Focal Grande Utopia show iEar’ | Ultimate sound and vision

Het in het Brabantse Tilburg gelegen iEar’ is het afgelopen decennium uitgegroeid tot een A/V speciaalzaak van formaat. Zeker na de ingrijpende verbouwing van alweer enkele jaren geleden waarbij het winkeloppervlak bijna verdubbelde en er verschillende mooie nieuwe ruimtes bij zijn gekomen, is de ster van iEar’ nog aanzienlijk verder gestegen. Vooral door het regelmatig organiseren van professioneel georganiseerde shows en andere A/V gerelateerde evenementen, heeft deze specialist inmiddels volledig terecht een meer dan gedegen imago opgebouwd. 

Op 4 & 5 april en 18 & 19 april was het weer zover en vonden bij deze specialist de zogenaamde ‘Focal weekenden’ plaats. Met andere woorden was tijdens die dagen de fraaie grote luisterruimte van iEar’ geheel gereserveerd voor dit keer het beste wat het Franse Focal te bieden heeft. Oftewel de compleet vernieuwde Utopia III serie!  

Hoe goed deze Tilburgse winkel bezig is, blijkt al snel uit het feit dat iEar’ het enige Focal Utopia Center van Nederland is en dat naast deze top serie ook alle andere modellen van dit merk in de winkel aanwezig zijn. Sterker nog, tijdens deze show kan na afloop van de Utopia demo ook nog genoten worden van een home theater opstelling waarbij verschillende modellen uit de nieuwe en nu al zeer succesvolle Aria lijn worden ingezet en Yamaha Avantage 5000 componenten voor de aansturing zorgen. Last but not least zorgt een Trinnov Magnitude32 meerkanaals processor in deze opstelling voor de nodige weergavecorrecties. Hierdoor kan er niet alleen meer genoten worden van een duidelijk neutrale en meer eerlijke presentatie, maar wordt ook de onvermijdelijke invloed die iedere akoestische omgeving nu eenmaal op het eindresultaat heeft, aanzienlijk beter beheersbaar. 

Ontspannen sfeer
Voor mijn eigen demo ben ik op vrijdag 4 april ingedeeld en al bij binnenkomst maakt het immer lichte frisse en eigentijdse interieur met vele transparante presentatieopstellingen van in dit geval voornamelijk beeldapparatuur, meteen weer de nodige indruk. iEar’ was al ooit vanaf zijn start een logisch geordende en duidelijk gestructureerde winkel en die eigen identiteit is na de grote verbouwing eigenlijk alleen nog maar verder toegenomen. De Utopia demo blijkt in de nieuwe grote luisterruimte plaats te gaan vinden en is gelegen in het deel van de winkel waar ik nog niet eerder ben geweest. Vóór de luisterruimte blijkt een mooi grote open ruimte te zijn gecreëerd die in dit geval naast een Loewe presentatie, door de nodige statafels, versnaperingen en zelfs verschillende broodsoorten en natuurlijk Franse kaas wordt gecompleteerd. Pal naast deze tafels is voor de liefhebber zelfs een heuse wijnproeverij georganiseerd. Hierbij kan uit maar liefst negen verschillende soorten worden gekozen en is bij iedere fles zelfs een informatieleaflet over de streek- en smaakeigenschappen en natuurlijk de prijs voorhanden. Ruim voldoende ingrediënten om al vooraf in een ontspannen en opperbeste stemming te geraken. 

