Harbeth HL Compact 7ES-2
Harbeth HL Compact 7ES-2 - Zo Engels als High Tea & Sandwiches
Harbeth
Harbeth is in 1977 opgericht door Dudley Harwood, de laatste directeur van BBC’s beroemde ontwikkelafdeling voor luidsprekers, en de oervader van de beroemde LS3/5A. Onder de handen van Harwood ontstond de polypropylene conus voor woofers en middenluidsprekers (als opvolger van een andere vinding van Harwood, bextrene). Een conus materiaal dat de meeste Engelse luidsprekers gebruikten in die tijd. Goedkoop, vormbaar, redelijk kleurloos en bestendig. Maar met nadelen. De nadelen zijn onder meer de geringe stijfheid van het materiaal, de kleuring, de afwijkingen per unit doordat het materiaal vaak uit gerecyclede bronnen stamt en de grens waar verbeteringen niet meer mogelijk zijn. De conussen altijd vacuüm gevormd. Harwood verkocht in 1986 het bedrijf Harbeth aan Alan Shaw, de huidige directeur. Onder Shaw bleef de traditie van Harbeth gehandhaafd. Alleen zag Shaw kans een flinke hoeveelheid geld los te krijgen van de Britse overheid om fundamenteel onderzoek te doen naar conusmateriaal. Shaw ontdekte na jaren de beste formule. Gebruik van maagdelijk materiaal en geen als afval verwerkte flessen of yoghurt potjes. Niet het materiaal vacuüm vormen, maar een techniek die in vaktermen “injection moulding” heet. Spuitgieten is de Nederlandse term. Het materiaal onder hoge druk in een mal spuiten en langzaam laten afkoelen. Dat heeft tot voordeel dat het materiaal vele stijver wordt zonder in gewicht toe te nemen. En het voordeel dat de conus vorm dieper kan zijn en dus meer een trechter vorm. Harbeth noemt het conus materiaal “Radial”. Een volgend probleem was de productie. Shaw kwam er al snel achter dat levering in duizenden kilo’s geen probleem was. Kleine hoeveelheden wel. En Harbeth is maar klein. Enige oplossing bleek zelf de machines aanschaffen en zelf produceren. Duurder maar het kon niet anders.
Neerzetten
Harbeth HL Compact 7ES-2
De klank van Auntie
Harbeth levert aan de BBC. Dat heeft gevolgen voor de ontwikkeling en het geluid. Eigenlijk is elke luidspreker van Harbeth een luidspreker die thuis hoort in de professionele wereld.
De eerste dagen gebruikte ik de Harbeth set om een keuze te maken uit voorversterkers en om een impressie te krijgen van de kwaliteiten van de Teac P-70 en D-70 loopwerk/Dac combinatie. De voorversterkers omdat ik graag eens een andere regelneef op de plank wil hebben, de Teac omdat daar een recensie van komt (ondertussen is verschenen - red.).
Zonder namen te willen noemen, het gaat om de luidsprekers en niet om de elektronica, kan ik melden dat de Harbeth’s exact laat horen welke kwaliteit of welk gebrek naar voren komt. Zo is kraakhelder welk apparaat de meeste diepgang heeft in de laagweergave. Wat een versterker kan bijdragen aan hoogte en diepte, naast breedte in het stereobeeld. Hoe omgegaan wordt met de weergave van de menselijke stem en met slagwerk. Wie een piano het meest natuurlijk reproduceert etc etc. Met andere woorden, een monitor waardig die verbluffend veel kan laten horen. Het onderscheidende vermogen is beslist groter dan dat van mijn trouwe JMLab’s. Ruiling van voorversterker leidde tot de woorden van mijn vrouw “hé, het geluid komt veel minder ver de kamer in en is ineens veel scherper, bah”. Woorden die elke audiofiel in de bek bestorven liggen, maar mijn vrouw is helemaal geen audiofiel. Het verschil tussen de cd spelers is ook duidelijk hoorbaar. Met wat aanwijzingen als “let eens op dit en let eens op dat”, maakte ik haar met drie cd’s duidelijk waarom de Teac cd combinatie beter weergeeft dan mijn eigen elektronica. Met de Harbeth heb je geen geoefend oor nodig. Haar conclusie was al snel, laat de Harbeth’s maar staan. Ondanks de gedateerde vormgeving die zeker in haar ogen geen sieraad is in de huiskamer. Ze luistert naar kwaliteit.
