Bowers & Wilkins CM6 S2

Mede door het schrijven van deze test over de nieuwste loot van de Bowers & Wilkins CM-serie, heb ik voor mijzelf een nieuw record gevestigd. Nog nooit heb ik namelijk over enig ander audiomerk meer geschreven, dan de luidsprekermodellen van deze befaamde Engelse fabrikant! Toch moet dit vrij hoge aantal door verdeling over meerdere modellen per test en een tijdspanne van inmiddels vier jaar, ook sterk worden gerelativeerd. Maar feit is natuurlijk wel dat je op deze manier enorm veel ervaring kunt verzamelen voor wat betreft denkwijze, doelstellingen en vooral het gehoormatig presteren van al deze modellen. Producten op dit niveau ontstaan trouwens nooit door toeval er wordt doorgaans over ieder detail grondig en gedegen nagedacht. Eén van de mooiste voorbeelden hiervan zijn de recent geïntroduceerde en vooral sterk geëvalueerde CM6 S2 luidsprekers.

Zeker in mijn laatste grote Bowers & Wilkins test van de 600 S2 serie, steek ik niet onder stoelen of banken dat ik zowel de grote vloerstaande 683 S2 als met name de monitor 685 S2, tot de beste luidsprekers in hun klasse vind behoren. De weergave van deze modellen is namelijk super muzikaal, bijzonder ruimtelijk en regelmatig zelfs glorieus te noemen. Deze luidsprekers presteren zelfs dermate goed, dat je je bijna gaat afvragen wat deze fabrikant in hemelsnaam binnen deze afmetingen nog meer uit de hoge hoed tevoorschijn kan toveren! Ik schrijf trouwens heel bewust bijna, want één van de aspecten waar bij de 600 S2 serie nog winst op is te boeken, is de uitstraling en het materiaalgebruik. Want hoe goed de klank zelf ook is en hoe netjes de afwerking voor elkaar was, de gebruikte materialen en basisuitstraling konden mij toch niet op alle fronten bekoren. Toch heeft dit Engelse merk wat mij betreft wel degelijk de juiste keuzes gemaakt. Want wat is er mis als je een beperkt budget hebt om het geld te besteden aan maximale geluidskwaliteit en vervolgens in wat minder mate aan het mooiste design en relatief kostbaar materiaalgebruik?



CM S2 serie
Het is met name dit aspect waar precies de onlangs geheel vernieuwde CM-serie in beeld komt. Want ook al bestaat ook bij deze serie de kastvorm nog steeds uit het op dit moment overal zo gefavoriseerde hoekige en scherp afgelijnde kastdesign. En wordt er ook in de CM modellen de nieuwe tweeter met dubbele aluminium dome en het bekende gele Kevlar voor de woofer/midrange gebruikt. Toch houden daarmee verder alle overeenkomsten wel zo’n beetje op. Het eerste wat dus meteen opvalt, is het veel mooiere en meer ‘edel’ toegepaste materiaalgebruik. Verdwenen is namelijk het kast bedekkende zwarte of witte vinyl en gekomen zijn echt fineer (rozenhout) en lakafwerkingen zoals piano zwart en satijn wit. Uiteraard blijft het daar niet bij en het volgende wat de aandacht trekt, is de aanzienlijk hogere kaststijfheid met meer inwendige verstevigingen. Naast andere cosmetische zaken zoals aluminium sierringen rond de units die de schroeven aan het zicht onttrekken en onderhuidse magneten voor de al dan niet te gebruiken doekfronten, zijn ook de met zand af te vullen standaards veel robuuster en fraaier uitgevoerd.