De zéér Grande Utopia™ EM™
Even voor drieën gaan de openslaande deuren naar de luisterruimte wijd open en kom ik qua entourage en faciliteiten in één van de meest aangename en prettige demoruimtes die ik de laatste jaren heb mogen aanschouwen. Niet alleen is de ruimte mooi van afmetingen (circa 5 meter breed en 10 meter lang) en fraai qua esthetica, maar ook is er een goed werkende klimaatregeling aanwezig en zijn op verschillende plaatsen esthetisch verantwoorde akoestische aanpassingen geplaatst en aangebracht. Toch moge duidelijk zijn dat mijn aandacht vooral snel wordt getrokken door wat waarschijnlijk het hoogtepunt van deze demo zal gaan worden, de werkelijk reusachtige Focal Grande Utopia™ EM™ luidsprekers. Weergevers die volgens mij in deze derde generatie zelfs nooit eerder in Nederland te beluisteren zijn geweest! Uitgevoerd met antraciet metallic lak op de baffle, bovenzijde en voet en in dit geval pianolak rood voor de rest van de exterieurdelen, maakt deze mastodont al vanaf het eerste moment een werkelijk verpletterende indruk. Iets wat ook duidelijk wordt veroorzaakt door de werkelijk Teutoonse buitenmaten en niet te vergeten het enorme gewicht. Want wat te denken van een hoogte die de 2 meter overstijgt, een breedte van ruim 65 cm en een diepte van maar liefst 88 cm! Om over het gewicht van 260 kilo per kast nog maar te zwijgen. Kortom deze top Focal in alweer zijn derde incarnatie, is een high-end luidsprekersysteem van de eerste orde en uiteraard weer boordevol innovaties en noviteiten. Het gaat in de context van deze tekst te ver om deze nu allemaal te gaan noemen, maar naast het feit dat alle gebruikte luidsprekerunits samen met het wisselfilter weer verder zijn geëvalueerd en geoptimaliseerd, is bijvoorbeeld de elektromagneet van de 40 cm grote woofer nu in meer verschillende standen in te stellen. Samen met alle andere instelmogelijkheden ontstaat zo maar liefst het ongekend hoge aantal van 1458 mogelijke combinaties! Maar een luidspreker kan nog zo goed zijn, zonder in dit geval topklasse aansturing zal het beoogde ‘hemelse geluid’ nooit uit de weergevers kunnen stromen. Als voorversterker is daarom gekozen voor een McIntosh C2500, terwijl de (sa)cd-speler MCD550 in dit geval als DAC is geschakeld en voor de vertaling zorgt van de digitaal vanaf een laptop gestreamde signalen. Om het de Grande Utopia luidsprekers naast het benodigde vermogen ook tonaal helemaal naar de zin te maken, is in deze opstelling zelfs gekozen voor twee verschillende mono eindversterkers per kanaal. Een die gebruik maakt van transistoren en 600 Watt vermogen onder de kap heeft en het laag aanstuurt (MC601), terwijl de enkel van eindbuizen voorziene MC2301 met zijn nog altijd forse 300 Watt, bewust door zijn mooie ‘echte’ klankkleuren, voor het midden en hoog is gekozen.

Scala V2 Utopia™ en Trinnov

Voordat we echter van start kunnen gaan met het luisteren naar de Grande Utopia™ EM™, wordt eerst nog onze aandacht gevraagd voor de kleinste vloerstaander uit de serie. Inderdaad zou je bijna het woord ‘klein’ in de mond nemen als je de Scala V2 zo naast zijn grote broer ziet staan. Maar dat alles relatief is blijkt wel als ik de gegevens er eens bijneem. Want met zijn 125 cm hoogte, 39 cm breedte, 67 cm diepte en een gewicht van 85 kilo is ook deze ‘instapper’ in de hoogste Focal wereld natuurlijk nog steeds een gigant. Net als in de iEar’ home theater ruimte, wordt ook bij deze opstelling gebruik gemaakt van een Trinnov weergavecorrectie oplossing. Verschil is echter wel dat dit keer van de inmiddels zeer populaire Amethyst voorversterker/optimizer gebruik wordt gemaakt en niet van de meerkanaals Magnetude32. Om de basisfilosofie en bepaalde bijzonderheden van de gebruikte producten toe te lichten, komen vervolgens Focal Utopia productmanager Raphael Triomphe, de Nederlandse Focal distributeur Leo Heijmans, Paul Mastenbroek van New TransTec en Ronald van Ovost van Trinnov Audio aan het woord.

