Review: Dynaudio Focus 400 XD

Toen ik de eerste keer de XEO 5 vloerstaande luidspreker van het Deense luidsprekermerk Dynaudio in mijn luisterruimte hoorde was ik erg onder de indruk van de klankkwaliteit van deze draadloos aangestuurde actieve speaker. Van de XEO 4, een monitor luidspreker van de tweede generatie XEO luidsprekers, was ik ruim twee jaar later zo mogelijk nog sterker gecharmeerd. Maar met de nieuwe Focus XD serie heeft Dynaudio zichzelf opnieuw overtroffen.

Soms begrijp ik die audio fabrikanten niet. Waarom gebruik je de naam Focus voor een nieuwe luidsprekerserie terwijl deze niets te maken heeft met de reeds langer bestaande ‘gewone’ Focus lijn. Daarmee suggereer je volgens mij dat je voortbouwt op die eerdere lijn terwijl dit in de praktijk absoluut niet het geval is. Natuurlijk, bij een eerste oppervlakkige blik lijken de units op elkaar. Maar juist Dynaudio is een luidsprekerfabrikant die bij ieder nieuw model, of bij iedere nieuwe serie, van de grond af aan een lijn opnieuw opbouwt. Voor de gemiddelde consument zal er in visuele zin een grote overeenkomst bestaan tussen de units van beide series. Maar voor deze recensent, die de foto’s gezien en vergeleken heeft van bijvoorbeeld de nieuwe laag units die ingezet worden in de 600 XD, is duidelijk dat de units in details verschillen en je de units niet zomaar uit kunt wisselen met de passieve Focus lijn. Maar dit terzijde. We praten hier over een lijn die bestaat uit drie luidsprekers; de monitor weergever 200 XD, de ‘kleine’ hier geteste vloerstaander, de 400 XD dus, en de grootste van het drietal, de 600 XD. Met adviesprijzen van respectievelijk 2475, 3975 en 4975 euro per stuk. De 600 XD is overigens de enige met een gesloten kast, de beide anderen hebben een baspoort aan de achterzijde. 



Dynaudio Focus 400 XD
Bekend als ik ben met zowel de eerste als de tweede generatie XEO luidsprekers, denk ik bij het uitpakken redelijk in te kunnen schatten wat ik aan zal treffen. Tenslotte gaat het opnieuw over een actief luidsprekersysteem waarbij het signaal in de kast volledig in het digitale domein blijft tot aan de luidsprekerunits. Maar verder is er zowel aan de buitenkant als aan de binnenkant het nodige nieuwe te ontdekken terwijl met de optionele Hub uit de XEO lijn ook de mogelijkheden uit die lijn ter beschikking blijven staan. Maar laat ik niet te snel gaan en beginnen met het unieke van de Focus XD lijn zoals ik het in de 400 XD tegenkom. Het eerste verschil met de XEO vloerstaander is de fysieke grootte van de zuil. Met zijn hoogte van 980 mm maakt hij een volwassen indruk, terwijl zijn diepte van 307 mm en vooral zijn breedte van slechts 198 mm hem een slanke, elegante uitstraling geven. De testversie van de uit 19 mm dik MDF opgetrokken kast heeft een rosewood fineer laag maar er zijn ook walnut, satin black en satin white versies beschikbaar. De afwerking is, zoals ik van Dynaudio gewend ben, subliem. De speaker wordt geleverd met een afneembaar magnetisch frontdoek en hoewel het verschil niet erg groot is prefereer ik zelf het geluid zonder front. In de testopstelling hebben beide luidsprekers dus het grootste deel van de tijd gefunctioneerd zonder front. Wat me bij plaatsing van het front opviel was dat vanaf de zijkant gezien er een randje van de mid/jaag units zichtbaar blijft, iets wat ik niet fraai vind. In de MDF baffle zitten drie Esotec + units gemonteerd. Een 27 mm soft dome tweeter (die bij aflevering beschermd wordt door een oranje afdekplaatje, iets wat ik nog bij geen enkele fabrikant tegen ben gekomen) en twee 17 cm units. In tegenstelling tot de 600 XD heeft de 400 XD geen dedicated middenunit. Qua aansturing is er wel een verschil tussen de beide 17 cm units. Samen zijn ze goed voor een frequentiebereik dat loopt van 29 Hz tot 24 kHz. Elk van deze drie units heeft een eigen digitale versterkermodule van 150 Watt ter beschikking. Ter vergelijking; bij de XEO lijn worden versterkers van 50 Watt ingezet. Aan de achterkant worden een aantal verschillen duidelijk. Allereerst zijn de speakers niet uitwisselbaar. Er is een linker en een rechter luidspreker. Een tweede verschil is de wijze waarop het signaal aan de speakers wordt aangeboden. Bij XEO zendt de Hub een wireless signaal naar de luidsprekers waarbij de hoogste bruikbare resolutie 24 bit/96 kHz is. Voor de duidelijkheid; de Xeo HUB ondersteunt 24 bit/96 kHz. Materiaal van deze resolutie wordt dus afgespeeld, maar het blijft cd kwaliteit, 16 bit/ 48 kHz. De Focus XD lijn heeft in principe geen Hub nodig omdat er gebruik kan worden gemaakt van twee directe ingangen; een digitale en een analoge ingang. De analoge ingang is qua input voltage instelbaar op +6, 0 en -6 dB. Ook is er nog een digitale uitgang. Het voordeel van de directe digitale lijn is dat de maximale resolutie stijgt naar 24 bit/192 kHz. Mits u de rechter luidspreker die als Master fungeert, bedraad doorverbindt met de als Slave ingestelde linker luidspreker, want bij wireless doorverbinden is de resolutie wederom maximaal 24 bit/96 kHz.



