Audio Research LS25MkII

“Laat hem liever niet 24 uur per dag aan staan, maar vannacht kun je hem het beste wel aan laten staan zodat je morgen uitgebreid kunt luisteren”. Ik mompelde hierop terug “Ja is goed, ik moet nu echt naar mijn afspraak”. Niet beseffende dat deze woorden, voor de rest van de komende weken, min of meer levensreddend waren. Ik stapte vervolgens in mijn auto en reed met uiterste voorzichtigheid de wijk uit. Eenmaal thuis aangekomen sloot ik snel het apparaat aan en ging ik even “koud” luisteren.

Er viel mij toen al iets bijzonders op en even kwam het idee bij mij op om mijn afspraak van vanavond af te zeggen. Ware het niet dat ik een afspraak had met een zeer prettig gezelschap en de kaartjes voor een Amsterdamse danstempel zeer prijzig waren. Ik besloot dus toch weg te gaan en de volgende dag verder te luisteren. De weken daarna leefde ik als een kluizenaar. Ik at op de bank en kon alleen slapen dankzij het feit dat ik het apparaat niet 24 uur per dag aan mocht laten staan. Ik kreeg spontaan een nieuwe collectie LP’s en CD’s en zo waren er nog talloze andere zaken die ik normaal gesproken anders gewend ben. Nieuwsgierig geworden? Lees in dat geval verder.

Wat er aan voorafging

We gaan even terug naar de zaterdagmiddag in het Brabantse Zevenbergen. Audio Excellence was zo gastvrij Hifi.nl een Audio Research voorversterker ter beschikking te stellen. Dit was niet tegen dovemansoren gezegd en al gauw toog ondergetekende op uitnodiging naar Zevenbergen. Eenmaal aangekomen mocht ik niet zomaar weg met de nieuwe aanwinst en er volgde een luistersessie met Master Zen luidsprekers. In eerste instantie aangestuurd door de voor mij bekende Audio Research SP16 voorversterker en een VS55 eindversterker. Als bron diende het instapmodel draaitafel van Avid, een SP16 kan namelijk met ingebouwde phono-versterker geleverd worden. Een prachtset die heel veel in huis heeft en transparant-warm klinkt. Stemmen en instrumenten kinken mooi vol en zijn daarbij voorzien van de nodige detaillering. Na enkele luisterimpressies werd de SP16 omgewisseld voor een grotere telg uit de familie de LS25 Mk II. Wat volgde was een groter beeld met een bredere en diepere stage. Opvallend was dat het klankbeeld een stuk neutraler en gedetailleerder werd maar het muzikale sausje daarbij behouden bleef. Daarna de verwisseling van de VS55 voor de VT100 eindversterker. Hierbij kreeg de totale set een nog breder, dieper en steviger fundament. Het laag nog dieper, de instrumenten nog meer body en de stem veranderde in een mens. Uiteindelijk eindigden we met een set waarbij de LS25 Mk II vervangen was door de REF2 voorversterker, de VT100 gehandhaafd bleef en de Avid was vervangen door een duurder exemplaar. Als digitale tegenhangers van het analoog dienden een Mark Levinson loopwerk-dac combinatie en een Audio Research geïntegreerde CD3 speler.

Door iedere verandering ontstond een duidelijke toename van kwaliteit en niet zoals bij veel audioproducten slechts een verandering. Een topsysteem zoals dit kenmerkt zich door een groots opgebouwd neutraal geluid met een zeer muzikale inslag. Dat is een combinatie die je zelden meemaakt. Een orkest had de eigenschappen van een orkest, snel, dynamisch en levendig, waarbij niet alleen de instrumenten te horen waren maar ook de mensen die ze bespeelden. Er was een ongekende autoriteit en dynamiek, terwijl de rust behouden bleef. Nergens opdringerig of irritant, de violen klonken vloeiend en iedere snaarbeweging hoe zacht ook werd weergegeven. Zo liep na een paar uur met plezier luisteren naar een uitstekende, door Kees Jan verzorgde, demo ten einde. Gelukkig voor mij mocht ik niet vertrekken zonder een apparaat. De LS25 Mk II voorversterker werd uit het rek geplukt en verdween in de kofferbak.

Techniek

Ik wil mij eigenlijk niet teveel bezig houden met de technische specificaties van deze voorversterker. Onderaan de pagina is een link naar de officiele website van Audio Research te vinden waar u makkelijk op door kunt klikken. Enkele zaken wil ik u echter niet onthouden. De voorversterker is inwendig volledig gebalanceerd opgebouwd dus niet alleen bij de aansluitingen van de in- en uitgangen (XLR). Opmerkelijk is dat alle in- en uitgangen zowel gebalanceerd als ongebalanceerd zijn. U hoeft dus nooit een keuze te maken welk apparaat wel of niet gebalanceerd mag, want u sluit ze gewoon allemaal gebalanceerd aan, indien de bron die optie heeft. Er zijn twee outputs, dus mocht u twee eindversterkers hebben dan kunnen deze ook (gebalanceerd) aangesloten worden. Als stuurbuisjes voor de Mk II dienen twee 6H30 twin triodes, in tegenstelling tot de veel gebruikte 6922 buisjes van de LS25 Mk I voorversterker. Voor bezitters van de Mk I voorversterker is een upgrade mogelijk naar de beduidend beter klinkende Mk II versie. Controle, transparantie en snelheid zijn toegenomen.

