van elkaar bevinden. Ruim onvoldoende dus voor 'whole house' toepassingen. RF heeft een wat groter bereik, maar voor de hifi liefhebber is de kwaliteit niet goed genoeg. Datzelfde kan gezegd worden over Wifi, al is het bereik hiervan wel genoeg - zeker als je met extenders werkt - om je hele woning te dekken.

Iemand heeft de idee om reclame te maken op de beursvloer wel erg letterlijk genomen.

Wisa belooft een draadloos bereik van honderd vierkante meter, en dat in combinatie met een quasi compromisloze geluidskwaliteit. En met een bitdiepte/sampling rate die kan oplopen tot 24 bit/96 kHz. Om al teveel interferentie van andere draadloze systemen te vermijden, opereert het Wisa systeem in het domein tussen de 5.2 en de 5.8 GHz. Een interessant gegeven is de 'Dynamic Frequency Selection' techniek. Hierbij worden voortdurend vijftien kanalen gemonitored, zodat in het geval er dan toch interferentie zou ontstaan, meteen kan geswitched worden - op een onhoorbare manier, schijnt het - naar één van de overige vrije kanalen. Daarbij zouden vertragingseffecten - 'latency' in vakjargon - tot een absoluut minimum beperkt blijven. Op dit moment is Wisa nog niet geschikt om doorheen muren te functioneren - en dus is het vandaag nog geen whole house oplossing -, maar daar wordt naar verluidt wel volop aan gewerkt.

Twee bollen, met een spiegel ertussen? Nee, het zijn gewoon twee Cabasse luidsprekers met een Devialet systeem erbij.

Nu is of wordt zo'n norm natuurlijk pas echt interessant als het draagvlak voldoende groot is. Dat draagvlak is er wel, maar dan voornamelijk bij Amerikaanse fabrikanten. Waarvan de producten bij ons maar in beperkte mate verkrijgbaar zijn. Om die redenen is Wisa op dit moment nog niet bijster relevant voor de Europese markt. Maar dat kan snel veranderen, natuurlijk. Er is overigens wel al een Europese luidspreker die aan de Wisa standaard voldoet: de BeoLab 17 van B&O. En Sharp heeft de eerste HD audio speler met Wisa al op de CES voorgesteld. Dus ja, er gebeurt al wel wat…

Ja, natuurlijk willen we ook 4K op onze desktop. Met deze 28-inch 288P6LIEB monitor van Philips kan het.

4K!
En ja, natuurlijk is 4K één van de buzzwords op de beursvloer. Maar dan op een heel andere manier dan dat op een consumerbeurs het geval is. Tv toestellen die voor de consumentenmarkt bestemd zijn, worden aan de inkom tegengehouden door een stel potige uitsmijters die er geen misverstand over laten bestaan: géén tv's op de beursvloer. Tenminste: daar lijkt het wel op, want waar je op de IFA en de CES zo'n beetje wordt doodgegooid met tv's, zijn ze op ISE nauwelijks aanwezig. Wat er wél volop te zien is, zijn allerlei nieuwe mogelijkheden om 4K beeldsignalen te distribueren door de hele woning. Best knap allemaal, maar we vragen ons wel af in hoeverre één en ander compatibel zal zijn als er uiteindelijk 4K bronmateriaal beschikbaar wordt. Wait and see…

Wel lekker, zo’n 4K beeld aan 120 frames per seconde…

Van Bowers & Wilkins tot BuzziSpace

De majestueuze stand van Bowers & Wilkins.

Van Bowers & Wilkins tot BuzziSpace
Op de fraai uitgevoerde en ruim bemeten stand van Bowers & Wilkins was niet alleen materiaal te zien van B&W zelf, maar ook van Classé en Rotel. En van Mutrox en BuzziSpace. B&W lanceert binnenkort – volgende week, that is – de nagelnieuwe 600 reeks. Een erg belangrijke release is dat, waar we tegen die tijd dan ook graag uitgebreid op terug komen. Over naar Classé en Rotel.

Middels enthousiaste wuifgebaren poogt Dave Nauber, CEO van Classé, om bezoekers naar z’n stand te lokken. 

Er zijn maar weinig mensen die meer en beter kunnen vertellen over de nieuwe instap productlijn van Classé dan de CEO van het merk, Dave Nauber. Van hem hoorden we dat de nieuwe 'Sigma' productrange in beginsel drie apparaten omvat: een 7.1 surround voorversterker (SSP), een stereo eindversterker (SIGMA AMP2) en een vijfkanaals eindversterker (SIGMA AMP 5). De SSP is net zozeer ontworpen voor stereotoepassingen als voor surround gebruik. De achterliggende gedachte hierbij is dat ook surround systemen in regel veelvuldig gebruikt worden om naar muziek in stereo te luisteren. Om die reden zit er ook een USB-poort op het voorpaneel, waar je dan bijvoorbeeld een iOS-apparaat op kunt aansluiten. Achteraan zit een tweede USB-poort, om muziek vanop de computer te streamen. Dat laatste kan natuurlijk ook via de ingebouwde netwerkpoort.

Niet bepaald nieuw deze Nautilus van B&W, maar het blijft een waanzinnig fraaie verschijning.