Luisteren Scala V2 Utopia™
En na deze welgemeende en informatieve voorbeschouwing kan dan uiteindelijk het luisterdeel van start gaan. Zoals aan de opstelling is te zien en als een soort van ‘opwarmer’ voor het grote werk beginnen we met de ‘kleine’ Scala V2 Utopia™. Eerst een aantal nummers zonder en daarna ook met de Trinnov ‘optimizer’. Net zoals iedereen heb ook ik een bepaald verwachtingspatroon als ik ergens ga luisteren. Focal luidsprekers en ook de vorige generatie Utopia modellen, heb ik in het verleden een behoorlijk aantal keren tijdens winkelshows en beurzen kunnen beluisteren. Wanneer de eerste klanken vervolgens opvallend vrij van enig weergave artefact door de luisterruimte stromen, herken ik op zich meteen de huiseigen Focal Utopia signatuur. Maar ook is meteen het geluid aanzienlijk beter in balans, zachter en vloeiender qua timbre en nog subtieler gedefinieerd dan ik mij kan herinneren. Volgens mijn weten was Focal jaren geleden de allereerste audiofabrikant ter wereld die Beryllium op grote schaal als het ideale tweeterconusmateriaal heeft ontdekt en vervolgens ook daadwerkelijk heeft geïmplementeerd. En zowel de tweeters als hun afstemming hebben in de jaren daarna een hele ontwikkeling meegemaakt. Van voor mijn oren bijna uit balans met een veel te pregnant en te luid hoog, tot de enorm gedetailleerde, maar ook zacht en vloeiende weergave van deze Scala. Maar ineens is er bij een bepaald nummer dan toch ineens weer dat pregnante hoog, terwijl er bij een volgend nummer ineens niets meer van te bespeuren valt? Na enig nadenken valt bij mij het kwartje. Het hoog en zeker ook de andere units zijn gewoon dermate eerlijk en communicatief, dat ze enkel laten horen wat de software ze aandraagt. En waar de meeste andere units eigenlijk niet meer in staat zijn om bij bepaalde opnamen deze zeer fijne gradaties aan informatiedichtheid nog weer te geven, kunnen deze Focal eenheden dat dus wel!

Voordat u nu denkt dat ik alleen maar naar de tweeter heb zitten luisteren is feitelijk het tegendeel waar. Want nog beter dan de vorige generaties is deze derde generatie juist buitengewoon goed geïntegreerd. Zowel qua timbre, harmonischen, dynamische contrasten en fasereinheid scoort deze Scala enorm hoog. Ook erg goed is dat dit volledig onafhankelijk van het gekozen volume plaatsvindt en de muziek mede daardoor met een enorm gemak en vanzelfsprekendheid kan worden ervaren. En het effect van de Trinnov? Vreemd genoeg blijkt dat in deze situatie toch enigszins afhankelijk te zijn waar je op dat moment in de ruimte zit. Want op mijn plaats exact in het midden op de ideale luisterbank, blijkt het waarneembare verschil mede door de akoestisch al geoptimaliseerde ruimte toch relatief klein. Mijn buurman neemt echter toch weer een aantal andere aspecten waar. Zonder Trinnov zegt hij meer de rechterluidspreker waar te nemen (waar hij dan ook pal voor zit), terwijl hij met ingeschakelde ‘optimizer’ het geluid meer tussen de luidsprekers uit hoort komen. Ook constateert hij meer rust in het geluid waardoor hij langer zonder luistermoeheid kan luisteren. Met andere woorden corrigeert Trinnov dus inderdaad het zo belangrijke frequentie, tijd- en fasegedrag, maar is het ook afhankelijk van je eigen beleving en positie in de ruimte en hoe je zelf een en ander ervaart. 