Audio Research LS25MkII

Opstellen

De LS25 Mk II is geplaatst in een Creatieve audiorack. Mijn Marsh A400 mocht als krachtpatser optreden en via de Nirvana SL luidsprekerkabels de Avalons aansturen. De groeven werden doorploegd door een Clearaudio Victory Gold-H Mc element, die in een JMW 9 arm van VPI Scout gemonteerd is. CD’s werden beluisterd via een Teac/M-Audio/AudioAlchemy combinatie. Onderling werd alles met fraaie en betaalbare interlinks van Sign Audio bekabeld. Alleen de eindversterker is met een gebalanceerde Avid interlink aangesloten. In de tijd dat de LS25 Mk II zijn kunsten mocht vertonen zijn er verschillende muziekstijlen gedraaid. Helaas was de tijd veel te kort om m’n hele LP en CD-collectie door te nemen, maar de mooiste muziekpassages heb ik ruim beluisterd.

Genieten van muziek

Nadat alles uiteindelijk aangesloten was en ik op mijn “hotspot” ging zitten om eens goed te luisteren, restte mij de vraag wat een versterker van 6.500 euro voor meerwaarde zou brengen in mijn systeem.
Mijn verwachtingen waren hooggespannen en Cassandra Wilson mocht het spits afbijten. Meteen al bij de eerste klanken vielen er een aantal dingen nog meer op zijn plaats. De ruimte nam toe, de stem kreeg meer lucht, het beeld werd groter en er werd zowel ver voor, als ver achter de Avalons geplaatst. De percussie stond meters ver rechts achterin terwijl Cassandra duidelijk voor de Avalons stond. Ook de piano van Jacky kreeg zijn eigen plaats binnen het systeem, zijn pianoaanslagen krachtig en vol. Dit was niet normaal meer. Had ik het idee dat de P2000 voorversterker van Marsh altijd zijn mannetje stond, ditmaal werd hij volledig weggespeeld door de LS25 Mk II voortrap. Eigenlijk niet zo verwonderlijk gezien het prijsverschil, het is in ieder geval meteen duidelijk dat je met een andere voortrap te maken hebt. Geen geneuzel of dit tingeltje of dat tangeltje beter, harder of meer gedetailleerd te horen is, nee echt alles is gewoon beter. We gaan terug naar Cassandra, er waren geluiden te horen die mij nog nooit opgevallen zijn. Ik mag stellen dat ik deze CD al op diverse systemen uitgebreid heb beluisterd. Er is geen vaag geluid meer wat op een bekken lijkt, maar er wordt echt op een bekken geslagen en het sissende natrillen van het koper is lang te horen, zelfs als er zacht en subtiel geslagen is. Eenzelfde ervaring was er bij de kickdrum, alleen uiteraard dieper van klank. De ronddraaiende en meeslepende bewegingen van de brushes waren goed te volgen en het gevoel dat ik naar een echt drumstel zat te luisteren bekroop me meer en meer. Tori Amos volgde met twee CD’s waarop zij met haar Bösendorfer te horen is. In 2001 bracht zij de CD “Strange Little Girls” uit waarop zij covers speelt als “Enjoy The Silence” en “Time” waar haar stem alleen door de Bösendorfer begeleid wordt. Geen wilde of excentrieke nummers die we van haar kennen, maar ingetogen en intrigerende nummers. Daarna de korte CD “Crucify” waarop zij “Angie” en “Smells Like Teen Spirit” speelt. De klavieren worden met beleid gestreeld en aangeslagen, kenmerkend is dat er kracht en dynamiek te horen is. Het systeem waar ik nu naar luister geeft de emotie en gevoeligheid weer in de stem die altijd close-miked is opgenomen. Dit komt omdat de LS25 Mk II een dusdanig ongekende power en drive heeft dat de stem volledig in de greep blijft en vervolgens de Avalons uitgeblazen wordt.

