BeursVisit - Kharma In München

Ik heb al heel wat gereisd om HiVisit’s en andere bedrijfsbezoeken af te leggen, maar tot nu toe bleef de afstand altijd beperkt tot een actieradius van minder dan één tank benzine. Heel Nederland heb ik doorkruisd, België ken ik inmiddels ook redelijk goed, en af en toe mocht ik ook naar Duitsland. Vlak over de grens dan.

Het feit dat ik elk jaar een midweek uittrek om met bevriende collega’s de High End beurs in München te bezoeken bleek goed te combineren met een nieuwe redactionele vondst: de BeursVisit. En zo had ik, met 735 kilometer heenreis en twee beursdagen in mijn achterzak, op zaterdagochtend een afspraak met Charles van Oosterum van Kharma, onze Nederlandse high end luidsprekerbouwer uit Breda die ook internationaal zeer hoge ogen gooit met zijn producten. Want er was veel nieuws te melden. Heel veel…

Hoewel de afspraak om 10 uur precies stond gepland (het aanvangstijdstip van de beursdag) liep het al snel vol in de fraai ingerichte ruimte van Kharma op de tweede verdieping van een der Atriums van het MOC beursgebouw. Kosten noch moeite waren gespaard om de ruimte niet alleen sfeervol te maken (een volledige Kharma-uitstraling in zowel kleurgebruik als vormgeving van de dempende achterwand, tot aan de custom gebouwde tweezits bank) maar om hem ook akoestisch wat te kneden tot een alleszins aanvaardbaar niveau.

Volgens Charles is de High End voor Kharma nóg belangrijker dan de CES, die altijd in de tweede week van januari in Las Vegas plaatsvindt. Het high end deel van die beurs (dat daar in het Venetian hotel plaatsvindt) is weliswaar een belangrijk moment voor veel fabrikanten om nieuwe producten te lanceren, maar dan toch vooral voor de Amerikaanse markt. München staat echter - niet alleen voor Kharma trouwens, maar voor álle high end fabrikanten in onze branche, óók de Amerikaanse - veel meer als ‘wereldhoofdstad van de high end’ op de kaart.

En ondanks dat is het nadeel van de ruimtes in de Atriums van het MOC nog steeds dat ze vooral zijn ingericht op invallend licht en de verstaanbaarheid van spraak, en dus heel nadrukkelijk niet op muziekweergave met high end geluidsapparatuur. Charles en zijn mensen weten echter waar ze mee bezig zijn, en hoewel de ruimte wel wat zwaarder gedempt was dan menig huiskamer bleek dat juist een zegen te zijn voor de weergave van het grote systeem dat er stond opgesteld. Maar daarover later meer. Er waren diverse noviteiten te melden, waarvan er één zelfs zo vergaand was dat ik het me twee keer heb laten uitleggen om zeker te weten dat ik de implicaties een beetje kon overzien.

Butterfly
Maar we beginnen - letterlijk en figuurlijk - wat kleiner. Kharma’s compacte maar zeer hoogwaardige actieve Butterfly sub-satelliet systeem werd vorig jaar al geïntroduceerd, dit jaar was er de nieuwe iOS iPad App, waarmee het systeem op afstand kan worden bediend. Met deze App bedien je niet alleen het volume en de input-selector, maar ook de 5-kanaals parametrische equalizer die in de (overigens ook vernieuwde) DSP-chip is ingebouwd. Daarnaast is de Butterfly nu ook voorzien van een digitale ingang en is hij in hoge mate aan de akoestiek van de ruimte aan te passen. Hiervoor zijn vijf fabrieks-presets voorhanden, waarmee je kunt kijken wat het beste bij je ruimte past. Maar je kunt ook een eigen instelling maken en opslaan.

