Philips DVD963-SA
Philips DVD 963-SA progressive scan DVD/SACD player
Introductie
Philips introduceerde de SACD 1000, een van de eerste meerkanaals SACD spelers, en ontving heel wat lovende kritiek in het high-end wereldje. Ook de filmliefhebbers werden vertroeteld met de Q50, een progressive DVD speler met Faroudja de-interlacer hoog aangeprezen in de shootout van Secrets of Home Theater. Dit waren dan ook de de motivatoren om hun allernieuwste toestel - de DVD 963-SA - te gaan reviewen voor AudioVideo.info en daarnaast HiFi.nl: het heeft alle troeven van beide spelers en zoveel meer...
Gezien de complexiteit van het toestel wordt de review opgesplitst in twee delen. In het eerste luik bekijken we de tweekanaals CD+upsampling/SACD mogelijkheden alsook een progressive PAL shoutout tussen de Philips en onze HTPC.
Specificaties
Onze setup
Een veelzijdig product als de DVD 963-SA verdient een goede set.
De RDC-7 staat in verbinding via 5 QED interconnects (Silver Spiral voor het hoog en center en QED-4 voor het laag) met de Rotel RMB-1095 die B&W Nautilus 803 fronts bi-amped alsook de Nautilus HTM center aanstuurt. De surround speakers - vier B&W SCM8`s - worden door een Rotel RB991 aangestuurd.
Als subwoofer gebruiken we twee B&W ASW800 actieve baskasten. Voor het progressive gedeelte wordt een Barco Graphics 801s CRT projector gebruikt.
Philips DVD963-SA
Eerste indrukken
De speler arriveerde enkele uurtjes voor ik op weekend naar Domburg vertrok. Snel enkele CD`tjes uitgeprobeerd en de bijgeleverde demo SACD. Wat me onmiddelijk opviel was de rustige analoge CD klank. Op dat moment was ik nog niet in de OSD menu`s gedoken en stond de speler zonder upsampling koud uit de doos te draaien. Ik miste wel de detaillering die ik gewoon was van de Marantz CD67mk2 via SP/DIF naar de Integra. Echt eerlijk was dit vergelijk niet, want de Integra past intern upsampling toe. 44.1 en 48 Khz bronnen verdubbelt hij naar 88.2 en 96 Khz.
Tijdens het afspelen van gewone CD`s valt het transport op als je er vlak voor staat onder vorm van een kort "tsjilp" geluid eenmaal per seconde, maar een klein beetje muziek overstemt deze bijgeluiden wel, zelfs als we heel stil luisteren, v.b. op 50 dB. Enkel het bereik van de afstandsbediening onder hoek kan beter : het HT rack staat immers tegen de linkermuur en op 3m afstand onder schuine hoek heb ik vanaf de luisterpositie moeilijk bereik.
Tweekanaals SACD was een ware openbaring en aan ruimte en detail was er zeker geen gebrek. Zoals audiofielen soms wel eens zeggen was de `Adios Nonino` track van Astor Piazzolla bijzonder airy. Dit inspireerde me ook de SACD `Woodwind Works` van Hein Van De Geyn op Challenge label bij deze review te gaan betrekken. Ik werd een beetje depressief terug te moeten schakelen naar de klank van CD: je wordt als het ware bewust van de beperkingen van de gewone CD. Diverse SACD tracks op de sampler welke oorspronkelijk van PCM gemasterd werden vielen ook een beetje door de mand: mijn voorkeur ging duidelijk uit naar werk in originele DSD opname, het formaat dat de SACD ook op het schijfje gebruikt. Om alle doelgroepen te bekoren vond ik op de sampler ook artiesten als Groove Armada en DJ Jean terug, die intensief gebruik maken van korte PCM samples in hun songs. De lage kwaliteit van deze sample`tjes die op gewone CD of zelfs MP3 al duidelijk contrasteren worden nog eens extra in de verf gezet door de extreem hoge resolutie van het DSD process.
CD upsampling
Kort daarop begon ik met de upsampling op de 963 te experimenteren. Upsampling is een complexe mathematische operatie en komt erop neer dat we in de eerste plaats het aantal samples van een beperkte bron als een CD gaan verhogen, typisch van 44.1 Khz naar een geheel veelvoud zoals 88.2 Khz wat de Integra ook intern aanbiedt, of couranter 96 Khz.