Mochten die twee ingangen voor u als consument niet voldoende zijn dan zou u natuurlijk altijd nog de XEO Hub aan kunnen schaffen waarmee er tegen een bescheiden prijs een aantal extra broningangen ter beschikking komen. Maar er is meer te zien aan de achterzijde. Helemaal onderaan zit de aansluiting voor het bijgeleverde niet geaarde powercord met vlak daarboven de on/off schakelaar. De lengte van het power cord is de enige beperking bij het plaatsen van de luidspreker. En zelfs dat is niet helemaal waar want een langer netsnoer is natuurlijk snel aangeschaft. Plaatsing wordt vergemakkelijkt door enkele knopjes die zich bevinden naast de USB poort die dient voor het upgraden van de software. Allereerst is daar de draaiknop waarmee gekozen kan worden voor neutral (vrije plek in de ruimte), wall (tegen een muur aan) of corner (in een hoek dus). Dit maakt het mogelijk om, uiteraard binnen grenzen, in de bestaande luisterruimte voor elke luidspreker afzonderlijk een plek te kiezen en die luidspreker vervolgens klankmatig te optimaliseren. In mijn luisterruimte zet ik de knop van beide vrij opgestelde luidsprekers op neutral. Ook het hoog kan aangepast worden met waarden van +1, 0, of -1 dB. Ook deze zet ik in de stand neutraal. Met eenzelfde soort schakelaartje kan de luidspreker worden toegewezen aan één van de drie beschikbare  zones, genaamd Red, Green en Blue. Met het laatste schakelaartje wordt de speaker ingesteld op Master, Slave of Extern. De eerste twee spreken voor zich, bij de laatste stand wordt het signaal wireless aangeboden via een XEO Hub. Zijn we er dan? Niet echt, want ook de, zelf te monteren, vier uitstekende voetjes, die de zuil extra stabiliteit verlenen, zijn het waard om te worden vermeld. Tijdens de test rusten de speakers op de ringvormige rubber kussentjes die onderdeel maken van elk van de pootjes. Ik kies er voor om de daarin geïntegreerde spike niet naar buiten te schroeven maar in andere situaties kan dat klankmatig een optie zijn. 

