Gilberto Gil – The soul of Brazil


Jan Luijsterburg | 22 december 2005

Toen Gilberto Gil de functie van minister van cultuur van Brazilie aannam bedong hij dat hij in ieder geval in de weekends zou mogen blijven optreden. Daarbij maakt hij nog regelmatig platen – hij heeft al 64 albums op zijn naam.

Vanaf de jaren zestig is hij een centraal figuur in de ontwikkeling van de Braziliaanse populaire muziek. Zijn veelzijdigheid is te horen op een compilatiealbum met 36 tracks op twee CD’s.

Gil werd geboren in 1942 in Salvador-de-Bahia, in het noorden van Brazilie waar de bevolking meest van Afrikaanse afkomst is. Hij mengde samba, bossanova en merengue met lokale en Afrikaanse ritmes, popmuziek (The Beatles waren grote inspiratie), funk, jazz en reggae. Samen met onder meer Caetoano Veloso, Gal Costa, Maria Behânia en Tom Zé vormde hij in de jaren zestig de Tropicalia beweging, een op de Amerikaanse hippiebeweging voortbouwende stroming waarin muziek gecombineerd werd met politieke teksten. Problemen met de regering deed de sterren in de gevangenis belanden, waarna ze verbannen werden naar Europa. Dat leverde alleen maar extra inspiratie.  

De compilatie beslaat de periode dat Gil’s platen internationaal verspreid werden door Warner Music, vanaf 1977. De tracks laten mooi de enorme variatie in het repertoire van de ster horen. De veelheid aan stijlen en sferen maken wel de kans groot dat de luisteraar niet alles in dezelfde mate kan waarderen. Persoonlijk zit ik niet zo heel erg te springen op de zoveelste uitvoering van een uitgemolken reggaedeuntje als No Woman No Cry, en hier en daar neemt de kwistig gehanteerde string-synthesizer wat veel scherpe kantjes weg – vooral een teken des tijds. Het album wordt echter overheerst door aantrekkelijke, uitbundig swingende songs die het goed doen bij het Braziliaanse carnaval (waar Gil ook actief bij betrokken is), afgewisseld met zwoele, meer introverte liedjes die aansluiten op de bossanova traditie. Vooral die laatste categorie van rustpunten maakt grote indruk, geholpen door de variatie.