Op bezoek bij Kharma: a high-end future

Het voorjaar is één dag oud als we in Breda zijn voor een bezoek aan Kharma. De lente staat voor bloei, vernieuwing, de volgende stap. Treffend dus dat we net vandaag aanschuiven bij Charles van Oosterum, de pionierend oprichter van het high-end merk. In een biografie van de man zou ‘vooruitstrevend’ toch zeker één van de drie eerste trefwoorden zijn - naast perfectionistisch en eigenzinnig.

De rijke geschiedenis van Kharma, dat ooit begon als O.L.S. of Oosterum Loudspeakers Systems, leest als die van een merk dat internationaal al ruimschoots gearriveerd is. Dat mag geen verrassing zijn, en een terugblik op de afgelopen decennia is dan ook niet waar we voor naar Brabant gereden zijn. Dat verhaal tekenden we bovendien vijf jaar geleden al op. En ook de vele nieuwe producten die de Nederlandse ‘hifi-international’ recent op de markt bracht zijn niet de aanleiding voor ons bezoek vandaag – want ook dat is al op HiFi.nl te vinden; in het verslag van de beursvisit in München, bijvoorbeeld. De nadruk vandaag ligt noch op het verleden, noch op het heden. We willen met Charles graag vooruitkijken. Niet ’waar komt het onverzadigbare streven naar beter vandaan’, maar ‘wat gaat dat ons nog brengen?’

Ok, dat is iets teveel stijlfiguur. Natuurlijk moeten we even bij heden en verleden stilstaan. Een toekomstperspectief heeft een kader nodig. Charles vertelt er graag over. We gaan dan doorheen jaren van ontwikkeling en productlijnen. Instapmodel Butterfly, dat je al onder de 10.000 euro in huis haalt. De Elegance-serie, lezers van HiFi.nl toch wel bekend – we hebben op de redactie een behoorlijke tijd van een paar dB7’s mogen genieten, alvorens ze een permanentere plaats kregen op het hoofdkantoor in Limbricht. Vervolgens de Exquisite range, waarbij een complete set al langzaam in de buurt van de zeven cijfers komt. En dan nu de Kharma Enigma Veyron, waarvan het eerste paar van vlaggenschipmodel EV-1 zojuist een nieuw onderkomen in China heeft gevonden. Inclusief vier monoblokken en acht subwoofers.

Kharma Enigma Veyron

‘A riddle, wrapped in a mystery, inside an enigma’. Dat zei Winston Churchill ooit over het Rusland van Stalin eind jaren 30. We zouden het met een beetje fantasie ook aan de Enigma Veyron kunnen koppelen. Want als we even teruggaan naar High End München 2013, dan schuiven we bij Charles in zijn luisterruimte aan voor een Exquisite-systeem van zo’n 800.000 euro. Maar nu blijkt dat een prijskaartje van zes cijfers niet voldoende is. ’s Werelds kostbaarste high end luidsprekersysteem voor in de huiskamer kost je anno 2016 ‘gewoon’ 1.300.000 euro. Laat dat even bezinken. Het grote mysterie: wat heeft een set van 1,3 miljoen euro dat een systeem van 8 ton niet heeft? Want een budgettair stapje omhoog in de keten brengt altijd het aantal (hoorbare) beperkingen van een set omlaag. Concessies in de échte high-end zitten immers vaak in de kostprijs, niet in de mogelijkheden. Maar welke compromissen maakt een systeem van 800.000 euro nog? En welke mogelijkheden zijn er met een half miljoen extra? 

Kharma's filosofie

“Het was vooral tijd voor iets nieuws,” legt Charles uit. Want als je het beste nastreeft en de techniek is weer nét dat stapje verder, dan moet je blijven vernieuwen. Als we opnieuw door de geschiedenis van Kharma-lijnen lopen, van de Ceramique via de Elegance naar de Exquisite, dan valt er in de basis natuurlijk iets op: de vorm. “Die basisvorm is uitgedacht en functioneel, en daarom altijd gebleven.” Het Kharma-kenmerkende trapezium zien we zelfs in Charles’ kantoor terug. “Al is het uiterlijk doorheen de jaren natuurlijk wel mooier geworden.” Tegelijkertijd is er een limiet bereikt voor de mogelijkheden van deze lijnen. “Het doel van de Exquisite,” zo glundert Charles, was het volgende: ‘we gaan laten zien wat we kunnen, zonder op de kosten te letten’.” De Grand Exquisite was in die zin wel degelijk een plafond. Het best mogelijk met het op dat moment beschikbare aan kennis, technieken en materialen. “En dat is ook altijd het basisprincipe geweest. Kharma is niet op zoek naar een duur productieproces en dure eindproducten, puur gericht op de verkoopprijs en de marge. We willen het beste wat nu mogelijk is, en zijn blij dat die eindproducten daarnaast ook een markt vinden. Want zo kunnen we er meer bouwen. En weer verder kijken.”