CM6 S2
Toch is er nog één zeer typerend en niet genoemd aspect waarin de hier besproken CM 6 S2 monitor en grootste CM10 S2 vloerstaander van hun overige broers afwijken, de losse, gestroomlijnde en van de kast door een speciaal rubber ontkoppelde (Nautilus) behuizing geplaatste tweeter! Enerzijds geeft dit beide modellen een meer spannend uiterlijk. Maar ook gehoormatig veranderen door zo’n oplossing de nodige parameters, waarover straks meer. Als ik mij beperk tot de CM6 S2 monitor met bijbehorende standaard, dan staat voor mij een zeer geraffineerd ontwerp met strakke vormen, modern materiaalgebruik en vooral een totaaluitstraling die in veel interieurtypen een mooie plaats zal kunnen vinden. Het mooie en knappe aan de gekozen uitstraling, is dat het ontwerp als het ware uitnodigt om het pontificaal in de woonkamer te plaatsen! Daarbij vallen de weergevers zeker goed op, maar niet op een schreeuwerige of ‘goedkope’ wijze. Bowers & Wilkins is er wat mij betreft dan ook heel goed in geslaagd om die hele dunne scheidslijn van enerzijds pontificale aanwezigheid en anderzijds mooi in het interieur op kunnen gaan, te bewandelen. Zoals ik eerder al schreef zijn deze luidsprekers zondermeer degelijk gebouwd en binnen hun afmetingen van 34 cm hoog, 20 cm breed en 28,5 cm diep, is een gewicht van net geen 9 kilo gewoon heel netjes. De stijlvol in een samenspel van metaal en mdf en afgewerkt in mooi contrasterende tinten ontworpen standaards, zijn met een hoogte van 56 cm (zonder spikes), zowel een lust voor het oog als leveren een belangrijke bijdrage aan de totaaluitstraling van dit volgens mijn eigen bescheiden mening, misschien wel mooiste model uit de CM-serie. Waar ik persoonlijk erg blij mee ben is, dat de basreflexpoort van de voorzijde naar de achterzijde is verhuisd. Doorgaans moeten weergevers hierdoor wel wat verder van de achterwand worden geplaatst, maar is de positieve bijdrage bij een goede implementatie vaak significant. Naast een lagetonenbereik wat doorgaans als dieper en meer sonoor wordt ervaren, profiteert vaak ook het ruimtebereik van zo’n achterzijde baspoort plaatsing. Uiteraard is ook deze CM6 S2 Bowers & Wilkins typisch, weer van een hoogwaardig! bi-wiring aansluitpaneel voorzien.



Techniek
Qua techniek onderscheidt deze CM6 S2 generatie zich van zijn voorgangers door onder meer het nieuwe type 25 mm dometweeter wat ik ook al bij de 600 S2 serie ben tegengekomen. Het gaat hierbij om een ontwerp waar achter de dome in plaats van de gebruikelijke enkele laag aluminium, nog een tweede, dunnere laag met uitgesneden centrum in een speciale sandwichconstructie is toegevoegd. Hierdoor is de eerste opbreekfrequentie van 30 kHz naar 38 kHz omhoog gegaan. In de dagelijkse praktijk komt dit door een grotere accuratesse en een meer natuurlijke weergave tot uiting. Uiteraard wordt ook hier weer de mooie en relatief kostbare ‘Nautilus’ buisconstructie aan de achterzijde van de tweeter toegepast. Aanvullend is in deze CM6 S2 monitor de tweeter op bijna 800-serie wijze, in een afzonderlijke op de kast gemonteerde en tegen ongewenste trillingen geïsoleerde behuizing ondergebracht. Naast een hogere ontkoppeling is door de ronde in speciale rubbers geplaatste buisvorm, ook bijna geen ongewenste diffractie meer aanwezig. De in dit geval gebruikte 16,5 cm laag/midden unit, heeft een in de spreekspoel geperste foamplug gekregen om conusresonaties te absorberen net onder het punt waarboven de tweeter overneemt. Het opgegeven frequentiebereik loopt van 50 Hz - 28 kHz ± 3 dB en -6 dB van 45 Hz - 50 kHz, terwijl het rendement op 88 dB (2,83 V, 1 meter) uitkomt. Op zich mooie waarden, maar zoals altijd maar heel weinig zeggend over de klank zelf. 

