Well Tempered Lab Simplex draaitafel

Al jarenlang is het principe van een draaitafel een min of meer geijkt gegeven. Niet alleen de keuze van het gebruikte materiaal, maar vooral het elimineren van ongewenste trillingen bezorgen de ontwerpers al decennia lang een flinke uitdaging.

Een onorthodox antwoord op dit eeuwige vraagstuk komt uit Nieuw Zeeland. Is de heilige graal in analoge weergave eindelijk behaald?

Het was William Firebaugh die zich de afgelopen jaren heeft gebogen over de technieken van de draaitafel en vooral de overdracht van energie. Want dat is juist het punt waar het om gaat in de perfecte analoge weergave; energie zoekt altijd de makkelijkste weg. Simpeler gezegd, de geluidskwaliteit van een draaitafel valt of staat met de ontkoppeling van de bewegende delen.

De beste weergave zou theoretisch dus worden verkregen door enkel de overdracht van de groeven van een plaat naar het element dat in de arm gemonteerd zit. En er zijn nogal wat factoren waar William en zijn team van analoge liefhebbers zich over hebben gebogen. De motor, de gebruikte snaar of directe aandrijving van een draaiplateau en het gebruikte materiaal hiervoor, de armsoort en de vele manieren van lagering met alle overdrachtsproblemen van dien en niet te vergeten het chassis zijn zomaar enkele onderdelen die meedoen aan trillingsoverdracht. Vooral de arm met daarin het gevoeligste onderdeel dat bepalend is voor een storingsvrije weergave van vinyl -het element dat iedere trilling oppikt en weergeeft- bood de grootste obstakels.

Probleemoplossend ontwerp
In plaats van de kiezen voor een gelagerde arm is het het Nieuw Zeelandse team van Firebaugh gelukt om een oplossing te bieden voor meerdere armproblemen. Hoewel het zo’n vijftig prototypes en diverse jaren research en luistersessies kostte is de oplossing gevonden in een dunne aluminium armbuis die gefixeerd is in -jawel- een golfbal. De armophanging geschiedt middels een zeer dunne acryldraad aan een overhangende wig en de fixatie van de arm wordt verzorgd door een klein badje met daarin siliconenolie met een extreem hoge viscositeit.

Letterlijk thinking outside the box, dus. Door deze toepassing werd namelijk meteen het ‘probleem’ van dwarskrachtcompensatie geelimineerd en kan het in de met zand gevulde armbuis vrijelijk bewegen met alleen het element -lees: de groeven van de plaat- als stuurkracht. Well Tempered Lab was geboren. Hun luxe draaitafel, de Amadeus GT, is voorzien van een dubbele plint vervaardigd uit acryl en aluminium. Sinds kort biedt het merk ook een goedkopere versie van de platenspeler. Ik ontmoette deze draaitafel voor het eerst tijdens de Dag van het Vinyl in Tilburg, waarna Ed Verkerk van Latham Audio het apparaat al snel bij me thuis kwam afleveren.

Vanuit de verpakking waarin de Simplex wordt geleverd kwam een matzwarte plint, rustend op alweer een innovatieve demper. De voetjes van de draaitafel zijn namelijk squashballen. Aan de achterkant van de draaitafel zitten aansluitingen voor de voeding, twee nette cinchbussen voor bekabeling naar een voorversterker en de aardedraadverbinding. Verder een vrij standaard ogende schakelaar voor het in- en uitschakelen van de DC-servo motor. Deze zit verwerkt in de drie centimeter dikke MDF plint maar is ontkoppeld door hem in een schuim te plaatsen. In het midden een driehoekige opening met daarin een off-axis meervoudige lagering in een teflonbasis die de aluminium lagerpen in het acryl draaiplateau ondersteunt. De zeer dunne arm hangt als het ware aan een instelbare wig die naar wens kan worden ingesteld -zelfs tijdens het afspelen!- om de VTA te veranderen.

Golfbal

Het zeer dunne acryldraadje waaraan de golfbal hangt is verankerd in een simpele rubberconstructie om eerdergenoemde wig heen. Hiermee kan weer de azimuth met een kleine draaibeweging worden geregeld, alweer tijdens het afspelen als dat nodig mocht zijn. Om de achterzijde van de armbuis passen twee bijgeleverde contragewichten die de naalddruk reguleren. Ook hierbij komt geen schroevendraaier kijken. De dunne bedrading die uit de onderkant van de arm komt wordt met een doeltreffende verbinding in contact gesteld met de tulpstekkeraansluitingen achterop de Simplex.

