Arcam Solo en de Klasse G-technologie
Britse merken durven eigenwijs hun eigen koers te varen. Een mooi voorbeeld daarvan is Arcam, dat volop inzet op de eigen klasse G-versterking. Omdat Arcam binnenkort een nieuwe Solo Movie presenteert, waren recent twee ingenieurs van het bedrijf in Nederland aanwezig. Dat leek ons een mooie gelegenheid om te ontdekken hoe het zit met de nieuwe Solo én de Klasse G-technologie.
“We maken al jaren Solo-toestellen, all-in-one-apparaten die heel wat kwaliteit bieden in één enkele behuizing. Maar nu zijn we danig terug gegaan naar de tekentafel. De gloednieuwe Solo Movie bevat bijvoorbeeld zowel een optische drive die BLu-ray’s, SACD’s, dvd’s en cd’s kan lezen, als Bluetooth en alle mogelijke streamingopties”, zegt Allen Davidson, de European Sales Manager van Arcam.
Een beest van een machine
We ontmoeten Davidson bij Audiac, de distributeur van Arcam. Samen met zijn collega en productmanager Andy Moore is hij in het land om te praten over de nieuwe Solo Movie, én om demo’s te geven van de verschillende FMJ-versterkers. In de demo-opstelling staan alle modellen met klasse G-versterking opgesteld, van de recente en toegankelijke A29, over de 2 x 120 watt zware A39 tot de potige A49 geïntegreerde versterker, een beest van een machine die 2 x 200 watt levert. Gewoon “Om te tonen hoe ver we kunnen gaan en om indruk te maken”, aldus Moore, is er in een overtreffende trap voorzien: een C49 analoge voorversterker die twee P49 klasse G-eindtrappen aandrijft geschakeld in bridge mode.
De versterkers zijn gekoppeld aan een set Venere S drieweg-vloerstaanders, afgewerkt in walnoot. Piekfijn uiteraard, want zo kennen we de Italianen van Sonus Faber.
Klasse G
Wat Andy Moore met zijn ‘step-up’ opstelling wil aantonen, is dat de klasse G-technologie een zeer gecontroleerde, vervormingsvrije klank kan produceren, ongeacht het volume. Maar wat is nu die mythische klasse G? Volgens de meeste leerboeken elektronica bestaat toch enkel klasse A, B, A/B en D?
“Klasse G draait rond het leveren van audio in de hoogste kwaliteit, zonder het minste spoor van crossover vervorming”, legt Davidson uit. Hij verwijst daarmee naar het basisdilemma waarmee versterkerbouwers geconfronteerd worden als ze een product ontwerpen. Als ze opteren voor een klasse A design, krijgen ze een versterker die een heel hoogstaande geluidskwaliteit levert maar wel allesbehalve efficiënt is. De warmteproductie van sommige klassieke klasse A-versterkers kan een luisterkamer wel heel gezellig maken, ook als het buiten frisjes begint te worden.
Klasse A/B is dan weer veel efficiënter: je krijgt meer vermogen terwijl de stroom en daarmee warmteontwikkeling in de versterker veel lager is - maar heeft bij lage volumes af te rekenen met zogenaamde crossover-vervorming. Die vervorming ontstaat omdat er bij dergelijke push-pullversterkers twee of meer transistors zijn die continu aan- en uitgeschakeld worden en ieder de helft van de output voor hun rekening nemen. In theorie zou bij het uitschakelen van de ene transistor, de andere netjes in moeten schakelen. In realiteit verloopt die overname van de ene naar de andere transistor niet zo afgelijnd, er moet namelijk een drempel overwonnen worden om de inschakelende transistor in geleiding te brengen. Dat levert harmonische vervorming op. Het probleem stelt zich het scherpst bij klasse B-versterkers, maar is ook (in mindere mate) aanwezig bij A/B.
Arcam Solo en de Klasse G-technologie - Wat is Klasse G
Complex
Klasse G vermijdt dat fenomeen door – wat kort door de bocht – een klasse A én een klasse A/B in één kast te stoppen. “Het is complex om te ontwerpen, maar biedt wel het beste van twee werelden”, zegt Andy Moore. Die complexiteit is er bijvoorbeeld bij de voeding, een onderdeel waarvan het belang vaak onderschat wordt. In het geval van klasse G is het wel correcter om te zeggen: ‘voedingen’.
Een klasse G-versterker heeft namelijk twee voedingen. De eerste levert de versterker in klasse A-modus de nodige stroom bij lagere volumes. Wordt de volumeknop verder opengedraaid, dan wordt er overgestapt op een tweede voeding voor de versterker in A/B-modus. Het vervormingsprobleem treedt niet op omdat het A/B-gedeelte enkel in actie treedt bij een hogere volume, waar het niet opvalt. Overigens is er geen ‘harde’ overstap van één versterker naar de andere, maar gebeurt dat geleidelijk.
“Je kan het vergelijken met een hybride auto, waar een elektrische motor voor aandrijving zorgt bij lage snelheden. En als het sneller gaat, treedt een verbrandingsmotor in actie”, luidt het. Arcam, die wel houdt van de vergelijking met prestatieauto’s, ziet ook parallellen met een turbo. Maar dan zonder het pauzemoment net voor het aanschieten van de turboturbine, iets dat eigen was aan oudere auto’s. Je hoort dus niet wanneer de tweede voeding een handje komt toesteken.