Analoog is aan de beurt met “Folk Singer” van Muddy Waters, een opnieuw uitgebrachte LP op het Chess label. De opname uit 1964 klinkt als een klok. De stem van Muddy wil soms, wanneer er vrij hard gedraaid wordt, bij zijn uithalen een beetje rauw klinken. Niet met de LS25 Mk II. Die heeft voldoende power en body waardoor de stem nergens in de problemen komt, zelfs niet bij zeer hard spelen. Hierbij neemt meteen de druk in de luisterruimte toe terwijl het laag volledig in de greep gehouden wordt. Zit er kunstmatig teveel laag in de LP- of CD-opname dan is dat ook te horen. Zoals op de LP “Muddy Waters sings Big Bill”. Het eerste nummer puilt uit van het laag, dat krijg je dan ook onherroepelijk voor je kiezen. In mijn luisterruimte leidde dat tot een enigszins rollend laag. Inmiddels zijn er enkele akoestische aanpassingen aangebracht, waardoor dit nagenoeg geheel uitgesloten is. Een portie ouderwetse rock van Bryan Adams die op de “MTV’s Unplugged” CD een leuk staaltje muziek neerzet. Bryan is een muzikant die uitgelaten en ingetogen zingt en daarom een toegankelijke mengelmoes van nummers neerzet. De muziek weet me met deze set in ieder geval te pakken, lekker dynamisch en explosief. Van geheel andere orde is de LP “Delicate Sound of Thunder” van Pink Floyd. Een live registratie waarbij ook hier weer het ultieme genot van de kracht en autoriteit die deze voorversterker heeft is ervaren. De “Dogs of War” honend, grommend en uitgelaten klinkend. Het laag diep en denderend. We maken weer een grote sprong terug in de tijd en plukken jazz uit de kast. Orkest- en big bandleider Count Basie laat zijn Big Band spelen dat het een lieve lust is. Draai maar eens de LP “Warm Breeze” waarop slag- en blaasinstrumenten de strijd met elkaar aangaan. De LS25 Mk II brengt het vloeiend en vol overgave over. Blazers zijn onafhankelijk van elkaar te volgen omdat het systeem een groot en transparant geluidsbeeld neerzet. Daarbij verdwijnen de Avalons volledig in het niets en is het met de ogen dicht moeilijk te horen waar ze staan. Het geluid komt volkomen los van de luidsprekers.

Gaandeweg leek het zelfs of ik naar een twee maal zo zware eindversterker zat te luisteren. Ik noemde het al eerder, de muziek wordt met een haast ongekende power en dynamiek weergegeven. Waarbij de transparantie blijft en het detail niet verloren gaat. Er wordt een fundament neergezet waar je bang van wordt. The Weavers stonden levensecht in de woonkamer zodat het lijfelijk schuifelen op het podium waarneembaar is. Moest je eerst moeite doen om een podium te horen, nu klinkt er vrijwel constant het geluid van zachtjes meestampende voeten. De stemmen zijn zelfs onderling van hoogte te onderscheiden en de zaal heeft zich met meer mensen gevuld. De druk in de luisterruimte is weer toegenomen met deze LP. Eigenlijk wil ik het niet weer over Harry Bellafonte hebben die in dezelfde zaal heeft opgetreden. Maar ik doe het lekker toch. Harry loopt tijdens zijn show over het hele podium en vergeet daarbij nog wel eens dat de microfoon een vaste plaats heeft. Zijn stem zwerft dan tussen de luidsprekers heen en weer en van voor naar achter. Op die manier is hij regelmatig over het hele podium te volgen. De LS25 Mk II brengt je van achteruit de zaal naar de voorste stoelen. Een heel open en direct geluid zonder confronterend te zijn. De bas is ook hier snel en dynamisch zoals ik bij eerdere LP’s en CD’s ook al opmerkte.

Audio Research LS25MkII

Eind Goed Al Goed

Aan al het goede komt een eind, ook aan de logeerpartij van de LS25 Mk II. Eigenlijk heeft deze voortrap hier veel te kort gestaan en had ik hem dolgraag langer in mijn bezit willen houden. “Veel en lang sparen dan maar” was het devies van mijn vriendin. U en ik zijn voor een bedrag van 6.500 Euro de trotse bezitter van een heuse LS25 Mk II. U zult zich zeker afvragen of de versterker dat bedrag waard is. Hierop zeg ik volmondig: “Ja”. De aanschaf van een LS25 Mk II is een investering die zich terugverdient in enorm veel luisterplezier. Het immens grote en vloeiende geluidsbeeld wat hier neer werd gezet, zeker met een paar topluidsprekers, is alleen te evenaren met veel duurdere transistorversterkers. Maar dan nog mis je de betrokkenheid die door een Audio Research wel weergegeven wordt. Of het nu om de top-line gaat of de bottom-line, betrokkenheid bij de muziek is er altijd.

Bent u op zoek naar een nieuwe voorversterker of mist u in uw set muzikaliteit, betrokkenheid, sfeer, drive en dynamiek? Ga dan eens naar de dealer, maak een afspraak om de LS25 Mk II te mogen beluisteren en laat u verwonderen door de kwaliteiten van deze voorversterker. In de periode dat de LS25 Mk II bij mij in de luisterruimte stond heb ik in ieder geval met plezier een hernieuwde kennismaking met m’n CD en LP collectie gemaakt. Met dank aan Audio Excellence voor het beschikbaar stellen van de Audio Research LS25 Mk II voorversterker.

Importeur:
Acson
Energieweg 8
3641 RT  Mijdrecht (UT)

Deze recensie is mogelijk gemaakt door:
Audio Excellence
Looierij 11
4762 AM Zevenbergen
Tel. 0168-335180
Website: www.audioexcellence.nl en www.audioresearch.com