Alhoewel we geen informatie kunnen toevoegen die er in de eerste plaats niet is, wordt door interpolatie de golf minder blokkerig en gaat hierdoor analoger klinken. Omdat de DAC aan een hogere sample rate gaat werken kan de brick wall filter buiten het hoorbaar bereik gebeuren, waardoor het hoog rustiger en ruimtelijker wordt. Op de meeste CD spelers zie je een gelijkaardig filter process zonder upsampling d.m.v. oversampling.
De hele operatie wordt nog complexer als de upsampling gecombineerd wordt met het verhogen van de resolutie per sample, meestal d.m.v. dithering. De meeste DAC`s werken beter op hun volle woordlengte wat de dynamiek ten goede komt. De Analog Devices 1955 DAC`s in de Philips kunnen tot 24/192 aan en men kan kwa upsampling kiezen tussen 24/96 en 24/192.
We waren aangenaam verrast dat dit ook via de digitale SP/DIF uitgang werkt, een feature dat ongezien is in deze prijsklasse ! 192 Khz wordt niet door alle digitale voorversterkers ondersteund (o.a. Meridian en Sony) maar het is een de facto standaard en de Integra neemt dit formaat graag binnen.
De 963-SA als analoge CD speler
Na heel wat gewone redbook CD`tjes te hebben gespeeld via de 192 Khz upsampling van de Philips en de interne DAC`s van de Integra en we vertrouwd zijn met het geheel wordt het interessant eens de andere upsampling mode (96 Khz) te verkennen, ze eens af te zetten en de D/A convertoren in de Philips via de 5.1 kabel naast die van de Integra te beluisteren. Bass management staat volledig uit gezien we een pure tweekanaalstest wensen : de Integra wordt enkel als D/A + volumeregeling aangewend.
Schakelen we terug naar 96 Khz (Philips upsampling) dan merk je zowel met de Philips als Integra dat de bass heel wat dieper wordt, maar tegelijkertijd vooral ook zwaarder (en misschien wel lomper). Een degelijke opname waarmee staande golven of boomyness in speakers snel opvalt is Mark Knopflers Wag The Dog soundtrack, een CD die hier wel heel goed van pas komt gezien de aanhoudende basgitaar. Ga je terug naar 192 Khz dan komt de bas een beetje te luchtig over. Dit is niet alleen eigen aan het algoritme dat Philips gebruikt, toen we onlangs de Music Fidelity upsampling DAC uittesten welke eveneens 96 en 192 Khz aanbiedt kwamen we tot dezelfde conclusies.
Bij sommige tracks heb ik al snel het gevoel niet meer zonder upsampling te kunnen, v.b. bij Walking in my shoes van Depeche Mode. De mix is zo duister en complex dat de gelaagdheid in de muziek op de analoge uitgang pas tot zijn recht komt als we de upsampling aanzetten. Zonder klinkt het een beetje verward en te druk.
Philips DVD963-SA
Het videogedeelte
De convertie naar PS is een complexe materie en omvat veel meer dan het aaneen breien van de fields, ook wel "weave" genoemd. De Philips gebruikt hier de allerlaatste Faroudja S2301 chip. Toen de 963-SA op de markt kwam was er nog geen standaard voor PAL PS, gezien de Macrovision kopieerbeveiliging nog gefinalizeerd diende te worden. Ondertussen heeft Denon software updates uit voor hun PS DVD spelers die PAL PS wel toelaat.
Als oplossing biedt Philips een PAL convertie via de S2301 aan naar NTSC PS (480p). Sommige budget plasma schermen hebben een verticale resolutie van 480 lijnen en het kan voor deze gebruikers interessanter zijn de convertie door de S2301 te laten gebeuren dan de interne scaler in het plasma scherm.
Op een projector die meer dan 480p aankan (zowat elke recente projector en de meeste CRT projectors) is het een beetje zonde deze convertie te moeten gebruiken. Daarom werd via een "player code" PAL 576p geactiveerd, ook gekend als de "unprocessed mode" in het OSD. We maakten een vergelijking tussen de beeldkwaliteit van onze Home Theater PC en de Philips 963-SA met behulp van de DVD `Hollow Man`, een scherpe PAL transfer.
