VTL IT-85 geintegreerde buizenversterker

In heel 2009 zag ik twee opstellingen met VTL apparatuur, nu heb ik binnen een paar weken zelf tweemaal kunnen proeven van de kunsten van Luke Manley. Tegelijk met de eerder besproken VTL TP-6.5 Signature phonoversterker kreeg ik de beschikking over een geentegreerde IT-85 versterker van dezelfde fabrikant.

Voorzien van een heel wat aantrekkelijker prijskaartje dan de Signature serie blijven bij VTL de klank en de karaktereigenschappen ook in deze kleine buizenversterker geheel overeind. Met de IT-85 kon ik heerlijk lang spelen in meerdere opstellingen, voordat ik hem voor leeuwen wierp in de grote luisterruimte. Deden de fysieke afmetingen vermoeden dat de IT-85 mogelijk een maatje te klein zou zijn, ik kwam er al heel snel achter dat niets minder waar is. Het schatje met zijn retro uiterlijk bleek een alleskunner te zijn die muziek op de eerste plaats zet.

Integratie

Op het moment dat ik de VTL IT-85 uit de doos haal ben ik even stil vanwege de compleetheid van de versterker. Dat een Aziatische transistorversterker beschikt over vijf ingangen, een processor ingang, een pre-out, een tape-out, een hoofdtelefoonaansluiting, een mute knop en een afstandbediening voor mute en volume, ben ik gewend. Dat een zelfde hoeveelheid mogelijkheden op een in de USA gebouwde buizenversterker aanwezig is, verbaast mij zeer. Daar blijft het niet bij, het eigenzinnige uiterlijk spreekt me direct aan, net als de afwerking.

Door de bescheiden afmetingen kan ik de IT-85 overal een opvallend plekje geven, zolang hij genoeg lucht ziet om niet te warm te worden. Eigenlijk zijn we vanaf het eerste moment vrienden. Met genoegen haal ik de kap weg die de buizen beschermt tegen vingers en stoten. Tevoorschijn komen een viertal EL-34 buizen van Electro Harmonix en verder zes dubbeltriode buisjes van JJ Electronics. De buizen zijn omgeven door een niet al te grote voedingstrafo, de uitgangstrafo en een paar stevige elektrolytische condensatoren. Klein minpunt vind ik dat de bias instelling (het is geen autobias versterker) ook onder de kap zit. Even snel de bias controleren is er niet bij. Wel moet ik toegeven dat de bias geen volt verliep gedurende de testperiode en perfect door de fabriek was afgesteld. Dus heel vaak hoeft u de kap niet te lichten. Door het getinte glas, dat een groot deel van het frontpaneel beslaat, kunt u de buizen allemaal een beetje zien gloeien. In een verduisterde ruimte gaat dat beter, dan heeft het iets ouderwets magisch.

Onder de motorkap

Uiterlijk is een ding. Wat zit er verborgen in de versterker als de bodemplaat los gaat? Nou, dat valt helemaal niet tegen. Ten eerste is de bedrading heel netjes vastgezet en strak gemonteerd. Dat geeft al een beetje aan, welke aandacht de versterker heeft gekregen. De volumeregelaar is een blauwe ALPS. De belangrijkste koppelcondensatoren zijn Rel-Caps en Mundorf, de rest is veelal Wima. Alle gelijkrichters zijn discrete dioden en geen brugcellen. Ik tel tenminste vier verschillende stroomcircuits. De voeding is bedraad met schuifstekers van zware kwaliteit, alle andere bedrading is gesoldeerd. De ingangen, zwaar uitgevoerd, zijn op een print gezet, tegelijk met de draaischakelaar die de ingang kiest. Goed afgewerkte printplaat, geen kabelbruggen, overmaatse weerstanden, het laat allemaal zien dat VTL niet heeft bezuinigd op de bouw van de IT-85. Vaak wordt in buizenversterkers gekozen voor hardwiring, VTL gebruikt een print waarop ook de buisvoeten allemaal zijn gesoldeerd. Daardoor wordt buizen wisselen iets kritischer, want een printplaat is kwetsbaarder dan een stuk draad dat een beetje kan bewegen. Maar als het goed is doet u een paar jaar met de buizen en is wisselen niet vaak nodig.