Kharma’s filosofie: het allerbeste bouwen, ongeacht kosten, gebruikte materialen en uiteindelijke prijskaartje, en er tóch een afzetmarkt voor vinden. Omdat het product levert waar Charles op inzet: het best mogelijke.

Kharma maakt kunst. Het verschil is dat kunst een subjectieve prijsstelling heeft, terwijl Kharma alle kosten – en dus het prijskaartje – kan herleiden tot het onderzoek, het productieproces en de gebruikte materialen. ‘Het beste wat nu mogelijk is’ kan niet in een luidspreker van een paar duizend euro. De EV-lijn is daarom ‘back to the drawing board’, maar wel vanuit de bestaande filosofiën. De naam Enigma komt dan ook van de Grand Enigma, een soort überproduct uit de Kharma-geschiedenis.

Gaandeweg de ontwikkeling van de Enigma Veyron ontstond er als vanzelf weer een hele familie. “We konden het weer niet bij één model laten,” grapt Charles. Dus bestaat de serie uit vijf weergevers; van ‘instapper’ EV-5 naar vlaggenschip EV-1. Van nummer 4, met een prijskaartje van 200.000 euro per paar de bijna-vriendelijkst geprijsde, staat een koppel in de luisterruimte. Nog even, want ze gaan spoedig naar Zuid-Korea waar een lokale distributeur de speakers verwacht. In diezelfde ruimte zien we hoe ver de voorliefde voor bedenken, schetsen, ontwerpen en uitvoeren gaat. Er staat een prototype van een Kharma-stoel, direct herkenbaar aan het motief. Het tapijt is custom geweven, en er staat een heel bijzonder audiomeubel. Eén met diamant in de vier poten, tegen trillingen. “En waarom dan geen lampje ontwerpen?” Eigenlijk houdt het ontwerpen ook gewoon niet op. Als er ooit een volledig huis van het merk op de markt komt, claimen we alvast de naam: Kharmansion. 

Kharma Diem

The best is yet to Kharma?

“Ik ben graag met ontwerpen bezig. Grenzen verkennen. Het ultieme bedenken, en het best mogelijke uitvoeren.” In de handel zijn veel merken op zoek naar omzet gemeten in hoeveelheden. Inwisselbare apparatuur voor veel geld, met geld als einddoel. De filosofie van Kharma is anders. Omzet is slechts een middel naar verder onderzoek, verdere stappen in realisatie van wat mogelijk is. Geld is geen einddoel, maar een instrument op de route naar een nóg betere weergave.

Een interessante analogie is die van de steeds beter wordende televisie. Van dikke beeldbuizen naar platte HD, en verder. 4K. Ultra-HD. High Dynamic Range. 3D. “Een ontwikkeling waar we in de audio grotere stappen in gezet hebben. We ontdekken steeds meer subtiliteiten met betrekking tot plaatsing. De weergave wordt steeds holografischer.” Charles vertelt over een Kharma-opstelling in Makau, waar de trotse eigenaar van een Exquisite-systeem de akoestiek zelfs nog beter heeft aangepakt dan in Breda het geval is. “De plaatsing van het geluid is ongekend. Het geluidsbeeld krijgt hoogte, breedte, diepte. Je kunt in een wereld van muziek stappen, nog meer dan je met 3D-televisie in een andere omgeving stapt.”

Vind je eigenlijk ooit rust, als alles toch altijd nog net even dat beetje beter kan? Of: kun je überhaupt genieten van een goede demo als je in je achterhoofd dat lijstje met 10 to-do’s hebt om de volgende stap te kunnen maken? “Het genieten zit in het proces,” is de nuchtere reactie. “In de weg er naartoe.”

Dat dat proces vaak spannend en tijdgebonden is, bewijst het feit dat de EV-2 een van de showstoppers was van High End München 2016, de vermaarde beurs die eerder deze maand op de kalender stond. “Zie jij hier een EV-2?” lacht Charles. “Ikke niet.” En dan zijn er op het moment van schrijven inderdaad ineens nog maar zes weken voor de aanvang van de beurs, voor een speaker die je niet bepaald uit losse componenten op de fabrieksvloer in elkaar zet. De EV-serie kent überhaupt geen standaard onderdelen. Alles, maar dan ook álles is custom. Een race tegen de klok, feitelijk. Maar ook dat past in de filosofie van een man die in een uurtje bijpraten meer ideeën oplepelt dan hij in een jaar uit kan voeren. Het bewijst andermaal hoe hij tegen het leven als een eigenzinnige uitvinder aankijkt. Het plezier en de beloning zitten in het dagelijkse, niet in het resultaat. Kharma Diem.