Opvallend zijn de studio monitor eigenschappen die het de engineer heel makkelijk maken om bronnen te plaatsen en te lokaliseren. Bovendien zijn verschillen in mijn muziekbronnen overduidelijk waarneembaar. Af en toe schakelde ik mijn subwoofer bij om een streepje meer ruimte en een streepje meer body te veroorzaken. De Harbeth en de JMLab integreerden opmerkelijk goed. Op de kostbare Teac set blinkt de Harbeth opnieuw uit in het weergeven van diepte en hoogte. Je kijkt diep in het orkest en ervaart een volkomen drie dimensionaal beeld uit twee luidsprekers. In de breedte gaan de speakers wat minder ver. Het geluid staat vrij en plakt niet aan de kasten. Tot zover een algemene indruk, over tot de pinpoints met cd’s en lp’s.
De Buena Vista Social Club bijt met een sampler de spits af. Opvallend hoe ver de percussie achter de instrumenten staat. En hoe zuiver de Harbeth tweeter zijn werk doet. Het is een droge rustige weergave met een wat geknepen dynamiek. Solisten krijgen alle ruimte en kun je zo aanwijzen.
Het ontbreken van een stukje dynamiek is ook te horen op Diana Krall. Ik heb al meer opgemerkt dat haar “Peel me a grape” dominant moet worden weergegeven. Een meesteres dwingt haar slaaf. De Harbeth maakt het te lief waardoor het nummer aan kracht inboet. Dat het heel anders kan hoorde ik de dag ervoor op Master speakers van Dynamic Solutions. Luisterend naar de rest van de cd is een aangename ervaring. Luistermuziek op luister weergevers. Nooit extreem, of het moet in 3D weergave zijn.
Op de draaitafel belandt Mark Knopfler met “The ragpickers dream”. Jammer dat Knopfler kwijt is hoe hij vroeger de Dire Straits opnames maakte. Het is op kant twee, track één een kakofonie aan blubberig laag. Leuk voor mini weergevers, maar niet voor een serieus merk als Harbeth. Misschien moet Mark eens gaan afmixen op Harbeth-achtigen. De volgende track is gelukkig veel beter. Opener en helderder. Weg is het gonzen. De muziek blijft wat knullig en leent zich voor een avond voor de open haard. Pas de derde track pakt me en laat de voet meewippen. Mede vanwege de pianoloopjes die de Harbeth doet excelleren.
Meer naar klassiek met L’Estro Armorico van Vivaldi. Ik krijg een déjà vu gevoel alsof de tijd van de Spendor BC1 herleeft. Maar dan in een modern jasje dat meer prijs geeft van de opname en de instrumenten. De klanksignatuur is zeker Brits te noemen.
Solo piano op een Clearaudio opname waar achtereenvolgens de Turkse Mars klinkt en Fur Elise. Kenmerkend voor de weegave is de soepelheid, naast de mindere betrokkenheid van de luisteraar. De vleugel laat zich technisch gezien heel fraai neerzetten. De virtuositeit van de pianist is ontleed zonder expressie te verliezen. Dit is een monitor waardig al zou de kracht wat groter mogen zijn. Een Harbeth is geen kast voor een head banger, wel voor een mind bang. Een track later klinkt een messcherp opgenomen viool. De opname is wel heel erg close en direct. Kleuring lijkt niet aan de orde. De Harbeth is een verlengstuk van het instrument geworden.