De twee eindversterkers bieden veel vermogen (in beide gevallen 200 watt per kanaal) in een eerder compacte behuizing. En dus is het duidelijk dat het hier om een klasse D ontwerp gaat. Daar zijn wel flink wat eigen technieken en implementaties op losgelaten, zodat de prestaties van deze modules zich duidelijk onderscheiden van die van de 'gewone' klasse D modules, voegt Dave Nauber er aan toe. De drie apparaten hebben - zoals gebruikelijk bij Classé - een hoogst originele look. Vooral het gedeeltelijk achterover gekantelde frontpaneel is daar debet aan. Midden dit jaar zouden ze in de winkels staan.

Bovenaan: de nieuwe Rotel RDD-1580 DAC.

Even verderop konden we een blik werpen op de nieuwe Rotel RDD-1580 DAC en op de nieuwe meerzoneversterkers van hetmerk. Opmerkelijk bij deze laatste is dat ze, naast de traditionele stereo cinch ingangen, ook over een optische digitale ingang beschikken voor elk van de verschillende geluidsbronnen die je er op kan aansluiten.

De befaamde Mutrox/BuzziSpace wand. Annex inbouwmeubel.

Nog op de B&W stand konden we de nieuwe 'Mutrox muur' bewonderen. Dat is een uiterst interieurvriendelijke manier om een tv, plus een subwoofer en een linker-, rechter- en centerluidspreker te integreren in een fraai wandmeubel. Dat is op zich allemaal niet echt nieuw, maar de manier waarop één en ander op geluidstechnisch niveau aangepakt is, is dat wel. Want waar dergelijke inbouwtoestanden in regel resulteren in een minder optimale geluidskwaliteit, is daar in dit geval geen sprake van. En dankzij de intensieve samenwerking met BuzziSpace zit het ook met de kwaliteit en de keuzeopties van de stoffering wel goed.

Op de gecombineerde stand van Datasat en Wisdom Audio hoorden we het beste geluid op de show. We zijn er nog steeds niet goed van…

Best Sound of Show
Het aantal audio/home cinema demo’s is heel beperkt op de ISE, en daarbij konden we er door tijdsgebrek sowieso maar twee meepikken. En dus zou je kunnen stellen dat de overwinning van één van die twee wel een heel gemakkelijke is. Klopt, maar de geluidskwaliteit was dan ook van zodanig uitzonderlijk niveau, dat we het wierookvat er toch maar even bijgehaald hebben. We luisterden naar een systeem met een AV-server van Kaleidescape. De processing werd overgelaten aan Datasat - geen Auro 3D hier, al kan Datasat dat wel -, terwijl de versterking en luidsprekers van Wisdom Audio afkomstig waren. Vooraan werden drie LS4i in-wall luidsprekers ingezet – alle vooroordelen met betrekking tot in-wall speakers kunnen nú overboord -, terwijl er opzij en achteraan zes Sage P38m surrounds – ook al in-walls – de dienst uitmaakten. Tenslotte werden er nog eens vier S110i in-wall subwoofers ingezet. Een Screen Excellence projectiescherm en een Barco projector zorgden voor het beeld. Het resultaat was verbluffend. Het ging bij momenten 'oerend' hard, maar nooit op een storende, irritante of vermoeiende manier. Als je een home cinema systeem zoekt, en geld spelt geen rol, dan moet dit systeem op je shortlist…

Het interieur gaat vast niet in de prijzen vallen, maar wàt een geluid op de Storm Audio/ Procella Audio stand. Spot ‘The voice of God’ luidspreker bovenaan. 

Het komt maar zelden voor dat je een dergelijke hoogwaardige home cinema demo kan horen op een beurs, en dus is de kans dat dat twee keer gebeurt op dezelfde beurs wel heel erg klein. Maar deze keer is het gelukt. Deze keer luisterden we naar een AV-processor van Storm Audio met Auro 3D en naar een 13.1 surroundsysteem. Hell, yeah! Vooraan werden de gebruikelijke linker-en rechter- en centerluidsprekers weggemoffeld achter aan akoestisch transparant Screen Research scherm. Daarboven - tegen het plafond aan - hingen nog eens drie luidsprekers: links boven, center boven en rechts boven. Centraal boven het publiek hing 'The voice of God' luidspreker.

Niet mooi, wel heel goed: luidsprekers en subwoofers van Procella Audio.

Links en rechts hingen telkens vier surroundluidsprekers - de gewone links/rechts kanalen waren hier ontdubbeld voor een betere spreiding -, met daarboven nog eens een linker boven surround luidspreker en een rechter boven exemplaar. Achteraan hingen dan nog twee back surrounds en er stonden ook twee forse subwoofers in de ruimte. En het klonk superbe. Zowel de gewone 5.1/7.1 demo’s als de speciale Auro 3D opnames - die waren zonder begeleidend beeld erbij - waren spectaculair. Auro 3D voegt wel degelijk één en ander toe, en dat op een manier die het geheel vooral natuurlijker doet klinken. Al is het vast ook goed mogelijk om het resultaat integendeel ook uitgesproken 'spacy' te laten klinken, afhankelijk van wat het beeldmateriaal en/of de regisseur vereist.

Ontwerper Gerben Van Duyl toont de nieuwste Procella Audio P12 subwoofer.