Testopstelling

Bij een zo compleet luidsprekersysteem als de Dynaudio Focus 400 XD heb je in feite alleen nog maar een bron nodig. Natuurlijk kan ik op de directe analoge ingang mijn ASR Basis Exclusive phono voorversterker aansluiten om op de TW Acustic Raven Two draaitafel wat lp’s te draaien. Maar waarom zou ik? Volgens mij is het merendeel van de consumenten, die in de markt zijn voor een systeem als dit, vooral geïnteresseerd in het aansluiten van een digitale bron. Een bron die muziek afspeelt die afkomstig is van een geripte cd collectie, van internetradio, van streaming-muziekdiensten of van een bron als een NAS of een pc die hoge resolutie muziekbestanden tot en met 24 bit/ 192 kHz bevat. Een bron die digitaal wordt aangesloten met een coaxiale digitale kabel. Dat is dan ook de manier waarop ik in eerste instantie deze luidsprekers klankmatig ga beoordelen. Als kabel kies ik voor de digitale topkabel van Sonore AC. Daarmee verbind ik mijn NAD M50 Digital Music Player, die zijn muziek haalt van de NAD M52 Digital Music Vault, met de rechter Dynaudio Focus 400 XD luidspreker die de rol krijgt van Master. Daarmee krijgt de linker luidspreker automatisch de Slave rol (beiden natuurlijk wel even als zodanig instellen op de respectievelijke achterpanelen). Om een resolutie te bereiken van 24 bit/192 kHz zou ik die verbinding tussen beiden bedraad tot stand moeten brengen maar helaas heb ik geen digitale kabel tot mijn beschikking met de daarvoor benodigde lengte. Dus kies ik voor een wireless verbinding tussen de beide luidsprekers, daarmee de uiterste resolutie ‘beperkend’ tot 24 bit/ 96 kHz. 



Afstandsbediening
Wanneer ik de verbinding tot stand heb gebracht en op beide luidsprekers de on/off knop aan de achterzijde heb omgezet kan ik met de afstandsbediening de belangrijkste functies van de luidsprekers bedienen. De voorkant van de luidspreker heeft facet randen en aan de bovenkant van de binnenste facetrand worden op beide speakers de commando’s van de afstandsbediening met een rijtje leds visueel weergegeven. Na het aan de achterzijde omzetten van de on/off knop brandt de onderste led aangenaam zacht rood ten teken dat het systeem standby is. Op het moment dat er muziek afgespeeld wordt verandert deze led van kleur en wordt aangenaam zacht blauw. Het voert te ver om alle mogelijke led combinaties te noemen maar om er nog één te noemen; ook het volumeniveau wordt weergegeven  in de vorm van één of meerdere opnieuw zacht oplichtende, ditmaal witte leds. Ik bespreek hier de meest eenvoudige combinatie van twee Focus XD luidsprekers maar uiteraard kan ook dit systeem, net als de XEO lijn, worden uitgebreid naar meerdere luidsprekers in de ruimte, meerdere ruimtes, meerdere systemen al dan niet onafhankelijk van elkaar spelend etc. En ook daar is de afstandsbediening op voorbereid. Hij is te gebruiken om de luidsprekers aan en uit te schakelen, het volume te veranderen, te schakelen tussen analoge en digitale directe input, het display aan of uit te zetten en een hub en zijn aangesloten bronnen te selecteren. 



Muziek
Normaliter moet een luidsprekerfabrikant in geval van een passieve luidspreker maar afwachten hoe zijn luidspreker zal presteren in de handen van een consument. De klank zal in hoge mate afhankelijk zijn van de ruimte waarin de speaker wordt opgesteld, in combinatie met de keuze die de gebruiker maakt op het gebied van versterkers en luidsprekerkabels. Met deze Focus XD weergever heeft Dynaudio de versterkers en de luidsprekers optimaal op elkaar af kunnen stemmen en is er zelfs nog een mogelijkheid om het geluid af te stemmen op de plek die de luidspreker in de luisterruimte inneemt. Er zijn dus minder punten en momenten in de hele weergaveketen waarop het mis kan gaan. En dat is te horen. Bijvoorbeeld op het moment dat ik een hoge resolutie download beluister van het album Every Grain of Sand: Barb Jungr sings Bob Dylan. ‘I’ll Be Your Baby Tonight’ laat een combinatie horen van een vrouwenstem en een piano. Beiden heel kritisch wanneer het aankomt op klankkwaliteit. Met als belangrijkste criterium; hoe overtuigend komen ze over. De stem van Barb heeft een hees randje dat op het juiste systeem een heerlijke diepgang krijgt. Iets wat hier ogenblikkelijk duidelijk wordt. Hetzelfde geldt voor de piano. De toetsaanslagen hebben gewicht en de klank is authentiek. Onafhankelijk van elkaar staan stem en instrument mooi los in de ruimte, elk op hun eigen juiste hoogte en met de eigen juiste omvang. Terwijl ik het album verder afluister bedenk ik me dat het misschien toch wel leuk is om ook een analoge bron aan te sluiten. Al was het alleen maar om te kunnen beoordelen of de A/D conversie in de 400 XD op een klankmatig verantwoorde wijze omgaat met het digitaliseren van het analoge signaal van mijn Lyra Delos MC element. Zodra Barb Jungr dan ook uitgezongen is leg ik één van mijn recent aangeschafte 180 gram lp’s op het plateau van de draaitafel. Patricia Barber’s album Smash. Ik draai het titelnummer en ik zit direct in de muziek waarbij vooral de gitaarsolo van John Kregor aan het einde indruk maakt. En dit dan in niet mindere mate dan wanneer ik het beluister via mijn eigen klasse A Audia Flight pre/power set in combinatie met mijn vertrouwde Audiovector Si3 Avantgarde Arrete luidsprekers. Met een setprijs die beduidend hoger uitkomt. Chapeau Dynaudio!



