Nieuwe Soulution 700 serie bij Chattelin

Dinsdag 25 november en zaterdag 13 december vorig jaar, behoorden voor de winkel Chattelin Audio Systems uit Den Haag tot één van de meest gedenkwaardige en bijzondere momenten uit hun winkelgeschiedenis. De inmiddels wereldberoemde en zeer indrukwekkende referentie Magico Q7 luidsprekers, kregen op die twee dagen namelijk versterking van de baanbrekende uit Zwitserland afkomstige Soulution 725 voor- en 711 stereo eindversterker. Een combinatie die zowel gezamenlijk als afzonderlijk zo enorm goed bleek te zijn, dat zowel eigenaar Peter Chattelin als importeur Jan Coenen van Symphony Audio mij vroegen deze giganten een keer zelf aan een nader onderzoek te onderwerpen.



Enerzijds natuurlijk een ontzettend leuke opgave, als ook een behoorlijk lastige. Met zowel de merken Magico als Soulution ben ik op zich goed bekend, dus dat was het probleem niet. Het feit dat de machtige Q7’s inmiddels niet meer voorhanden waren, was in principe ook geen onoverkomelijke hindernis. Lastiger was echter dat wegens logistieke redenen (de 711 eindversterker bezit enorme afmetingen en is loodzwaar), het luisteren dit keer in de grote luisterruimte van Chattelin moest plaatsvinden en niet bij mij thuis. Nu is het als getraind luisteraar heel goed mogelijk om in zowat iedere redelijke situatie een goede indruk over een bepaald product of producten te vormen, maar we praten hier wel over de hoogste divisie van high-end audio. Een niveau waar je door de vaak kameleonachtige eigenschappen van de producten, bijzonder zorgvuldig mee om moet gaan. Vooral omdat een verkeerde beeldvorming door het grote belang van een hele reeks aan basisrandvoorwaarden (stroomsituatie, akoestiek, voldoende inspelen producten, optimale werktemperatuur en systeemsynergie) al snel op de loer kan liggen.



Akoestische aanpassingen
Toch besluit ik mede door mijn nieuwsgierigheid op de uitnodiging en zeker ook uitdaging in te gaan. Na een hartelijk weerzien en gastvrije ontvangst door Peter Chattelin, valt het mij na een verkwikkende espresso bij binnenkomst in de grote luisterruimte meteen op, dat er nu van een keur aan visueel goed geïntegreerde akoestische maatregelen gebruik word gemaakt. Naast de bekende producten van het onder high-enders bekende Italiaanse merk Acustica Applicata (o.a. Daad’s), ontwaar ik nu ook verschillende visueel mooi geïmplementeerde oplossingen van het Duitse merk RTFS. Hoewel op het eerste gehoor toch redelijk subtiel, blijken al deze producten gezamenlijk zeker voor een goed waarneembare verbetering aan de Chattelin ruimte te zorgen. Verbeteringen in de zin van een goed waarneembare vermindering van de eigen signatuur van de ruimte zelf, een betere definitie van stemmen en instrumenten en een beter gefocusseerde totaalpresentatie.



Gebruikte componenten
Als luidspreker heeft Peter voor deze sessie voor de Magico S3 gekozen. Een 3-weg systeem met vier units aan boord en voorzien van relatief modale afmetingen. Nu is een S3 hoe mooi ook, natuurlijk lang geen Q7. Maar ook dit op twee na eenvoudigste model uit de Amerikaanse Magico S-serie, is al zeer goed in staat om de eigenschappen en verschillen van deze state of the art Soulution modellen te laten horen. Midden tussen beide weergevers in, kom ik op een fraai uitgevoerd ‘heavy duty’ Critical Mass eindversterkerplateau het eerste onderdeel in de typisch ‘cleane’ en overbekende Soulution stijl tegen. Het gaat hier natuurlijk om de reusachtige (48 cm breed, 53,5 cm diep, 27,7 cm hoog en 65 kg) 711 eindversterker, die met zijn 2 x 150 Watt aan 8 Ohm op papier in eerste instantie niet eens zo gek krachtig overkomt. Maar schijn bedriegt want juist de voeding is de grootste wijziging en verbetering van dit ontwerp en is feitelijk het grote verschil met voorganger 710. Maar verderop meer hierover. Terwijl het Amerikaanse MIT de interlinks en stroomkabel voor zijn rekening neemt en Crystal Cable de luidsprekerverbindingen, kom ik rechts van mij bij een behoorlijk volgepakt Finite Elemente Pagode Signature rack in de brede uitvoering uit. Linksboven kom ik met de Soulution 725 voorversterker het tweede object voor deze bespreking tegen. Waarbij het wederom bovengemiddeld forse apparaat (45 cm breed, 48 cm diep, 16,7 cm hoog en 30 kg) rechts wordt geflankeerd door een fraaie VPI Classic Direct Drive platenspeler. Eén verdieping lager kom ik de fameuze Spectral SDR-4000 SL cd-speler tegen. Nog steeds is deze disc speler één van de meest realistische bronnen die ik ken. Maar doordat de uitgangsspanning van het apparaat nogal laag is, wordt hij in deze opstelling enkel maar gebruikt als high-end cd loopwerk. Als bijpassende dac staat de gloednieuwe en buitengewoon muzikale Wadia 321 opgesteld. De 321 is de eerste loot van een geheel nieuwe Wadia generatie en is voorzien van dermate genereuze muzikale genen, dat we er naar verwachting vast nog wel meer van zullen gaan horen. Ook bij dit deel van de configuratie word bij de analoge en digitale verbindingen voornamelijk van verschillende typen MIT kabels gebruikgemaakt. 