Luisteren Grande Utopia™ EM™
Na deze zowel enerverende als ontspannen eerste sessie worden de Scala’s op hun kleine transportwieltjes weggereden en staan daar ineens de Grande Utopia’s in vol ornaat te schitteren. Vooraf is voor deze sessie besloten om zonder Trinnov te spelen. Iets wat denk ik is ingegeven doordat de controle van het laag van deze EM versie immers verregaand gecontroleerd kan worden en ik vooraf bij de metingen al had gezien dat de Trinnov bij de Scala vooral het laag iets corrigeerde. Dus waarom inderdaad extra elektronica in de signaalweg als dat in dit geval niet meer nodig blijkt te zijn. Hoe het ook zij, al vanaf de eerste paar seconden laat de Grande Utopia™ direct horen waarom hij het meest kostbaar en compromisloos is opgebouwd. Waar ik bij de vorige Utopia generaties automatisch in eerste instantie naar de Berillium noviteit ging luisteren, ben ik hier door alle techno babbel in het begin juist op het laag gefixeerd. Want hoe klinkt zo’n elektromagneet aangedreven woofer nu in de praktijk. Eigenlijk moet ik u daarin teleurstellen en Focal complimenteren, want het laag is bij dit enorme systeem dusdanig goed geïntegreerd met de rest van het spectrum, dat het niet meer als een losse entiteit waarneembaar is. Het grote voordeel van deze regelbare elektromagneet is volgens Focal dat dit grote systeem zowel in hele kleine (vanaf slechts 20 m2!) als in hele grote ruimtes kan worden opgesteld. De instellingen zorgen er daarbij vooral voor dat het systeem meer of minder wordt gecontroleerd. Iets wat in deze praktijksituatie dus uitermate goed blijkt te werken. Mede door de zeer hoge kwaliteit van dit totaalconcept, behoort deze laatste versie van de Grande Utopia™ wat mij betreft per direct tot de meest uitgewogen en vooral meest vanzelfsprekend klinkende luidsprekers die ik tot nu toe heb gehoord. De vervorming is daarbij evenals kleuring en compressie, onwaarschijnlijk laag, terwijl het 3D ruimtebeeld eerder de luisteraar omhult dan dat het binnen de traditionele termen als breedte, diepte en hoogte wordt weergegeven. Je zit dus als toehoorder min of meer in de ambiance van de opnamelocatie en zit in mindere mate op een afstand ernaar te luisteren. Qua klanksignatuur heeft het Utopiageluid wel een soort van eigen identiteit die te complex is om even na een enkele luistersessie, tot in detail te omschrijven. Feitelijk is het ook niet eens van belang omdat alle klankmatige facetten dermate als één geheel bij elkaar passen, dat feitelijk een extreem goede monitorluidspreker is ontstaan. Maar wel één met een geweldig mooie ‘grootsheid’ en waarbij je geen moment de nadelen van een grote kast in de vorm van ongewenste energieopslag kunt waarnemen. Grote klasse Focal en dit weergavesysteem hoort terecht bij de absolute top.

Conclusie
Nog niet eerder heb ik zo’n uitgebreide en goed onderbouwde demo van deze twee uiteenlopende modellen uit de nieuwe Utopia top lijn van het Franse Focal kunnen meemaken. Feitelijk lijkt ondanks zijn veel lagere prijs van

€ 21.800,- per paar, de Scala Utopia in veel eigenschappen op zijn enorm veel grotere broer. Luidsprekers die maar liefst € 140.000,- per paar moeten opbrengen. Beiden bezitten daarbij een grotendeels zelfde tonale signatuur, een buitengewoon lage vervorming en het speelse gemak om zelfs de meest complexe muziek goed weer te geven. Toch heeft de Grande Utopia zeker zijn bestaansrecht in de zin dat de basisweergave van deze modellen dan wel dezelfde signatuur heeft, maar het eindresultaat toch wezenlijk anders is! Zo gaat het Focal topmodel gewoon in alle richtingen nog een aantal flinke stappen verder en we weten allemaal hoe moeilijk het is wanneer iets al erg goed is, om het dan nog zo veel beter te krijgen. Daar is gewoon enorm veel onderzoek en kennis van zaken voor nodig en dat is iets waar Focal als onderneming absoluut over beschikt.

Als laatste wil ik het iEar’ team en alle betrokken importeurs en fabrikanten complimenteren voor de goed onderbouwde professionele demonstraties, als wel voor de sfeervolle en gezellige entourage die de toenemende kwaliteit van deze gestaag groeiende speciaalzaak ten volle onderstreept.

iEar’ | Ultimate sound and vision
Tel: 013-5443510
www.iear.nl