Dat de Dynaudio’s in staat zijn om een groots ruimtebeeld neer te zetten wordt duidelijk wanneer ik het recente, waarschijnlijk laatste, studioalbum van Pink Floyd, getiteld The Endless River, door de ruimte laat klinken. Ditmaal afkomstig van een Blu-ray disc. Prachtig los en ruimtelijk, met verfijnde klanken van bekkens en een snerpende gitaar die nooit onaangenaam schril of scherp wordt. Dat ze evenmin een swingende big band uit de weg gaan bewijzen de twee Denen bij het beluisteren van ‘All of Me’, afkomstig van een geripte cd van Michael Bublé, getiteld Crazy Love. Een heerlijke timing, een geweldige drive en een klank van koper die het kippenvel op mijn armen tovert. Datzelfde lichamelijke effect heeft ook Poulenc’s Concerto for Organ, Strings and Timpani, een high resolution opname waarmee ik deze muziekbeschrijving afsluit. Dit neo-barok stuk dat qua stijl sterk doet denken aan het werk van Igor Stravinsky, bestaat uit zeven delen die onderling verschillen qua tempo, toon, stijl en textuur. De luidsprekers presenteren het werk magistraal, alsof het voor hen geschreven is en niet voor Princesse Edmond de Polignac oftewel Winaretta Singer, erfgename van het Singer naaimachine fortuin. Van het begin tot het eind overtuigt het werk. Het komt geen moment in me op om het voortijdig af te breken en ik luister dan ook de volledige 21 minuten en 37 seconden naar de organist Gillian Weir, die begeleid wordt door het English Chamber Orchestra onder leiding van David Hill.

Tot slot
Zoals gezegd, voor mijn gevoel heeft Dynaudio zich opnieuw overtroffen op het gebied van draadloze actieve luidsprekers. Deze set Focus 400 XD luidsprekers heeft alle kenmerken van de XEO lijn en gaat op essentiële onderdelen nog een beduidend grote stap verder. Zo maken de directe analoge en digitale ingangen het mogelijk om hoge resolutie materiaal af te spelen, wanneer beide luidsprekers door middel van een kabel onderling met elkaar verbonden worden zelfs tot 24 bit/192 kHz toe. En wanneer de twee directe ingangen niet voldoende zijn dan is het systeem voor 250 euro vrij eenvoudig uit te breiden door toevoeging van een XEO HUB. Of door er de HUB op aan te sluiten die op korte termijn zal verschijnen voor de Focus XD. Die gaat het mogelijk maken om naar beide luidsprekers draadloos 24 bit/96 kHz materiaal te versturen. Je kunt dan dus een streamer en een aantal andere bronnen aansluiten op de nieuwe HUB. Waarmee je alleen nog maar twee stroomkabels op de luidsprekers aan hoeft te sluiten. Voor mij als recensent blijft het interessant om met een combinatie van passieve luidsprekers en losse componenten als voor/eind versterkers, DAC etc. te spelen. Maar als consument zou deze set voor mij een zeer aantrekkelijk alternatief vormen omdat het tegen een heel interessante prijs gebruiksgemak en klankmatig topniveau perfect weet te combineren.