Soulution 725 en 711

Voordat ik met het luisterdeel van start ga, wil ik eerst nog wat dieper ingaan op de aspecten waarmee deze apparaten zich onderscheiden van hun voorgangers, de 720 voor- en 710 stereo eindversterker. Zoals ieder ander Soulution product, streven ook deze transistor 725 en 711 versterkers naar ‘the absolute sound’. Oftewel een weergave die volledig eer doet aan het bronmateriaal en zo min mogelijk eigen inbreng daar aan toe te voegen. Nu bestaat absolute neutraliteit natuurlijk niet en heeft ieder product wel een bepaalde eigensignatuur. Maar waar ik op doel is dat deze producten bewust zijn ontworpen om het originele bronsignaal ongeacht het gekozen volumeniveau of de aangesloten weergever (die een eigen onderlinge interactie genereert), zo min mogelijk aan te tasten. Om dit te bereiken worden zowel extreem ‘snelle’ ontwerpen (frequentiebereik van DC- 1 MHz), als schakelingen met een zo hoog mogelijke stabiliteit en een zo laag mogelijke stoorvloer ingezet. Het grote speerpunt van deze nieuwe generatie is echter het feit dat de voeding compleet is herzien en dan bedoel ik ook echt herzien. Want in geval van deze 700 serie is zelfs het woord compromisloos nu eens een legitiem reëel woord.



Meesterlijke voedingsschakeling
Waar in de nieuwe 725 voorversterker nog van een conventionele maar nu wel volledig gereguleerde voeding met een capaciteit van maar liefst 570.000(!) microfarad gebruik wordt gemaakt, is dit pad in de nieuwe 711 stereo eindversterker bewust verlaten. Hier wordt nu namelijk voor het eerst in plaats van conventionele trafo’s, van een geheel nieuw ontworpen schakelende voeding (SMPS) gebruik gemaakt. Een eerste reden voor deze ommezwaai is dat alleen al een volledig gereguleerde conventionele voeding van het beoogde vermogen, de volledige behuizing van een 711 in beslag zal nemen! Naast veel minder ruimte wat door de grotere onderlinge afstand van de schakelingen, aanzienlijk minder interne interferentie oplevert, is een andere belangrijke overweging het feit dat deze schakelende voeding door zijn gestuurde en gecontroleerde snelheid, op geen enkel moment tijdens pieken vermogen tekort kan komen. Zelfs bij de meest heftige stroomvraag, wordt de reserve traagheidsloos weer op niveau gebracht. Startklaar voor een volgende impuls. Waar de oude conventionele voeding ondanks zijn enorme kracht en capaciteit bij bijvoorbeeld zeer heftige baspulsen toch nog last had van enig voltageverlies, heeft dit op deze nieuw ontworpen variant geen enkel effect meer. Ook prettig is dat de negatieve invloed van lichtnetfluctuaties eveneens geheel tot het verleden behoort. Om deze schommelingen adequaat op te kunnen vangen, moest het Soulution ontwerpteam in het oudere ontwerp alles dermate fors over dimensioneren dat dit leidde tot een grotere warmteafgifte. Hierdoor was men genoodzaakt om koelventilatoren aan te brengen. Door de nieuwe gereguleerde SMPS technologie is niet alleen het vermogen behoorlijk gestegen, maar konden nu gelukkig ook de ventilatoren achterwege blijven! Een andere in mijn ogen zeer belangrijke winst, is dat het lichtnet niet meer door de eindversterker zelf kan worden vervuild. Waar de grote en krachtige transformatoren van zware conventionele voedingsschakelingen, stroompieken van 15 of zelfs meer ampères terug het lichtnet in kunnen sturen en daarmee ongewenste bovenharmonischen voor andere apparaten kunnen genereren, heeft deze nieuwe Soulution toepassing daar totaal geen last meer van. Hierdoor presteert niet alleen de 711 eindversterker maar ook al uw andere audiocomponenten, gehoormatig aanzienlijk beter. Het meest bijzondere vind ik uiteindelijk dat alle waargenomen klankmatige wijzigingen, louter op het conto van deze volledig gewijzigde voedingsschakeling moeten worden bijgeschreven. Vooral omdat in de documentatie blijkt dat aan de audiocircuits zelf namelijk helemaal niets is veranderd!