Knappe balanceer act

Regelmatig is het zowel leuk als verhelderend om weer eens te ervaren hoe de menselijke psyche werkt. Want zodra de CM6 S2’en uit hun overigens wederom goed doordachte verpakkingen zijn bevrijd, ontstaat meteen een bepaald (hoog) verwachtingspatroon. Hoewel ik eerlijk moet zeggen zelf nog steeds geen fan van witte luidsprekers te zijn - en mijn testmodellen zijn in satijn wit uitgevoerd - is het wel samen met in de bijbehorende donkergrijs/zilver metallic uitgevoerde standaards, in absolute zin een heel smaakvolle combinatie. Qua accessoire pakket is het erg fijn dan Bowers & Wilkins samen met de bekende spikes, ook standaard rubber inschroefdoppen meelevert. Want zo kan ik de luidsprekers zonder kunstgrepen eerst helemaal in onze van een houten vloer voorziene woonkamer inspelen, zonder de ondergrond te beschadigen. Al tijdens deze inspeelperiode heb ik het nodige met de standaards zowel leeg, half afgevuld met zand, als helemaal vol geëxperimenteerd. Al snel blijkt daarbij dat hoe meer vulling aanwezig is, hoe meer controle er ontstaat. Maar ook dat bij volledig gevulde standaards, in bepaalde akoestische situaties deze beheersing wat kan doorslaan.



Hierdoor kan het geluid zelfs een ietwat dood karakter gaan krijgen en dat is werkelijk zonde. Volgens mijn eigen bevindingen geeft een vulling van ongeveer 60% qua totaaleigenschappen de beste resultaten, maar probeert u dit vooral zelf uit in uw eigen omgeving! Uiteraard heb ik voor deze test weer een keur aan mooie versterkers ingezet om maar vooral het maximale uit deze nieuwste Bowers & Wilkins loten te kunnen halen. Al snel blijkt hierbij echter hoewel de modelseries het tegenwoordig al stukken beter doen dan vroeger, dat de CM6 S2 helaas niet helemaal dezelfde soort symbiose met mooie buizenversterkers kan laten horen als de recent zo goed presterende 600 S2 serie. Tonaal gaat het op zich dan wel goed, maar de CM6 S2 blijkt toch net wat meer vermogen nodig te hebben om echt tot leven te komen dan zijn prijsbewuste familieleden. Bij het leeuwendeel van de moderne zelfs relatief prijsbewuste transistorversterkers, is dit overigens een fluitje van een cent, maar bij buizenversterkers, blijft enig experimenteren toch echt gewenst. Wanneer ik als eerste start met de inmiddels bij velen bekende, prachtige live dubbel cd van Dead can Dance - In concert, is al snel te horen in wat voor hoek de weergave van deze trendy gestileerde Engelsman zit. Ten opzichte van de qua afmetingen en specificaties vergelijkbare, maar tevens veel goedkopere Bowers & Wilkins 685 S2 monitor, lever je bij de duurdere CM6 S2 wat mij betreft toch enigszins verrassend in op zaken als absolute muzikaliteit, impact in het middenlaag en dat hele losse en vooral ademende, organische ruimtebeeld. Maar voordat de snelsten onder ons nu meteen beginnen te roepen dat de 685 S2 dus ook maar meteen de (goedkopere) winnaar is, wil ik aanvullen dat natuurlijk ook de CM6 S2 zo zijn eigen rugzak met sterke eigenschappen heeft.