Een meetsysteem ontbreekt in de Butterfly, maar dat is volgens Charles bewust gedaan omdat de licentie om bijvoorbeeld een Audyssey systeem te mogen integreren echt bizar veel geld kost. Via je dealer kun je echter een afspraak maken voor een akoestische meting, die voor een perfect op maat gesneden instelling wordt gebruikt. Deze instelling kun je dan in de Butterfly opslaan en via de App inschakelen. Ik heb heel even met de App mogen spelen en ik moet zeggen dat hij uitstekend in elkaar zit. Hij reageert uitermate soepel op mijn vingerbewegingen op het touchscreen en de indeling is uitermate intuïtief. Dat klink nogal voor de hand liggend, maar geloof me; ik heb al heel wat goedbedoelde Apps in schoonheid ten onder zien gaan wegens een volstrekt rampzalige user-interface. Heel knap gedaan dus.

Diamonds are forever
Kharma werkt graag met diamant als materiaal. Niet omdat het zo kostbaar is, maar omdat het volgens Charles zeer bijzondere mechanische en akoestische eigenschappen bezit. Daarom is er nu voor alle Exquisite modellen een nieuwe voet beschikbaar waarin diamant als ontkoppeling wordt gebruikt. Deze kan als upgrade worden besteld of bij een nieuw model worden aangeschaft.

Omega-F Driver

Kharma is jaren geleden al begonnen met het ontwikkelen van nieuwe drivers met een speciale carbon conus, maar met de ontwikkeling van de nieuwe Omega F-driver zijn nu alle componenten van de driver aangepakt. De eigen luidsprekerunits van Kharma die we al kennen debuteerden in de Elegance-lijn.

Kharma kreeg de afgelopen jaren steeds meer moeite met de continuïteit in de productie en in de kwaliteit van de tot dan toe gebruikte keramische units van Ceratec, wat leidde tot een ouderwets staaltje technisch ondernemerschap dat we in de hifi vooral in de late jaren ’60, de jaren ’70 en de vroege jaren ’80 tegenkwamen: “Als de huidige leveranciers niet aan onze eisen kunnen voldoen bouwen we zelf wel iets.” Dat is nogal wat voor een niet al te grote Nederlandse luidsprekerbouwer, maar het resultaat - de Super Carbon unit in meerdere diameters - oversteeg alle verwachtingen.

De meest spraakmakende hiervan is de Omega 7 driver. Voor het nieuwe Enigma Veyron systeem zijn echter twee compleet nieuwe Omega-F drivers ontworpen. Een 7 en 11 inch unit, die ook toepasbaar gaan worden in toekomstige Exquisite modellen. Vanwege de hoogwaardige kwaliteit zullen deze voorbehouden blijven aan de Veyron en Exquisite lijn. Nu had Charles eenvoudigweg een traditionele luidsprekerunit kunnen ontwerpen met een Super Carbon conus van 11 inch, maar het bloed kroop andermaal waar het niet gaan kan. En zo ontstond het wilde idee voor een luidsprekerunit met een volledig metaalvrije aandrijving.

De Omega-F Driver, zo vertelde Charles, heeft een korf van carbon, een conus van carbon en een spreekspoelhouder van carbon (okee, de spreekspoel is nog wél van metaal, maar ook dáár wordt aan gewerkt) en nu dus een magneet die geen metaal meer bevat en waarvan de magnetische polariteit ook nog eens zó gericht is dat het rendement optimaal kan worden benut. Dat was het moment waarop ik vroeg of hij het nog een keer wilde herhalen, omdat ik vrijwel meteen inzag wat daarvan het gevolgen zou kunnen zijn: het einde van het verschijnsel eddy-current.

Even een beetje techniek, met uw welnemen: In de ‘motor’ van een luidspreker treden door het samenspel van bewegende elektronen en magnetisme die de spreekspoel in beweging brengen allerlei wervelstromen op in de metalen delen van de unit, die frequentie-afhankelijk zijn en een negatief effect hebben op de weergave omdat ze vervorming introduceren. Door deze eddy-currents te elimineren krijg je een veel schonere en preciezere geluidsweergave. In combinatie met de Super Carbon conus levert dat dan weer een laagweergever op die moeiteloos in een tweeweg-systeem zou kunnen worden ingezet omdat hij nog lang niet in zijn opbreekfrequentie zit voor de tweeter het stokje overneemt. De ontwikkeling van de F-drivers was bedoeld voor het Veyron systeem, maar speciaal voor de beurs in München werden ze geïntroduceerd in de Exquisite Midi Grand.