Dat een importeur achter zijn product staat is logisch, maar de service van Latham Audio ging verder. Niet alleen een volledige uitleg van alle componenten viel mij den dele, maar meteen werd er een luxe voeding en een element gemonteerd in de draaitafel. De voeding (genaamd WTL - DPS) kost 325 euro en zorgt voor een nog meer accurate gelijkloop van de motor. Omdat het merk Dynavector met haar elementen model heeft gestaan tijdens het ontwerpen van Well Tempered Labs draaitafel heeft de externe voeding meteen een extra uitgang die de phonovoorversterker van Dynavector van stroom kan voorzien.

Standaard krijgt de Simplex overigens een kleine standaardadapter mee. Het element dat in de arm gemonteerd werd is de nieuwe Dynavector Karat 17D3; de derde versie van het low-output MC-element. Gebleven is de korte naald (slechts 1,7 mm in lengte) met een diamanten cantilever. Vernieuwd is de voorzijde van het element, dat smaller is geworden ten opzichte van zijn voorganger. Samen met een vernieuwde demping kwam dit de muzikaliteit van het element ten goede, zo meldt de fabrikant op haar website. De afgiftespanning van de 17D3 ligt ook wat hoger met 0,3 mV.

Daar draait het om, toch?
Genoeg technieken en droge materie. Het belangrijkste van elk willekeurig onderdeel van een hifi-installatie is wat mij betreft muzikaliteit. Specificaties kunnen op papier heel mooi zijn en geweldig meten, maar in de praktijk saai klinken of zelfs ronduit tegenvallen. Well Tempered Lab laat –om kosten te drukken- zijn draaitafels maken in China bij Opera Audio, maar de afwerking van de speler laat geheel niets te wensen over.

Opgenomen in mijn referentieset mocht de Well Tempered Lab gecombineerd met het ingespeelde Dynavector element het opnemen tegen mijn eigen Goldenote Piccolo/ Lyra Dorian combinatie. Als voorversterking had ik de keuze tussen een Goldenote Phono 2, Phono 1 met modificaties, de PH-7 van hetzelfde merk en een veel goedkopere Teufel PhonoStation. Wat wisselen en de prijsklasse deden mij uiteindelijk toch besluiten om de meest luxe Phono 2 in te zetten, daar deze veruit het meeste kwaliteit biedt en voor mij nog steeds een referentie is voor het afspelen met een MC-element.

Het aanzetten van de motor middels de knop achterop de draaitafel zet de kleine pulley en het draaiplateau direct in beweging. De slechts 0,004 millimeter dikke polyester snaar is zeer sterk en een stuk minder gevoelig voor rek dan conventionele snaren. Het toerental kan worden gewijzigd door de snaar om het dikkere deel van de pulley te leggen. De snelheid van de motor kan met een schroevendraaier snel worden bijgesteld en Well Tempered Lab levert de draaitafel af met een stroboscoopschijf. De arm kan zonder veel problemen in de groef gebracht worden met de hand, een arm met een lift is op komst volgens de importeur. Enige handvastheid is dus wel noodzakelijk.

En dan muziek!

De eerste dagen dat de Simplex rondjes mocht draaien in mijn luisterruimte annex huiskamer viel meteen de enorme rust en snelheid van weergegeven vinyl me op. Omdat ik naast hardware ook veel muziek recenseer kwamen diverse platen van een al even divers pluimage meermaals aan bod en steeds weer klopte de plaatsing als een bus. Het geluidsbeeld staat als een huis, dit is meteen te wijten aan het ontbreken van de armlagering. Zo viel me de strakke weergave van de percussie op in de op Speakers Corner Records herpersing van het oude album The World Of Miriam Makeba positief op. Ook de vocalen van deze African Mama ervoer ik als detailrijk en vooral stabiel in het midden van het geluidsbeeld.