Ik sluit af, zoals vaak, met het Combattimento Consort. Wederom geen groot daverend orkest en daarom goed weer te geven. De muziek is niet gemakkelijk in het gehoor liggend en vraagt kwaliteit van de set om lang te boeien. Mede omdat de Harbeth op zich al de aandacht vraagt en graag de structuur bloot legt. Ik wissel tijdens het draaien van deze cd een aantal keer tussen de Teac/Apogee en de Teac D-70 + P-70. De eerste helderder en minder goed plaatsend, de laatste ingetogen en opener. Met deze opname zou ik eigenlijk op de Harbeth de goedkope combi prefereren terwijl de dure Teac’s elders uitblinken met andere opnames. Wat eens te meer bewijst hoe belangrijk systeem tuning is.
Harbeth HL Compact 7ES-2
Buy British?
Toon mij de luisteraars thuis die eindelijk de upgrade willen maken van hun oude Kef, Spendor, Rogers of Wharfedale kasten naar het jaar 2003. Gegarandeerd gaan ze plat voor Harbeth.
De herkenbaarheid van de klank, in een jasje en met een detaillering die anno 2003 verwacht mag worden. Doch helaas vroeger niet mogelijk was met gewoon polypropylene laat staan bextrene conusmateriaal. Is dat nu de conclusie? Nee want een ieder die zoekt naar een luidspreker die in staat is om het typische van een studio monitor te koppelen aan een huiskamer weergever zou eens een HL Compact 7ES-2 moeten horen.
Hij bekoorde mij om redenen als boven omschreven. Niet genoeg om een overhaaste aanschaf te rechtvaardigen, daarvoor is de klank mij te Engels, te beschaafd, wel genoeg om terug te kunnen denken aan twee opmerkelijk aangename weken luisteren. Naar een systeem dat mij meer dan eens verbaasde in positieve zin. Met zijn natuurlijke weergave, de fantastische plaatsing, het gemak waarmee ik kon luisteren en de romantische indruk. Een keuze van mijn vrouw zou de Harbeth zeker zijn. Zou het zover komen dat ze haar zin doordrijft dan zorg ik wel voor een fraaie front-end. De Harbeth verdient die zeker. Wie weet moet mijn vrouw maar eens recensies gaan schrijven.
Prijs:
Harbeth HL Compact 7ES-2 2.795 euro per paar exclusief stands
Importeur:
Audio Excellence
Looierij 11
4762 AM
Zevenbergen (NB)
Telefoon: 0168-335180
Fax: 0168-335973
www.audioexcellence.nl
Gebruikte apparatuur Garrard 301 motor unit op DIY console met Pro-ject 9” carbon fiber armBenz-Micro Glider L2 low output MC element Linn Linto phono amp Teac VRDS-T1 CD loopwerk met Trichord Clock 2 Monarchy Audio DIP Mk 2 anti jitter box Assemblage D2D-1 sample rate converter Apogee Mini-Dac d/a converter Teac D-70 cd loopwerk Teac P-70 d/a converter Musical Fidelity Elektra E50 tuner Clearaudio Balance voorversterker Marsh Sound Design MSD p2000b voorversterker Lua Serenada SEL voorversterker Monarchy Audio SE-100 klasse A mono eindversterkers JMlab Electra 926 luidsprekers Harbeth HL Compact 7ES-2 luidsprekers JMlab Electra SW900 actieve subwoofer Interlinks analoog: Linn Analogue, Belden, Siltech Mxt Professional Series New York, Siltech SQ-88 Classic cinch en XLR Interlinks digital: Gotham GAC-2, Apogee Wide-Eye LS-kabels: Siltech LS-110 Classic Accessories: Kemp Elektroniks Power Source netfilter, ferriet clamps, Standesign Saturn 5 audio meubels, Target VW1 wandbeugel, speaker stands, Master Base Mbase/1 plaatjes, Kemp, Lapp, en rubber netsnoeren, Siltech SPX-30 Classic netsnoeren, Sign PC-150 netsnoer, separate audiogroep |