Luisteren 1
Om alles in het juiste perspectief te kunnen zien of beter gezegd te horen, heb ik de Soulution 711 eindversterker zowel met de toevallig voorhanden en mij zeer goed bekende Audio Research Galileo GS150 buizen eindversterker vergeleken, als indirect met voorganger Soulution 710. Hoewel ik de eigenschappen van de Magico S3 luidsprekers toch uitstekend meen te kennen, blijkt dat er al bij het inluisteren een hele reeks aan opvallende eigenschappen zijn waar te nemen. Het eerste wat mij daarbij direct opvalt is enerzijds de rotsvaste plaatsing van alle muzikanten in een bijzonder groots en goed gelaagd stereobeeld, maar ook een maximale afwezigheid van ongewenste ‘hifi’ franje. Om rustig te beginnen start ik met het superrealistisch en prachtig natuurlijk opgenomen album ‘Jazz in the key of blue’ van de Jimmy Cobb Quartet (Chesky SACD344). Dit zeer integer en relaxt spelende jazz kwartet, is juist door het grote scala aan subtiliteiten en klankschakeringen, een vaak moeilijk te nemen horde. Of de muziek wordt grijs, saai en inspiratieloos, of de subtiliteiten worden dermate uitvergroot en timbres aangedikt, dat de instrumenten een karikatuur van zichzelf worden. Al vanaf de eerste noot slaat de Soulution combi  hier exact de juiste toon aan. Er wordt namelijk helemaal niets extra aangezet, aangedikt of juist andersom te bedeesd en afgezwakt weergegeven. Wanneer ik het nummer ‘Stairway to the Stars’ kies, bevind ik mij meteen in de bijna tastbare akoestiek van de St. Peter’s Episcopal kerk in New York City. Je hoort de lucht zich prachtig door de met zeer veel beheersing door Roy Hargrove bespeelde trompet begeven en zowel het timbre, expressie als afbeeldingsgrootte, komen letterlijk 1:1 overeen met de werkelijkheid. Grote klasse! Ook de dit keer volledig in dienst van de overige bandleden spelende drummer Jimmy Cobb, gitarist Russell Malone en contrabassist John Webber, zorgen voor een enorm gemakkelijk in het gehoor liggende presentatie. Wat mij aan deze weergave vooral zo treft, is de werkelijk extreme mate aan natuurlijke vanzelfsprekendheid. Dit samen met een oplossend vermogen dat dermate hoog ligt en zo fijnmazig word gepresenteerd, dat het niet of nauwelijks meer een eigen inbreng in het totaal lijkt te hebben. Een volgende opname die in alle muzikale opzichten een absolute tegenpool vormt, betreft het extreem dynamisch en flamboyante album ‘Thanks for All’ (cd Ella Productions EP2004-3) van de in Tunesië geboren pianist Serge Forté. Samen met een hele reeks aan topmuzikanten waaronder niemand minder dan de helaas veel te vroeg overleden meester jazz pianist Michel Petrucciani en Mino Cinelu op percussie, biedt deze cd de typische (goede!) digitale kwaliteit en vooral stabiliteit waardoor dit medium ook vandaag de dag nog zo enorm veel muzikaal plezier weet te schenken.
Al bij het eerste nummer ‘Funky Oscar’, ontstaat meteen een geweldig pakkend dynamisch muzikaal vuurwerk. Een muzikaal treffen wat zindert van enthousiasme en waar bijna letterlijk de vonken vanaf vliegen. Nu heb ik Funky Oscar inmiddels op veel meer werkelijke topsystemen gehoord. Maar samen met de eveneens onvolprezen Naim Statement versterker, gaat dit Soulution duo beslist aan kop wat betreft dynamische beheersing, headroom, moeiteloze verwerking van contrasten, natuurlijke vanzelfsprekendheid en controle van het diepste laag tot het hoogste hoog. In positieve zin nog meer afwijkend is dat geen enkele klankmatige eigenschap bij zowel subtiele of extreme dynamiekpieken of een hoger of lager gekozen volumeniveau, hoorbaar veranderd. Waar topkwaliteit buizenontwerpen zoals de tegenwoordig door mij gebruikte Zanden 6000 of de bij Chattelin eveneens aanwezige Audio Research Galileo GS150, normaliter uitblinken in een grote souplesse, natuurlijke timbres, tastbare aanwezigheid van zowel de muzikanten als opnamelocatie en fijnzinnigheid van dynamische contrasten. Blijkt ook dit Soulution transistor duo hierin ver mee te kunnen gaan. Hoewel het ruimtelijke 3D plaatje wel wat meer afgelijnd en absoluut gezien wat minder spectaculair groots overkomt, gaan de absolute gelaagdheid en focussering zelfs nog wat verder dan met veel buizenontwerpen mogelijk is. De echte meerwaarde van deze Zwitsers vind ik uiteindelijk echter vooral het ontbreken van enig audiofiele opsmuk. Een fenomeen waardoor je opmerkelijk dieper in de muziek kunt ‘duiken’ zonder te veel naar de eigen signatuur van de set te luisteren.