Ook wat ruiger werk volgde, in dit geval van Dream Theater met de dubbel-lp Systematic Chaos. James LaBrie wederom middenin het geluidsbeeld geprojecteerd, bassen en drums strak en vooral diep gedefinieerd onderin het geluidsbeeld en het gelaagde karakter van mijn set wordt ten volle benut. Toch mis ik wat in het geheel, hoewel alles aanwezig is. Een controle van het systeem, het nawegen van de naalddruk, wat spelen met de hoogte van de container waarin de olie zit, het bood geen soelaas. Totdat ik de VTA ietsje aanpaste in de hoogte en de snijhoek iets scherper afstelde. Nogmaals Dream Theater op het draaiplateau en de magie was er. Zoals een goede vriend van me altijd zegt; muziek met een beetje peper en zout. Het beeld was niet alleen strak in de breedte, maar er werd een derde dimensie toegevoegd. Niet ten nadele van de plaatsing van vocalen of instrumenten, eerder een complementaire maar broodnodige fine-tuning. En hierna mocht plaat na plaat afgetast worden door het Dynavector 17D3 element.

Natuurlijk kwam er ook audiofiel werk aan bod. Ik merkte dat het een tijd geleden was dat ik hem had gespeeld en wisselde Diana Kralls Live In Paris af op de Simplex en mijn eigen draaitafel. Waar de rustiger stukken absoluut te prefereren waren op de Simplex –puur door het geheel ontbreken van iedere vorm van rumble en de enorm strakke plaatsing- bood de Goldenote/ Lyra combinatie een levendiger geluid. Vooral langer luisteren maakt dus dat het Well Tempered/ Dynavector-huwelijk interessanter zou zijn, afhankelijk van de rest van de set en de muzieksmaak. Wel is de snelheid van de hier geteste combinatie veruit preferabel. Ook Jheena Lodwick valt wat mij betreft onder referentiemateriaal. Het geweldige album Getting To Know You (geperst op het audiofiele The Music Lab) klinkt op de Simplex helder, diep en vooral superstrak. Te horen aan het timbre in de stem van de zangeres dat valt of staat met een goed afgestelde platenspeler. Of aan het ultradiepe laag dat in de muziek is opgenomen, bijvoorbeeld tijdens de track Interlude. Redelijk verslavende weergave, mag ik wel zeggen.

It’s not hard, it’s Simplex!
Ik kan wel doorgaan. In de korte tijd dat de Well Tempered Lab Simplex in mijn luisterruimte heeft gestaan heb ik plaat na plaat van divers pluimage uit mijn collectie getrokken. Van Satyricon tot aan Miles Davis, om via The Temper Trap en Wagner’s Ring Des Nibelungen over te stappen op Antonio Forcione en die geweldige nieuwe heruitgave op MFSL van Priscilla Ahn’s muziek. Echt alles kwam aan bod, van lo-fi uit Noorwegen tot aan audiofiele muziek op het Stockfish label.

En dat geeft eigenlijk maar één ding aan. Het is Well Tempered Lab namelijk gelukt om een zeer toegankelijk klinkende platenspeler te ontwikkelen die ook nog eens in een concurrerende prijsklasse leverbaar is. En hoewel het design wat onconventioneel is en ik direct de optionele stofkap zou bestellen is het vooral de muzikaliteit van de speler die blijft smaken. Verder is het met de hand opleggen van het element op de plaat niet voor iedereen weggelegd. En een irriterend karakter tijdens deze kunstmatige wintermaanden is het statische karakter van de meegeleverde mat op het draaiplateau, die aan elke plaat bleef kleven. Een geautoriseerd dealer van Well Tempered Lab zal een eventuele koper ook zeer goed moeten voorlichten met betrekking tot zaken als de afstelmogelijkheden als VTA, een Well Tempered Lab draaitafel benodigt gewoon wat goede uitleg.

Ed Verkerk leidt zijn dealernetwerk erg goed op, dus aan service kan het niet liggen. Een onjuiste afstelling van de arm is helaas wel vrij snel mogelijk, mits in verkeerde handen. En dat kost dan weer geluidskwaliteit. Maar dat weegt in het geheel niet op tegen de pure fun die deze draaitafel met zich meebrengt. In de vele instelmogelijkheden, de zeer sterke plaatsing en geboden snelheid en vooral de uitstekende prijs/ kwaliteitsverhouding. Ik ken namelijk alleen al toonarmen die meer kosten dan deze hele speler compleet met element moet opbrengen, maar vele malen minder muziek bieden. En het is in vanuit dat oogpunt dat ik deze draaitafel van harte mag aanbevelen aan liefhebbers van vinyl.

Aanvullende informatie:

Importeur: Latham Audio
Well Tempered Lab Simplex: 1750 euro
WTL DPS voeding: 325 euro
Arm Lift: 165 euro
Dynavector karat 17D3 MC element: 900 euro