De IT-85 levert aan 5 Ohm een vermogen van 55 Watt, al geeft VTL niet op hoeveel vervorming dan uit de versterker komt. De totale versterking is 20 dB. De ingangsimpedantie is 20 kOhm via lijn en 135 kOhm via de HT ingang. In rust lust de IT-85 150 Watt, in bedrijf kan dat oplopen tot 500 Watt. De afmetingen zijn niet bepaald standaard, 40 x 30 x 18 cm (bxdxh). De versterker weegt ruim boven de 20 kilo.

De IT-85 ziet bij mij het signaal uit drie bronnen. Voor dagelijkse achtergrond een Magnum Dynalab tuner. Voor cdes een Cyrus loopwerk en DHTRob buizendac. Voor lpes een Transrotor speler met SME arm en Transfiguration element. Met als phonoversterker een H.A.T. De luidsprekers zijn Focal Diablo Utopia III, aangevuld met een Velodyne subwoofer. Bekabeling is van Crystal Cable, netfiltering van Kemp Elektroniks. Om in te spelen gebruikte ik een PrimaLuna cd-speler en Ruark luidsprekers. De prijs van de Ruark luidsprekers staat niet in verhouding tot de prijs van de IT-85, maar de resultaten waren wel opmerkelijk goed nadat de buizen flink wat uren hadden gemaakt. Een heel spannende weergave was het resultaat met verrassend veel detail en ruimte. Omdat de Focales meer recht doen aan de kwaliteit van de versterker, in prijsverhouding beter liggen en bovendien veel kritischer zijn, is de recensie daarmee afgemaakt.

Spelen

Na een recente en meer dan aangename kennismaking met een VTL phonoversterker ben ik uiteraard zeer benieuwd in hoeverre een geentegreerde versterker van VTL de prestaties kan benaderen. Eerst maar eens beginnen met Jennifer Warnes die op haar album Famous Blue Raincoat Manhattan en daarna Berlijn wil veroveren. Een moeilijke cd omdat de laatste uitgave op het randje is gemixt. Ongenadig hard. Des te knapper is het, dat de IT-85 de proef glansrijk doorstaat. Al blijft het op de Focals niet het meest aangename geluid. De tweede track is aanzienlijk aangenamer geproduceerd en doet de IT-85 meer tot zijn recht komen. Dat wil zeggen: direct, snel en vooral stevig. De IT-85 gaat met deze cd in de richting van een live concert. Opvallende dingen vormen de uit het niets opduikende tweede stem, een brommend geluid van een man, een ver verwijderde sax, de breed neergezette percussie en het intense slagwerk. Zaken die zelden zo fraai aan het licht komen en waar de Focals samen met de VTL erg hun best voor staan te doen.

Ook Famous Blue Raincoat zelf verrast. Het klinkt uitermate simpel, precies zoals Leonard Cohen het heeft bedoeld, tegelijk heel intens en puur. Eigenlijk is nu al vastgesteld wat ik in de inspeelperiode hoorde op een veel kleinere en eenvoudigere opstelling: verrassingen, speelsheid en onvermoeibare kracht in de keten. Het mag misschien niet gezegd worden, maar wat Luke Manley heeft bereikt is ongeveer wat zijn ex-stiefmoeder EveAnna Manley doet binnen Manley Labs. Of hij die kennis haalt bij zijn vader of het zich zelf eigen heeft weten te maken weet ik niet. Wat ik wel vast kan stellen is dat de IT-85 op zich schoner klinkt, zo u wilt zuiverder dan een set Manley Snappers. Luke snapt helemaal hoe je een puike versterker maakt.

Wat heb ik toch een mooie bijbaan aan het schrijven van recensies. Heerlijk een lp opleggen van Taj Mahal en denken dat ik aan het werk ben. Fabuleus in vinyl geperst in 1972 en niets aan kracht verloren door de jaren heen. Hier beoordeel je zo makkelijk een stereobeeld mee. Of de impuls weergave. Om met het eerste te beginnen, het stereobeeld kan nog groter, maar waarschijnlijk niet in deze prijsklasse. De IT-85 maakt de verwachting echt wel waar. En de impulsweergave: voorbeeldig snel en puntig.

