Russian Ark
`Russian Ark` van Aleksander Sokoerov gaat de geschiedenis in als de eerste film die in één enkel, niet onderbroken shot gefilmd is. De wandeling door tweehonderd jaar geschiedenis in het vroegere Winterpaleis van de tsaren in Sint Petersburg, tegenwoordig het reusachtige museum de Hermitage, is dan ook een technisch huzarenstuk. Anderzijds doet alle aandacht voor de productiewijze op deze DVD een beetje onrecht aan de inhoud en bedoeling van het verhaal.
Cameraman Tilman Büttner (van onder meer Lola rennt) legde met een Sony High Definition-F900 DV-camera van 35 kilo op de schouder meer dan een kilometer af door 33 zalen van de Hermitage. Het materiaal werd direct weggeschreven op een speciaal ontwikkelde harde schijf, want tapes voor dit systeem hebben niet de benodigde speelduur. Het opslagmedium moest ook weer mee, inclusief stroomvoorziening, zodat het alles bij elkaar een flink ploegje was dat zich met de apparatuur tussen dansende menigten door moest sjouwen. Er waren een paar valse starts, en toen moest het goed gaan, anders zou het met licht en stroom niet meer kunnen. De volgende dag moest het museum weer open.
De extra`s op de DVD zijn geweid aan de Hermitage (een leuke documentaire over de mensen die er werken) en vooral aan de productie. Een uitgebreide `making of`, onder de titel `In one breath` en een commentaarkanaal bij de film, volgesproken door één van de producenten, Jens Meurer, gaan vrijwel uitsluitend over de bijzondere manier waarop de film tot stand kwam. Een collega recensent op het internet kwam tot de buitengewoon onnozele conclusie dat je de film het best met het commentaar kon bekijken, dat was leuker dan de film zelf. Voor hem is Sokoerov duidelijk helemaal zijn doel voorbijgeschoten en is het louter een staaltje techniek geworden. Een gevaar bij een bijzondere vorm, die duidelijk de reden was van de enorme aandacht en succes die de film ten deel viel. Dit zeer in tegenstelling tot de talrijke andere films die Sokoerov in de loop der jaren maakte. Die zijn nauwelijks te zien, en worden hooguit op filmfestivals of bij exposities in musea vertoond, daar ze zich op het raakvlak van beeldende kunst en film begeven.
De bijzondere vorm is te zien als een kritische reactie van Sokoerov op de cinema van de revolutie, waarvan Sergei Eisenstein het gezicht was. Film is montage, was de stelling van Eisenstein. Sokoerov maakt alles tot mis-en-scene, want er wordt niet geknipt. De vorm is duidelijk niet zomaar een `gimmick`.
Het is aanzienlijk gemakkelijker je door de film te laten meeslepen en overrompelen dan om alle verhandelingen en gebeurtenissen te begrijpen. Dat vergt namelijk een goed inzicht in de Russische geschiedenis.
Russian Ark is onmiskenbaar een uiterst belangrijke film, en een ware gebeurtenis om te ervaren. De extra`s op de DVD bieden een goed beeld van de manier waarop deze unieke film tot stand kwam. Enige uitleg over de historische context was een welkome toevoeging geweest.
Aanvullende informatie:
Rusland/Duitsland, 2002
Speelduur: 96 minuten
Regie en scenario: Aleksander Sokoerov
Camera: Tilman Buttner
Met: Sergej Dontsov, Mariya Kuznetsova, Leonid Mozgovoj
Beeld: 16:9 anamorf
Geluid: Dolby digital 5.1
Taal: Russisch, Duits
Ondertiteling: Nederlands, Frans, Duits, Engels
Uitgave: Filmmuseum www.filmmuseum.nl / Filmfreak www.filmfreaks.nl
Website film: http://www.russianark.spb.ru/eng/
Website Sokoerov: http://www.sokurov.spb.ru/island_en/mnp.html
Website Hermitage: http://www.hermitagemuseum.org/