Feitelijk komen we door dit vergelijk ook weer meteen in een reeds jarenlang voortslepende controverse terecht. Want door de veel stijvere constructie van het duurdere model, is die weergave beduidend schoner, ‘sneller’, accurater en meer transparant. Hierdoor worden met name complexe passages met duidelijk meer rust en overzicht weergegeven. Maar aangezien je in audioland nu eenmaal niets voor niets krijgt, is de keerzijde dat de feitelijk minder goede kast van de goedkopere 600 S2 serie in bepaalde gevallen door zijn prettige (lichte) versmering, soms toch wat ‘lekkerder’ in het gehoor kan liggen. Ik laat deze vergelijking even voor wat het is en focus mij verder op de andere eigenschappen van deze bijzondere hightech weergevers. Zo blijft het altijd een interessant fenomeen dat wanneer het grondtoonbereik van een ontwerp anders wordt ingevuld, ook het midden en hoog meteen heel anders overkomen. Dus wat de los geplaatste tweeter van de CM6 S2 van zichzelf aan kwaliteiten heeft, word ook sterk beïnvloed door de invulling van de rest van het spectrum.
Een hele mooie cd die deze (en andere) kwaliteiten voor het voetlicht brengt is het album Goodbye van de Zweedse pianist en componist Bobo Stenson (ECM 1904). Samen met muziekvrienden Paul Motian op drums en Anders Jormin op contrabas wordt een heel gedragen en bijzonder sfeervol album, vol met de meest subtiele muzikale wendingen geëtaleerd. Wanneer ik start met het gelaagde ‘Rowan’ en na enige tijd een hele mooie ‘ride’ bekken zich bij de piano voegt, is het niet moeilijk te horen hoe veel beter deze nieuwe tweeter zijn werk doet ten opzichte van voorgaande generaties. Naast de zuivere boventonen en een breed scala aan harmonischen, is ook de attack en het latere uitsterven, bijna levensecht te horen. Daarbij komt het geluid uitstekend los van beide weergevers en wordt een mooie 3D presentatie neergezet die veel groter is dan de weergevers zelf. De contrabas van Paul Motian heeft overigens een heel specifiek karakter en dat aspect geeft de CM6 S2 opvallend natuurgetrouw weer. Als ik het basiskarakter van deze luidsprekers zou moeten omschrijven, kom ik al snel uit op termen als strak, gecontroleerd, transparant, ruimtelijk goed gedefinieerd en beheerst. En ook bij alle andere gedraaide muziek blijken het echte alleseters te zijn die zich als een ware kameleon in veel systemen en ruimtes, prima thuis voelen.



Conclusie
En dan nu de hamvraag die iedereen die mijn 600 S2 verhalen heeft gelezen, zich waarschijnlijk afvraagt. Is en zo ja hoeveel, is de Bowers & Wilkins CM6 S2 nu beter dan de veel goedkopere, redelijk vergelijkbare 685 S2? Die vraag is voor mij toch niet zo simpel te beantwoorden als het op het eerste gezicht misschien wel lijkt. In technische zin zoals oplossend vermogen, transparantie, controle, definitie en realisme, is de CM6 S2 zijn goedkopere broer duidelijk de baas. Ook qua vormgeving, materiaalkeuze, afwerkingsgraad, keuzemogelijkheden en de doordachtzaamheid van het totaalpakket, is de CM6 S2 absoluut de betere. Maar heb ik het over die moeilijk te omschrijven aanstekelijke muzikaliteit in de weergave, dan wordt het toch een wat gecompliceerder verhaal.
De CM6 S2 is hier zeker ook toe in staat, maar vraagt daarbij duidelijk om meer kennis en kunde bij het samenstellen van de audioset om dat te bereiken. Het Amerikaanse collega magazine ‘The Absolute Sound’, heeft hier een aantal mooie omschrijvingen voor bedacht. De 685 S2 zou daarbij volgens mij het beste passen in de categorie ‘As you like it’, terwijl de CM6 S2 meer past bij liefhebbers van ‘The Absolute Sound’. Anders gezegd kan de 685 S2 daardoor bij een eerste indruk mogelijk als prettiger en misschien ook wel lekkerder overkomen, terwijl de duurdere CM6 S2 na wat langer luisteren, duidelijk meer is geënt op een weergave die beter laat horen wat er werkelijk op lp, cd of ander digitaal muziekbestand staat. Bent u bereid uw systeem zo af te stemmen dat de CM6 S2 tot grote hoogtes kan worden gebracht, dan wint deze nieuw ster uit de CM serie het zelfs met glans. Bent u hier echter niet toe bereid en zoekt u een luidspreker die gewoon op zowat iedere versterker meteen lekker moet klinken, dan kunt u wat mij betreft beter voor de 685 S2 gaan. Aan u de keus!

Prijzen
Bowers & Wilkins CM6 S2 € 950,- per stuk
Bowers & Wilkins FC-CM S2 standaard € 450,- per paar
www.bowers-wilkins.nl