Wat onmiddelijk opvalt is het ontbreken van microjudder (kleine schokjes) tijdens horizontale bewegingen (pans), wat bij de meeste HTPC`s altijd een beetje een knelpunt is geweest, ook indien ze zwaar overgespeficieerd zijn om software-matig DVD te spelen. De verzadiging van huidstinten is een stuk beter op de Philips en het PC beeld komt een beetje fletser over. Dit laatste kan meestal gecorrigeerd worden via de gamma instelling van beide oplossingen. Pluspunt van de PC is de hogere resolutie door upscaling : alhoewel we bij beide oplossingen geen zichtbare lijnen meer zien is de PC net iets scherper. Het verschil kan je vergelijken met twee concurrerende software spelers, Theatertek en WinDVD 4.0 : de onderlinge scherpte verschillen zijn er als je heel goed kijkt maar je kan van beide concurrenten even makkelijk genieten. Er is geen dag en nacht verschil.
Aangesloten op de Barco leek het erop alsof de XBLASTER de verticale sync onderstuurde, wat zich uitte in paarse flashes en rollen van het beeld. Op dat moment konden we een defect in de XBLASTER niet uitsluiten, maar dankzij een Barco VGA box die de sync signalen opkuist kregen we alsnog beeld. Op de nieuwere Barco 808s (en waarschijnlijk ook opvolgers als de Cine8) blijkt een VGA box niet meer noodzakelijk te zijn. Gezien in de manual duidelijk vermeld staat dat de XBLASTER niet met alle VGA weergevers compatibel is vraag je best een unit op proef of probeer je via een degelijk forum alsnog wat vooronderzoek te doen. Als het out of the box werkt is het een mooie en discrete oplossing.
Terug naar de Philips, want er zijn een aantal interessante video features voor wie PS gaat gebruiken, waarvan de meeste in het Digital Crystal Clear menu. Via de aspect ratio controls kan je een 4:3 beeld weergeven op een 16:9 scherm dat in progressive mode het beeld zelf niet kan schalen naar 4:3. Ook voor CRT eigenaars met een breedbeelddoek komt dit handig uit. Eyes wide shut wordt op die manier correct weergegeven.
Sommige projectoren kunnen diep zwart moeilijk weergeven, andere zoals CRT geven wel perfect zwart weer maar als de lenzen niet vloeistofgekoppeld zijn op de beeldbuis, dan kan een helder stukje beeld leklicht veroorzaken in de donkere gebieden van het scherm. Soms krijg je de ruimte ook moeilijk duister. Dankzij gamma is er alsnog een oplossing : bij een hogere gamma instelling wordt de weergavecurve boller, waardoor de middenste waardes helderder worden, maar aan het zwart en witniveau niet geraakt wordt. Dit verschilt fundamenteel van brightness (zwartniveau), waar het gehele beeld gewoon grijzer wordt.
De scharpness instelling voegt enkel edge enhancement toe en is af te raden op projectieschermen gezien je de kunstmatig toegevoegde randen opblaast in een groot beeld. De True Life setting is een beetje vreemd : het beeld wordt gewoon blokkerig en het OSD lijkt alsof het door een faxmachine gedraaid is. De chroma delay kan ghosting voorkomen op sommige televisietoestellen waar een delay in de luminantie/chrominantie inherent is, maar de XBLASTER neemt de component signalen blijkbaar correct binnen : het instellen van een delay zorgt juist voor een averechts effect, namelijk het toevoegen van ghosting.
Philips DVD963-SA
Meerkanaals SACD
Interessant t.o.v. andere spelers zijn de uitgebreide bass management mogelijkheden. Tot voor kort hadden veel spelers geen time alignment. Bass management was dikwijls beperkt. Dit terwijl beide technieken reeds bestaan sinds het pro-logic tijdperk !
Zonder time alignment ben je eigenlijk verplicht alle speakers in een cirkel te zetten zodat ze even ver t.o.v. de luisterpositie staan. Een zo goed als onmogelijke opdracht in veel ruimtes. Zelfs al zijn alle speakers op referentieniveau met een dB-meter ingesteld, dan zal de dichtsbijzijnde speaker domineren door het Haas effect. De center en surround speakers ondersteunen time alignment, van 0 tot 30 ms in stapjes van 5ms, elk met hun eigen instelling. Gezien de fronts niet wijzigbaar zijn dient de afstand tussen de fronts en de luisteraar de grootste afstand te zijn t.o.v. de andere speakerafstanden : als deze te dicht staan kunnen we ze enkel vertragen. In mijn geval staat de center onder het projectiescherm (net iets te ver dus), terwijl de fronts er een dertigtal centimeter voor staan. Time alignment zoals de Philips het implementeert op de center zou de afstand virtueel alleen nog vergroten. Voor de surrounds die meestal dichter t.o.v. de luisteraar staan werkt het in mijn geval dus wel, het is niet de bedoeling dat de galm mij bereikt alvorens het directe geluid van de muzikanten voor me.