De grenzen (opnieuw) verlegd

Hoewel het absoluut gezien wat tricky is, wil ik in een laatste vergelijk toch de nieuwe 711 eindversterker virtueel naast de oude 710 zetten. Het virtuele aspect betreft in dit geval een aanslag op mijn auditief geheugen. Vooral omdat het hier om verschillende luisterruimtes, systeemconfiguraties en tijdsperioden gaat. Hiermee zal ik ongetwijfeld een hele horde aan kritiek over mijzelf af gaan roepen, omdat velen immers beweren dat een mens maar voor korte tijd geluid kan onthouden. Ik waag hier toch tegenin te brengen dat het onthouden van muzikale indrukken weldegelijk getraind kan worden. Als je daarbij ook nog een bepaalde natuurlijke aanleg voor dit fenomeen bezit, blijkt het heel goed mogelijk om verschillende indrukken op een bepaalde manier naast elkaar te leggen. De vorige 700 stereo eindversterker in de vorm van de 710, heeft visueel exact hetzelfde uiterlijk en mogelijkheden. De klank is echt nagelneutraal en voor sommige mensen (ik heb ze kunnen beluisteren op verschillende high-end luidsprekersystemen) zijn ze misschien zelfs wel wat al te kleurloos. Feitelijk laten ze vooral door wat de voorversterker en bronnen aanlevert. De 710 heeft eveneens dat moeiteloze en voor een belangrijk deel dat ongecomprimeerde karakter van de nieuwe 711. In een juiste set met voor mijn beleving bewust ietwat vol en krachtig klinkende weergevers, kan dit ook vandaag de dag nog steeds een bijzonder bevredigende eindversterker zijn. Kort door de bocht liggen de verschillen met de nieuweling liggen vooral in een toename aan klankkleur, een meer nadrukkelijk gepresenteerde vloeiendheid en meer vulling en drukopbouw in het laag en middenlaag. Absoluut gezien heeft de 711 daardoor wel een ietwat donkerder karakter dan de meer ‘wit’ en nagelneutraal klinkende 710. Door de extreem snelle en vooral ongehinderde energieleverantie van de nieuwe voeding, gaat de nieuwe 711 tenslotte aan de haal met die prachtige en aanstekelijke achteloosheid ongeacht de complexiteit van de muziek of het gekozen volumeniveau. Puristen zouden nu kunnen opmerken dat de oude generatie absoluut gezien nog wat neutraler is. Maar dat is iets wat ook sterk afhangt van de klankbalans van de rest van het systeem. Feit is dat deze kostbare Soulution combi opnieuw de bakens heeft kunnen verzetten in een ware tour the force.



Conclusie
Dit keer een treffen met producten die ver afstaan van een bepaalde ‘systeemsound’. Natuurlijk hebben ook deze Soulution 725 en 711 een bepaalde eigensignatuur. Maar ze bezitten daarbij ook zoveel indrukwekkende eigenschappen op zo’n vanzelfsprekende wijze, dat er vooraf soms zelfs een bepaalde gewenningsperiode nodig is om aan de foutloze presentatie te wennen. Maar zeker na langer luisteren valt in toenemende mate op, hoeveel eigen invloed de meeste versterkers op het audiosignaal hebben. Deze nieuwe Soulution combinatie zet daarbij het virtuele raam ver open en biedt een natuurlijke presentatie voor eenieder die houd van een weergave zonder hifi franje en opsmuk. De gevraagde prijzen zijn tenslotte bijzonder fors, maar de naadloze en degelijk afgewerkte constructie, indrukwekkend materiaalgebruik en grensverleggende weergave, zijn wel helemaal in overeenstemming. Oftewel state of the art audioproducten bedoeld voor de kapitaalkrachtige en compromisloze fijnproever. Wat dat betreft is het fijn om te weten dat Soulution met de 500-serie een flink deel van deze kwaliteit weet te behouden tegen een meer dan gehalveerd prijskaartje! Het merk Soulution is tenslotte in Nederland alleen exclusief bij Chattelin Audio Systems te verkrijgen.

Prijzen
Soulution 725 voorversterker € 41.000,-
Soulution 711 stereo eindversterker € 55.000,-
www.chattelin.nl
www.symphonyaudioimport.com