ATC SCM12 - very British

ATC, wat staat voor Acoustic Transducer Company, is een Engelse firma die zich na de oprichting in 1974 bezighield met het ontwerpen en verfijnen van een bas/midrange unit met een zachte dome, mechanisch gekoppeld aan de wooferconus, in plaats van een stofkap. ATC is inmiddels uitgegroeid tot een bedrijf dat zowel in de professionele sector als voor de consument complete passieve en actieve luidsprekers en elektronica levert.

Van een kleine SCM7 monitor tot actieve systemen die, als je de indrukwekkende lijst van studio’s op de site van ATC mag geloven, in vele studio’s te vinden zijn. De naam ATC is in Nederland minder bekend, alleen al in Engeland heeft ATC vele Awards gewonnen en duikt daar met regelmaat op in tijdschriften. Het is verheugend dat het jonge import bedrijf HIMP juist dit merk in Nederland introduceert. Wij gingen er vandoor met de SCM12, een tweeweg monitor systeem met opmerkelijk gewicht.

Een SCM12 monitor doet aan de buitenkant ouderwets aan. Een kast met afmetingen van 39x22x25 cm (HxBxD) uitgevoerd in kersen fineer met een zwart doek. Weinig schokkends tot je de kast van een stand tilt en ineens 15 kilo luidspreker in je handen hebt. Dat gewicht wordt deels bepaald door de constructie van de 12 liter gesloten kast en grotendeels door de enorme magneet achter de woofer. De woofer heeft een conusdiameter van 150 mm (6") terwijl de magneet 177 mm (7") meet. Extreem overbemeten en niet afgeschermd.

Opmerkelijk aan de woofer is de mechanisch gekoppelde 75 mm (3") dome voor het weergeven van het middengebied met een gelijkmatige energie afgifte over een breedte van 80 graden. Wat een zeer goed en breed stereobeeld tot gevolg zal hebben. Horizontaal is dat 10 graden, reden dat de hoogte van de stands belangrijk is. De tweeter is een 25 mm softdome met een Neodynium magneet die zo dicht mogelijk bij de woofer gemonteerd is op de vlakke baffle. Aan de achterzijde treffen we een bi-wire aansluiting, standaard voorzien van metalen plaatjes om woofer en tweeter met elkaar te verbinden. Hoewel specificaties niets zeggen over de klank lepel ik toch wat gegevens op. Al is het maar om te laten zien dat ATC beter en nauwkeuriger specificeert dan menig luidsprekerbouwer die niet aan de professionele sector levert. Het frequentiebereik blijft van 80 Hz tot 12 kHz binnen +/- 2 dB. De -6 dB punten liggen op 62 Hz en 20 kHz. De gevoeligheid is laag met 85 dB/1 watt/1 meter bij een nominale impedantie van 8 Ohm. De cross-over frequentie ligt op 2,8 kHz. ATC stelt zich op het standpunt dat slecht laag erger is dan beperkt laag en houdt de kast van de SCM12 gesloten. Daarmee beperken de fysieke kenmerken simpelweg meer laag of je moet bewust als fabrikant het neutrale weergave pad willen verlaten. Wie laag te kort komt kan of een groter systeem kiezen of een subwoofer toevoegen. Gaat men puur voor stereoweergave dan is een investering in een vloerstaand 3-weg systeem als de SCM35 een goed alternatief (3199 euro per paar). Of aanvulling zoeken met één en liefst twee subwoofers als een ATC C1 (vanaf 1299 euro). De afwerking van de kast is standaard kersen of zwart, op aanvraag zijn diverse fineer soorten leverbaar. De prijs voor de SCM12 is 1899 euro per paar inclusief BTW, exclusief stands. 



De ATC SCM12 is geschikt voor niet al te grote ruimtes en voor near field monitoring en vandaar dat ik ze plaats in de mijn kleine luisterruimte van 2,85 x 4,40 meter. 60 cm van de achterwand en 40 cm van de zijwanden staan ze licht ingedraaid op Alphason Aragon AG60-s stands. Single wire aangesloten met Supra Classic 4 mm2 kabels. De versterker is een Van Medevoort MA240 die op papier te weinig vermogen levert (2 x 40 tot 50 Watt aan 8 Ohm) omdat ATC aanraad een versterker te gebruiken die 100 tot 300 Watt per kanaal levert. De MA240 blijkt ruim in staat, zonder een krimp te geven, forse volumes te produceren. Bron is een Marantz CD63Se met Trichord Clock 2 loopwerk en een Musical Fidelity X-DAC V3 met een extra zware voeding. Digitale interlink een Canare Digiflex II Gold, analoge interlink een Chord Chameleon Silver Plus. Stroomvoorziening werkt waar mogelijk met Supra LoRad netsnoeren en een Supra verdeelblok. Af en toe is voor ondersteuning in het laag gebruik gemaakt van een Dynaudio Sub 250 actieve subwoofer. Ter vergelijk speel ik regelmatig met Impulse IMP monitors in dezelfde ruimte.

