Rega RP3 - Evolutie Van Een Klassieker

De analoogliefhebber leeft in een geweldige tijd. Ik denk dat het veilig is om te stellen dat sinds er de jaren 80 van de vorige eeuw niet meer zo'n ruime keuze aan platenspelers op de markt is geweest.

En het is goed om te constateren dat een aantal grote merken van weleer ook vandaag de dag nog de eerste viool spelen. Het Engelse Rega behoort tot die groep, en met de nieuwe RP3 hebben ze een fraaie middenklasse platenspeler in hun brede assortiment, die zowel voor nieuwkomers als herintreders en doorgewinterde upgraders genoeg te bieden heeft.

De RP3 is een nazaat van de legendarische Planar 3 uit 1977 (!) en is in meerdere incarnaties dus inmiddels 35 jaar op de markt. Na de Planar 3 volgden de P3 en de P3-24. En nu dus de RP3, een afkorting die staat voor Rega Planar 3. Er zijn een paar overeenkomsten tussen het vorige model en deze nieuweling.

De belangrijkste is de 24 volt synchroonmotor die de eigenaar in staat stelt om (eventueel later) de externe TT-PSU voeding aan te schaffen, die de weergave drastisch verbetert door mechanische trillingen in de motor te onderdrukken en de gelijkloop nog verder te verbeteren. Ook deelt de RP3 de bekende kegelvormige rubberen voetjes en de stofkap met eenvoudige kunstsof scharnieren met zijn oudere broer. Maar daar houdt het wel zo'n beetje op.

What's New?
De nieuwe RB303 arm is op het oog duidelijk gebaseerd op de RB301 die in de P3-24 zit. Grote verschillen zijn niet meteen zichtbaar, maar hij is op een aantal punten toch flink verbeterd. Rega heeft het over een nieuw ontwerp van de buis, een betere gewichtsverdeling waardoor eventuele resonanties nog verder afgenomen zijn en een grotere stijfheid van de lager-behuizing.

Het tweede wat opvalt is de koppeling die boven en onder de plint van de armbasis naar de lagerput loopt. Deze 'brace' is gemaakt van fenolhars, hetzelfde materiaal dat ook de superlichte plint zijn stijfheid geeft. Dit idee komt voort uit de ontwerpfilosofie van Rega. Zij gaan uit van het principe dat een grotere massa meer energie absorbeert en dat je met die verloren energie ook een deel van de muziek kwijt raakt. De plint moet daarom zo licht mogelijk zijn, maar mag niet inleveren op stijfheid. Door de dubbele brace (letterlijk: Double Brace Technology) kon de plint nog lichter gemaakt worden.

Een nieuwe arm en een nieuwe plint, dat is nogal wat. Het bewijst in elk geval dat Rega haar producten altijd verder ontwikkelt. Maar pas als er een duidelijke verbetering behaald kan worden komt er een nieuw model op de markt. Dat duurt soms jaren. Rega staat er in elk geval niet om bekend dat er elk jaar een compleet nieuw assortiment in de winkels staat. En dat is fijn voor zowel de klant als de retailer.

Uitpakken en opbouwen

Als je de RP3 bij een officiële dealer hebt gekocht, zal hij in de meeste gevallen voorzien zijn van het element van je keuze, en is hij doorgaans ook al helemaal afgeregeld. Bij mijn exemplaar was door importeur Joenit een felgeel Rega Exact MM element ingebouwd, maar voor de rest was hij maagdelijk. Prima, dan is er straks nog wat te vogelen met de instellingen...

Een Rega-element heeft twee significante voordelen. Ten eerste heeft het de perfecte hoogte, waardoor het niet nodig is om de VTA opnieuw in te stellen. Dat is bij een Rega platenspeler geen eenvoudige klus omdat je er tussenringen voor onder de armbasis moet monteren. Het tweede voordeel is dat elk Rega element behalve de twee gebruikelijke montagepunten vooraan in het element nog een derde schroefgat heeft. Door hier met een (niet-magnetische!) schroef het element aan de headshell (die dus ook een derde schroefgat heeft) te verankeren krijg je niet alleen een sterkere koppeling, maar heb je ook de perfecte overhang en offset hoek te pakken. De naald staat dan precies op de door Rega geprefereerde manier in de groef. Daar hoefde ik dus niets aan te doen.