Enigma Veyron
De naam Veyron is al een paar keer gevallen, maar waar gaat dat dan over? Aan de wand van de luisterruimte in het MOC hing een levensgrote banner met daarop een luidsprekersysteem dat ik nog niet eerder bij Kharma was tegengekomen. De naam: Enigma Veyron. De naam Enigma is goed gekozen, want tot aan de introductie van het systeem (die waarschijnlijk in augustus gaat plaatsvinden) is er nog heel weinig over te vertellen, en wat ik erover hoorde moet nog even onder de pet blijven. Maar neem van me aan dat dit op alle vlakken het meest extreme en allergaafste luidsprekersysteem is dat Kharma ooit gebouwd heeft.

Even een teaser: het is een actief vijfweg-systeem met volledig nieuw ontwikkelde externe voor- en eindversterking, vier met diamant ontkoppelde subwoofers per kant, een speakerbezetting die bestaat uit de nieuwe, metaalvrije Omega-F units voor het laag en lage middengebied, en een bloemvormige mid-hoog unit die Kharma Lotus gaat heten en die bestaat uit vier diamanten middentoners en vier diamanten tweeters die samen een perfecte puntbron vormen. Mag ik alvast een plaatsje reserveren voor de introductie later deze zomer?

Luisteren

Ik was natuurlijk niet alleen naar München gereisd om te babbelen, er moest ook geluisterd worden natuurlijk. In de ruimte van Kharma stond een set Exquisite Midi Grand luidsprekers opgesteld met de nieuwe Omega-F driver erin, aangestuurd door de eigen MP1000 eindversterkers en P1000 voor versterker, en een cd-drive, upsampler en d/a-converter uit de Vivaldi-lijn van dCS. Zoals gezegd was de ruimte flink aangepakt en dat betaalde zich ‘großartig’ uit.

Dit was - en nu moet ik een beetje oppassen - één van de weinige sets die ik tijdens deze High End beluisterde die erin slaagde om naast een mooie tonale weergave ook een beeld neer te zetten dat klopte. De ‘bubble’ van geluid die hier werd geprojecteerd was eenvoudigweg verbluffend. Het geluid stond los voor me, bijna tastbaar, alles mooi op het juiste formaat, en de afgebeelde ruimte strekte zich niet alleen ver naar de zijkanten en naar achteren uit, maar er was ook de nodige ‘hoogte’ te horen. Een opname die zich daar heel mooi voor leent is de openingstrack van Caverna Magica van Andreas Vollenweider.

Eerst hoor je twee mensen (een man en een vrouw stel ik me zo voor) die keuvelend in een onbekende taal over een grindpad wandelen. Dan ontdekken ze een grote grot (die magisch is, daar bestaat geen twijfel over…) waar ze binnenstappen. Op dat moment verandert het geluid en hoor je heel duidelijk de afmeting van de ruimte om je heen. De plok-geluidjes van vallende waterdruppels horen echt aanwijsbaar in de ruimte te staan, maar nu hoorde ik ze zowat om me heen.

Heel knap om dat onder ‘beurs-omstandigheden’ voor elkaar te krijgen. Ook met andere muziek liet het systeem een enorme autoriteit en losheid horen, met veel natuurlijke klankkleuren, en enorme ruimtelijkheid en ondanks het redelijk hoge volume dat soms werd gehaald geen spoor van vervorming. Hoewel het niet aan mij was om te bepalen vond ik dit toch dé kandidaat voor de ‘Best Sound Of Show’ award.

Cutting Edge
Kharma bevestigt wat mij betreft opnieuw haar zéér vooraanstaande positie in de wereld van de high end luidsprekerbouw. Het spreekwoord luidt dat een profeet in eigen land niet geëerd wordt, en daar heeft Kharma nog steeds een beetje last van. Het is trouwens niet de eerste keer dat ik dit schrijf, maar ik herhaal het graag nog eens. Dit is een ‘cutting-edge’ bedrijf dat schouder aan schouder kan staan met met de grootste internationale luidsprekerfabrikanten en dat award na award in de wacht sleept in de wereldpers. En daar mogen we verdraaid trots op zijn. Ik ben dat in elk geval wel…