Kwa subrouting heeft elke speaker een large of small stand, waarbij de twee fronts deze stand delen. Indien een speaker op small staat wordt hij volgens een gemeenschappelijke kantelfrequentie (60/80/100/120 Hz) en crossovercurve (12/18/24 dB/Oct) naar de sub geleid. Time alignment en bass management zijn voor film en sacd apart in te stellen, wat vooral bruikbaar is voor wie de interne dolby digital en DTS decoders van de 963-SA gaat gebruiken, v.b. op een pro-logic versterker met 5.1 ingang. De Nautilus HTM1 center mag gerust op LARGE gezet worden, terwijl de surrounds op 80 Hz werden afgeknipt. Gezien B&W typisch vierde orde passieve filters gebruikt in hun speakers werd 24dB/Octaaf gebruikt in het bass management menu.
Last-minute luistersessie
Terwijl ik dit schrijf is de recentie reeds vrijgegeven aan hifi.nl. Gezien iedereen enorm enthousiast was tijdens onze luistersessie op 22/01/03 zou ik onze last-minute bevindingen toch nog met jullie willen delen. We danken Rikt Bradt, Erwin Claus, Eric De Ceuster en Michael Brackx voor hun deelname en input. Allereerst was iedereen enorm te spreken over de CD afspeelmogelijkheden van het toestel. Vooral de 192 Khz upsampling bracht het geluid naar een hoger niveau dan de diverse andere upsampling methodes die we in vorige sessies beluisterden. Toen reviewden we vooral oplossingen die op 88.2 en/of 96 Khz werkten zoals de Audiophile 24/96 geluidskaart (beide) en de interne upsampler in de Integra (*2 dus 88.2 Khz voor CD) alsook de Music Fidelity Upsampling DAC (zowel 96 Khz als 192 Khz, vooral 96 Khz beluisterd).
De meerkanaals opnames op de Philips "Total Music Immersion" sampler waren dikwijls anders gemixed dan hun tweekanaals varianten. Dit zorgde wel voor de nodige problemen met onze onderbuur - een student - gezien de tweekanaalsversie veel luider was. Deze sampler bevat enkele tracks waar je middenin het orkest wordt gedropped en je dus instrumenten overal hoort. Michael gaf toe dat het een beetje kunstmatig klonk. Alhoewel ik deze toegevoegde artitistieke vrijheid niet afkeur, gaat mijn voorkeur vooral uit naar tracks waar je als het ware tussen het publiek staat, dus met de surrounds als ambiance weergevers. Onze avond werd helemaal te gek toen we een sampler van "Channel Classics" draaiden, ons vriendelijk toegestuurd door Ad van Medevoort. We hoorden een heel mooie integratie tussen de voorste en surround speakers en deze SACD staat vol met pareltjes klassieke muziek. Ook de non-believers van meerkanaals waren aardig onder de indruk. Dat SACD vele malen beter was dan de gewone CD konden we niet meer ontkennen.
Erwin gaf de leuke opmerking dat de Philips 963-SA alleen al voor het video gedeelte, of het SACD gedeelte, of als CD upsampler op zich zijn geld waard was en je de vraag moet stellen of externe upsamplers zoals de music fidelity heden ten dage nog echt hun plaats hebben gezien de vooruitgang van de techniek. Erwin en ik zijn ervan op de hoogte dat de Wireworld RCI 5.1 analoge kabel het laag een beetje afzwakt en we kunnen niet uitsluiten dat de empirische verschillen tussen de D/A van de Integra en Philips voor 192 Khz upsampled CD in werkelijkheid nog kleiner zijn. Het is gewoon fenomenaal dat een speler van 500 EUR niet hoeft onder te doen voor een toestel in een tien maal hogere prijsklasse ! Deze Philips zou helemaal niet mis staan in onze set en hoeft zich niet te schamen t.o.v. de andere componenten.
What`s next ?
In een volgende sessie (binnenkort hier online!) gaan we uitgebreid luisteren naar enkele SACD`s van Challenge Records die ons vlak na de luistersessie bereikten, doen we een A/B met een gemodificeerde versie van de 963-SA (door Van Medevoort) en gaan we aan de slag met NTSC progressive scan. We houden jullie op de hoogte!