Lift off

Het blijft wennen om van een redelijk ruime woonkamer waar twee vloerstaanders met een actieve subwoofer het beeld bepalen over te stappen in een kleine ruimte met twee monitors die beperkt zijn in het laag. Beide opstellingen hebben voor en nadelen. Zo is het geluid van monitors, waarnaar op korte afstand geluisterd wordt, erg direct wat zich met de ATC monitors nog eens extra openbaart. Ik draai de CD "Tears of stone" van de Chieftains en krijg een fabuleus stereobeeld voorgeschoteld. Wel direct maar op enige afstand van de luisterpositie waardoor het geluid zich niet opdringt. De monitors verdwijnen ogenblikkelijk uit beeld en het is niet langer mogelijk met gesloten ogen hun plaats vast te stellen. De SCM12 laat veel dingen horen en de beperking in het laag vormt niet echt een probleem. Aan de andere kant maakt de SCM12 het lastiger om details te horen die ik op andere systemen zomaar voor de kiezen krijg.

ATC heeft de nadruk op andere kwaliteiten gelegd dan veel consument gerichte luidsprekers. De SCM12 geeft bijvoorbeeld heel veel inzicht in de mix en kan snoeihard en dynamisch uit de hoek komen. Zo hard dat mij het beeld voor ogen komt van een uitschietend been van Uma Thurman in de film "Kill Bill". De relatief kleine vM MA240 volgt braaf en is zelf ook erg dynamisch. De versterker staat duidelijk harder dan normaal mede omdat de SCM12 power en volume nodig heeft om zijn echte kunstjes te vertonen. Doordraaiend naar fado zangeres Mariza is de piano die haar begeleid kleiner en minder imposant door het beperkte laag. De gestreken bas is zeer goed gedefinieerd maar mist zijn klankkast. Instrumenten die hogere frequenties aanspreken zoals gitaar, percussie en stemmen zwijmelen daarentegen in genot. De stem van Mariza is zonder meer te "masteren" op een ATC luidspreker, zo krachtig en rijk komt die over. Enorm zuiver tot op zeer hoge volumes en altijd aangenaam ondanks de korte luisterafstand. Het toevoegen van een subwoofer heeft duidelijk invloed op de piano en de bas.

De piano wordt een echt groot instrument en de bas krijgt zijn klankkast. Een stukje snelheid moet je daar wel voor inleveren. Hoewel de stem van Mariza wat meer body krijgt verandert de totaalindruk van haar stem niet. Hoogstens wordt de stem wat zachter, ronder en minder nadrukkelijk. Het gehele systeem dat nu met een Dynaudio sub werkt groeit voor je oren uit tot een volwaardig groot systeem dat de indruk wekt met imposante vloerstaanders te werken, veel grotere subs en een beest van een versterker. Knap staaltje van ATC, Dynaudio en vM samen.

"East of the sun", live gezongen door Diana Krall in Parijs geef ik wat extra gas om echt te spetteren. Dan gaan de voetjes van de vloer. Een heel fraaie spreiding zonder te leiden tot een vaag stereobeeld. Veel dynamiek en sterk in ritme. Ook hier weer de indruk naar een veel groter systeem te luisteren dan een 12 liter gesloten monitor. Zonder een subwoofer is het oppassen geblazen dat het niet te ruig gaat worden en luisteraars afschrikt. Een juiste keuze van elektronica met een neutraal karakter hoort bij een SCM12. Vindt u die dan is het eindresultaat een indrukwekkende weergave die haarfijn de nuances in de mix laat horen en inzicht geeft in de opname techniek. Door de directheid van het geluid en het ontbreken van valse verfraaiingen om de consument een rad voor ogen te draaien vallen CD’s soms door de mand.