Nu zijn er weinig platenspelers die eenvoudiger af te regelen zijn dan een Rega, maar een paar tips wil ik nog wel geven. Het contragewicht wordt los bij de platenspeler geleverd en schuift door middel van twee inwendige rubberen ringen naadloos over de metalen stomp aan het einde van de arm. Eerst moet je de arm balanceren. Hiervoor zet je de draaischijf aan de zijkant van de arm op nul, en dan schuif je het contragewicht net zo vaak naar voor of naar achter tot de arm rond een denkbeeldige horizontale lijn zweeft. De nieuwe RB303 loopt, net als al zijn voorgangers, enigszins taps toe, en dat maakt het niet eenvoudig om het 'nulpunt' te vinden. Na enig geschuif lijkt het er dan toch vrij aardig op, en draai ik de schijf naar 1,75 gram, de aanbevolen naalddruk van de Rega Exact. Mijn digitale naalddrukweger vertelt me dat ik er nog ruim 0,2 gram onder zit, dus wordt het contragewicht uiterst voorzichtig een klein beetje dichter naar het draaipunt geschoven. Nog een keer wegen: 1,765 gram...ik doe het ervoor... Dwarskracht ook op 1,75 instellen, en klaar is Max...

Kijken, opnieuw instellen en luisteren
En daar staat hij dan. Zelf luister ik al jaren naar een Rega P5 platenspeler, en die heeft voor deze recensie dus tijdelijk plaats gemaakt voor de nieuwe P3. En dan moet me van het hart dat de RP3 er weliswaar keurig, maar ook wel erg 'understated' uitziet. De plint is uitgevoerd in 'Cool Grey' en het matte oppervlak wordt linksvoor alleen door de aan/uit knop doorbroken. De P5 ziet er met zijn gewelfde houten randen toch wat sierlijker en, tsja...organischer uit. Lelijk is hij niet, maar erg mooi kan ik de RP3 ook niet noemen. Zakelijk eerder...zal dat in de klank doorwerken? We gaan het horen...

Omdat ik in mijn P5 met een Lyra Dorian MC element draai en mijn Naim Stageline S een dedicated MC phonotrap is, was Joenit zo vriendelijk om een Rega Fono MM phonotrap mee te leveren. Een uiterst betaalbare en populaire phono-voorversterker die aanzienlijk boven zijn prijsklasse presteert en met zijn klankkarakter én prijs heel goed bij deze platenspeler past.

De eerste plaat die ik opzet doet me de wenkbrauwen fronsen. Het geluid loopt dicht en vervormt... Ze zullen me toch geen MC voorversterker gegeven hebben? Dat blijkt niet het geval, maar het gloednieuwe Rega Exact element heeft blijkbaar moeite met de volgens de gebruiksaanwijzing correct ingestelde magnetische dwarskrachtcompensatie. Als ik de knop die je daarvoor in en uit moet schuiven helemaal naar me toe trek (dwarskrachtcompensatie = 0) en de naalddruk net iets hoger instel (1,95 gram) is het geluid uitstekend.

Ik besluit nog iets ander te proberen. De naalddruk in de Rega arm wordt ingesteld met een draaiknop die een veer losser en strakker draait. Door deze veer bijna helemaal te ontspannen (nooit helemaal, want dan kan hij gaan resoneren) laat je de combinatie van arm en element vooral door zijn eigen gewicht de naalddruk realiseren. Ik draai de instelling van de naalddruk op de arm naar 0,3 gram, en stel door het contragewicht verder naar het lager toe te schuiven opnieuw een naalddruk van 1,75 gram in met behulp van de naalddrukweger. De dwarskrachtcompensatie wordt op de correcte waarde ingesteld, en nu is het geluid net zo goed, zo niet beter, dan in de vorige situatie. Zelf vind ik deze oplossing wat luchtiger klinken, maar je hebt wel een iets verhoogde kans dat platen met een te grote bobbel een tracking-probleem veroorzaken. Het kan allebei, kies zelf maar wat je het prettigst vindt.

Hoe klinkt dat?

De Rega is volgens mij meer een platenspeler voor praktische gebruikers die geen behoefte hebben om zich na het inregelen van de speler nog ergens anders druk over te maken dan om "welke plaat zal ik nu eens draaien?" Een flink aantal albums passeert de revue, waarbij ik eerlijk gezegd meer op de inhoud let dan op de audiofiele kwaliteit. Ik zal aan de hand van fragmenten proberen een indicatie te geven van mijn klankmatige ervaringen. Ik moet hierbij eerlijkheidshalve nog wel aantekenen dat ik de originele voeding (een zgn. wall-wart van redelijke kwaliteit) in de verpakking heb laten zitten en mijn eigen TT-PSU heb aangesloten. Over de verbetering in stabiliteit en geluidskwaliteit die deze externe voeding met zich meebrengt is (zeker voor de vraagprijs van 250 euro) geen discussie mogelijk, en ik raad iedereen aan om hem er meteen bij te kopen...

In feite luister ik dus naar een RP3 in één van de Performance Pack versies, die 1.425 euro kost. Voor dezelfde prijs wordt naar wens ook een andere versie geleverd met het high-output MC element Sumiko Bluepoint Special. Ook fraai, maar wat luchtiger van klank. Het is maar net wat je prefereert dus...