Pure ervaring
“Klasse G past ook heel goed bij onze filosofie. Wij willen uiteindelijk muziek brengen zoals hij oorspronkelijk werd opgenomen, een pure ervaring. Vanaf de artiest die een instrument bespeelt zijn er zoveel tussenstappen die potentieel iets kunnen toevoegen aan de klank, waardoor het eindresultaat helemaal anders kan klinken. Dat willen wij voorkomen. Arcam zet sterk in op het natuurgetrouw weergeven van een opname, zonder kleuring toe te voegen”, zegt Moore.
Arcam Solo en de Klasse G-technologie - Solo Movie
Solo Movie
De meerwaarde van klasse G-versterking komt goed tot uiting bij de demonstratie waarbij er trapsgewijs van de A29 naar de A39 en dan A49 wordt gesprongen. Zelfs de ‘kleine’ A29 komt krachtig en to-the-point uit de hoek. En hoe zit het met de Solo Movie?
Arcam heeft al lange tijd een Solo Music en een Solo Movie. In beide gevallen ging het om een alles-in-één-apparaat dat enkel nog speakers nodig had om muziek te produceren. Daarbij lag bij de Solo Movie de nadruk op het verbeteren van de geluidsbeleving bij het kijken naar een film of beeld door middel van een 2.1 of 5.1 weergave. Maar ook muziek weergeven bleef belangrijk.
Ook bij de nieuwe versie, die substantieel verbeterd is en een ander design heeft dan zijn voorgangers, is dit het geval. De nieuwe Solo Movie heeft bijvoorbeeld HMDI-aansluitingen met 4K pass through, streaming mogelijkheden voor zowel muziek als video en kan bediend worden met een nieuwe App. Er komt overigens ook een nieuwe Solo Music, een maand later dan de Solo Movie, en ook de Solo Music kan HDMI inputs switchen, audio streamen en stuurt maximaal 2 luidsprekers en een subwoofer aan. Zowel de nieuwe Solo Movie als de Music zijn voorzien van een klasse G versterker.
Alles-in-één
“We hebben onze kennis van onze high-end AV-receivers en klasse G-technologie gebruikt om een alles-in-één-apparaat te creëren. Daarbij hebben we gekeken naar de muzikale prestaties, gewoonweg omdat we geen echte referentie hebben voor het geluid van een auto die verandert in een robot, maar wel heel goed weten hoe een piano of een viool moet klinken. Dus bij het tunen van de Solo Movie hebben vooral geluisterd naar muziek”, legt Davidson uit.
Als we een demo krijgen van het fijne gitaargetokkel in ‘Belfast (Cats and Dogs)’ van Katie Melua, op een set Sonus Faber Chameleon Tower-speakers, dan horen we inderdaad een muzikaliteit die je niet verwacht bij een toestel dat je ook zou kunnen omschrijven als een zeer slanke AV-receiver. Dat ook het hardere werk geen uitdaging is voor de Solo Movie, blijkt als Davidson een bonkende track met een stevig aantal BPM’s speelt van DJ Darth Vader, een techno-DJ die hij ontmoette tijdens een presentatie in Moskou: “Het is altijd de vrees bij een presentatie dat iemand zijn favoriete maar oh zo afschuwelijke muziek bovenhaalt. Maar deze kerel gaf me deze ongelooflijke techno, en hij bleek het zelf gemaakt te hebben!” Even staan we in een Moskouse nachtclub, zo lijkt het wel, of op een set van een Timur Bekmambetov-film.
Om aan te tonen dat de nieuwe Solo Movie zijn mannetje kan staan bij het afspelen van een typische Hollywood-kaskraker, kijken we naar een fragment van ‘Knight and Day’, een film van 2010 met Tom Cruise en Cameron Diaz in de hoofdrollen. Een “studip movie”, lacht de Arcam-manager, “maar deze actiescene zit qua geluid goed in elkaar.” De Sonus faber Chameleon Towers blijven van dienst, aangevuld door een set boekenplankspeakers achteraan en een centerspeaker uit dezelfde kleurrijke familie. Ondanks dat de Chameleons niet heel gevoelige luidsprekers zijn, weet de Solo Movie ze toch met veel smaak aan te drijven. De kogels vliegen in het rond en je zou niet meteen zeggen dat deze surroundervaring geleverd wordt door een alles-in-één-toestel in plaats van een volbloed AV-receiver die dubbel zo groot is.
“Soms zeg ik wel eens: ‘Hollywood is easy’. Maar dat is wat kort door de bocht van me”, geeft Davidson toe. “Want filmstudio’s creëren steeds vaker soundtracks met meerdere lagen die niet zo evident zijn om weer te geven. Dat moeten we dus ook kunnen. Maar het startpunt is dus die muzikale referentie, waarvan we weten hoe het moet klinken, onderbouwd door een stabiele klasse G versterking.”
We hebben de aankondiging van de Arcam Solo Movie nog niet geplaatst, of de eerste presentatie mag al in de agenda: bij Van Duppen Audio op vrijdag 19 en zaterdag 20 februari. Een hele reeks nieuwe Arcam AV-producten zal gedemonstreerd worden in combinatie met Sonus Faber luidsprekersystemen.