Janis Ian is zo’n voorbeeld met "Up till now". Genadeloos laat de ATC horen dat haar stem helemaal niet zo zoet is als menig systeem doet vermoeden. Haar vertolkingen van emotionele liedjes vervagen nu er geen lief sausje over het geluid ligt. Lang niet iedere consument zal daarom een SCM12 op prijs stellen als enig paar luidsprekers in huis. Wie zich professioneel bezighoud met muziek zal ATC eerder op waarde schatten. Of de dome verantwoordelijk is voor het stereobeeld weet ik niet maar het lijkt wel of de muren naar de buren steeds verder wijken. Heel erg breed en dat leidt tot verrassende effecten. Zelfs met overbekende CD’s. Heel bewust ga je het volume steeds verder openen en kom je tot erg realistische afluisterniveaus. Vanwege de opvallende spreiding zoek ik naar de Q-Sound opname van Roger Waters. "Amused to death" doet wat ik verwacht, met een overtreffende trap. Ook al is er geen afbeelding in de hoogte en blijft het geheel twee dimensionaal, het is een raar idee om geluid echt achter je te horen, zelfs met diepte achter je, terwijl er maar twee luidsprekers voor je staan te spelen. Ik ken opnames die gemixt zijn over vijf kanalen die dit niet bereiken. De ruimte, de versterker en de d/a converter spelen het spel mee, maar het is de SCM12 die het uiteindelijk in de ruimte projecteert. Neem eens track acht waar de arrenslee links voor begint en rechts achter je verdwijnt. Of waarin de Ferrari vlak voor je voeten langsrijdt. Of het begin van de CD waar een gitaar messcherp staat afgetekend in een omgeving van geluiden en zachte stemmen. De gitaar is weer net Uma Thurman of in dit geval Lucy Liu in "Charlie’s Angels". Hard, snel, direct, meedogenloos en bloedmooi.

Tot slot

Een klassieke verzamel CD bevat werk van Bach, Vivaldi, Rossini, Mozart en anderen. Het is een oudere opname die barst van de virtuositeit. Dat hoef je een ATC maar één keer te zeggen en hij gaat ervoor. Wat te verwachten was na het draaien van populair werk is dat klassiek schitterend wordt weergegeven. Ok, een symfonie orkest blaas je niet uit twee monitors, daar is groter werk voor noodzakelijk.

Maar wat de SCM12 wel doet is op een briljante wijze een breed en groot beeld neerzetten dat slechts zijn beperking kent in de lage tonen weergave. Van heel subtiel tot in volle overgave blaast het orkest. De afronding aan de frequentie uiteinden en de nadruk op het middengebied zorgt voor veel transparantie. Het zorgt ervoor dat strijkers een balans vinden tussen een viool die venijnig kan klinken op schreeuwende tweeters en het afgeronde van kleurende luidsprekers die de gemiddelde consument in de grote winkelketens moet aanspreken "omdat het aangenaam moet zijn". Als de muziek stimulerend is dan brengt de ATC dat over. Voor je het weet sta je in de kamer je eigen orkest te dirigeren en luchtviool te spelen. Om de laagste registers bij te schakelen zet ik de sub nog even aan. Op dat moment doen de luidsprekers mij heel erg denken aan paneelspeakers als Magnepan’s. Groot, rijk, immens gemak en het zet een levend beeld neer. De prijs van de SCM12 die eerst zo fors leek slinkt als sneeuw voor de zon bij de geboden kwaliteit. De SCM12 verdient een goede subwoofer en de Dynaudio is een echte kandidaat.

Als Rossini ten slotte de "Barbier van Sevilla" laat spelen vechten fluit, hobo en klarinet om aandacht. Het samenspel is harmonieus met een geur van competitie tussen de orkestleden onderling. Tot nu toe klinkt klassieke muziek het mooiste op de ATC en gaat daarmee voorbij aan pop en jazz wat al zo plezierig was.

Eindoordeel

Dit is een luidspreker die recht doet aan de Britse traditie van hoogwaardige audio. Wie de klank kan waarderen doet een goede koop aan de SCM12. Op voorwaarde dat u een heel goede versterker koppelt en een dito bron (goed is niet altijd gelijk aan duur). Een stevige stand is een vereiste gezien het gewicht van de kast die een enorme magneet herbergt. De SCM12 is zeker geen allemansvriend door de klanksignatuur die duidelijk zijn roots heeft in de professionele audio. Bij vlagen is de SCM12 onverbiddelijk en legt elke fout of tekortkoming in de opname bloot. Daar staat tegenover snelheid, eerlijkheid en dynamiek. De kracht van de SCM12 is mede het inzicht dat de luidspreker verschaft in de opnametechniek. Neemt u de moeite het bescheiden laag van de ATC aan te vullen met een subwoofer, en dat hoeft helemaal geen waanzinnig beest te zijn zoals de kleine Dynaudio Sub 250 bewees, dan wordt u beloond met kwaliteit à la Magnepan zonder de grote afmetingen en plaatsingsproblemen. Kortom de SCM12 is niet goedkoop, verdient nog 1000 euro extra aan een sub en stands maar zal daarna heel wat grote jongens van hun voetstuk stoten. Wel met zorg uw overige apparatuur kiezen.

Prijs:
ATC SCM12 1899 euro per paar in kersen fineer

Importeur:
HIMP Home Entertainment
1106 DE Amsterdam
Telefoon 06 28 778 909
E-mail: info@himp.nl
Web: www.himp.nl

Importeur België
A.E.D. Import & Distribution
Alain Michiels
Vrijgeweidestraat 46
B-2800 Mechelen
T-(0032) 015 / 43.00.79
F-(0032) 015 / 43.01.14
www.aed.be
alain.michiels@aed.be