Als eerste draai ik het album Damburst van de Nederlandse groep Water (Vertigo 9286 575). De proggy muziek op deze plaat is zeer dynamisch opgenomen en bijzonder prettig om naar te luisteren. Het getokkelde gitaarintro van openingstrack What Happened To Your Dreams explodeert op een gegeven moment bijna met een zeer krachtige slag op drums en bekkens, waarna een mondharmonica het muzikale thema speelt. De impact van deze dynamieksprong is erg goed, ik knipper onwillekeurig even met de ogen en een licht adrenalineroesje loodst me genietend door de eerste plaatkant heen. Het Exact element heeft de typische substantie en druk van een MM element, iets wat ik bij verfijndere MC elementen nog wel eens mis. Het laag is diep en sonoor, en er is ruimte tussen de instrumenten. Het hoog is weliswaar een tikje aan de frisse kant, maar dat is niet storend.

Het album Tone Poems van Peter Principle (MTM 18LP) bevat precies wat de titel belooft: toongedichten. Hierop schildert Principle een niet altijd even goed te doorgronden landschap van klanken en flarden melodie. Veel verschillende laagjes met gevonden geluiden en vreemde instrumenten, dissonante klanken en net niet goed gestemde analoge synthesizers worden aaneen geregen door het dromerige trompetspel van Luc van Lieshout. Ik draai dit vooral om de sfeer, en die weet de RP3 uitstekend neer te zetten. Het beeld is groots en gul, en je kan er redelijk ver in wegkijken. Daarbij is de ritmische coherentie ook erg goed, wat er voor zorgt dat het geen ketelmuziek wordt. Knap gedaan, zowel van Principle als Rega...

Cielo e Terra van Al Di Meola (Manhattan 24 0332 1) opent met getokkelde gitaar en synthesizer, maar krijgt even verderop een ommezwaai naar wilde percussie en een opgewonden sfeertje. De Rega weet de overgang van verstild naar heftig en extrovert goed te maken. Het beeld is iets vlakker dan ik gewend ben met mijn gemodificeerde P5 met Lyra Dorian element, maar ik kan de neiging tot meebewegen niet onderdrukken. Gezien de prijsklasse van de RP3 kan ik alleen maar bewondering hebben voor het resultaat.

Tot slot The Nightfly van Donald Fagen (Warner 92.3696-1). Dit bijna obsessief nauwkeurig opgenomen album klinkt op vinyl een miljoenmiljard keer beter dan op cd, en met de RP3 springt de dynamiek je tegemoet. De zorgvuldige klankmatige balans die perfectionist Fagen in elkaar knutselde is heerlijk eerlijk, en het spoortje warmte dat ik hoor zit aan de opnamekant, niet in de weergave. De lang aangehouden tonen van de Fender Rhodes piano zijn stabiel en klinken lang uit, wat op een uitstekende gelijkloop duidt. Nu valt me ook op hoe lekker brutaal de Rega Exact klinkt. Tikkie forward, maar met een uitstekend fundament en een mooi open middengebied. Niks terughoudends, gewoon lekker muziek maken en genieten. Dit is een fijne draaitafel!

Conclusie
Inclusief de Fono MM kost de RP3 Performance Pack 1.560 euro, en dat is bepaald geen wisselgeld. Daarom is het goed om te weten dat de gewone versie zonder voeding en Fono MM, maar met het blauwe Rega Elys 2 element al voor 800 euro verkrijgbaar is.

Als geheel klinkt deze Rega RP3 Performance Pack met Exact element en Fono MM voorversterker aanstekelijk en muzikaal. Ritmisch sterk, swingend, met dynamiek en neutraliteit. Rega weet altijd een bepaald 'je ne sais-quoi' aan hun apparatuur mee te geven, iets waardoor je heel snel vergeet dat je naar apparatuur luistert en volledig meegevoerd wordt door de muziek. Het zakelijke design komt dus bepaald niet terug in de weergave, en dat levert mijns inziens een aparte maar tegelijk ook zeer aanbevelenswaardige combinatie op.

Ik heb in 2008 ook naar de voorganger P3-24 geluisterd, met hetzelfde element en de externe voeding. Hoe dat precies klonk kan ik me natuurlijk niet meer herinneren, maar deze RP3 doet het erg goed. Bovendien ga ik er van uit dat Rega de RP3 niet om marketingtechnische redenen op de markt brengt. Een nieuw apparaat betekent bij Roy Gandy en zijn team traditiegetrouw dat er voldoende technologische en klankmatige verbeteringen zijn ontwikkeld om het op de markt te brengen. Hartelijk aanbevolen derhalve!