De IT-85 is een versterker met een door de gebruiker zelf in te stellen bias en ik krijg meer en meer het idee dat een instelbare bias meer bewaart van de puurheid van muziek dan bereikbaar is met een autobias. Die, eerlijk is eerlijk, eenvoudiger is in gebruik. Waar een autobias zich ook leent voor niet-audiofielen is een VTL meer een versterker voor de liefhebber. Doet u echter dat beetje extra moeite, dan is de beloning groot. Vooral als de bewuste versterker ook nog eens weet te spetteren van plezier met Taj Mahal. Gelooft u mij, in 1972 kon geen audioset tippen aan het niveau dat vandaag de dag haalbaar is. In die tijd was de buis trouwens zo goed als dood en hadden we geen digitaal opgetekende muziek ter beschikking.

Terug naar de CD

Terug naar de cd, Patricia Kaas zingt voor haar overleden moeder het wonderschone Une Derniere Fois. Voor mij blijkt, dat VTL niet helemaal in overeenstemming is met mijn manier van luisteren. VTL heeft heel erg een hoge mate van perfectie in het vaandel. Het weergeven van zuiver datgene wat in de opname is opgetekend. Zelf heb ik Kaas het lied live horen zingen en weet wat de tekst voor haar betekent. Zij huilde, wij huilden samen, de zaal huilde. Dat huilen kan ik zomaar weer gaan doen als ik mij dat moment herinner. De VTL weet dat niet op te wekken. Een zekere kilheid staat tussen mij en Patricia in. Daar zijn de Focal luidsprekers tevens voor een deel debet aan. Die hebben een zelfde neiging tot zuiverheid en purisme. Vandaar dat ik ze liefst combineer met iets warmere versterkers.

Gekeken naar kwaliteit van de weergave zelf, waarbij het aandeel "persoonlijke smaak"naar de achtergrond wordt geschoven, valt er weinig aan te merken op de IT-85. Waarlijk een uitstekende performance. Met opvallend weinig vervorming, grote dynamiek, heel schoon en een diepe stilte op die plaatsen waar stilte behoort te zijn. Het is juist de mate waarin elk instrument en elke stem te onderscheiden zijn, die leiden tot eerdere uitspraken. Laat duidelijk zijn dat ik zit te genieten, van de stem, de muziek, de set. We gaan nog eens een andere dame aan het woord laten. Vienna Teng heeft met haar cd Dreaming Through The Noise mij een groot plezier gedaan. Heel anders dan Kaas, zachter van stem, liever. Zeker op de eerste track Blue Caravan. Als een warme deken omhult ze mij, zelf omgeven door een stel prima muzikanten die haar alle ruimte geven en toch opvallen. De eigen handen van Teng lopen over het klavier van de piano. Heel dicht komt ze bij mij zitten zingen. Intiem, warm en gevoelig. Heerlijke muziek over een eerlijke versterker. Het tweede nummer heeft een dubbele bodem: de berusting van de vrouw van een handelsreiziger, die omslaat in een door haat gedragen brandstichting. Teng zingt het lief en dat maakt de tegenstelling nog groter. Er kruipt wel enige onrust in de weergave tijdens drukke passages, maar die herken ik ook van andere opstellingen. Van mij hoeft u niets, maar als u nog een cd zoekt voor uw collectie denk dan eens aan deze titel en dame. Voor zover ik weet gaf alleen Radio 2 haar enige aandacht in Nederland.

Kent u Francis Cabreles muziek die op Samedi Soir Sur La Terre staat? Echt Frans en vrijwel allemaal akoestische instrumenten die weerklinken. Dat schept een sfeer die de IT-85 gelijk weet op te pikken. Het is geen inhaken met Frans Bauer of Frans Duijts, wel heel aanstekelijk en geschikt voor een vrolijke avond op het dorpsplein van een kleine Franse stad. Het is de VTL IT-85 die een glas wijn aanreikt bij de muziek en mij wijst op de kaas, worst en de olijven op tafel. Al snel beweeg ik mee op de maat of de melodie. Dat gaat ongemerkt en ik beschouw dat als een goed teken. Met de ogen dicht kan ik het plein haast voor mij zien. De geur opsnuiven en de dorpelingen voelen bewegen. Dat is het mooie van een klasse set, dat gevoel opwekken dat je bij de muziek bent en niet alleen als een buitenstaander op enige afstand staat te kijken. Belangrijk is daarbij de directheid en de snelheid van de gebruikte versterker, waar de IT-85 volop mee is uitgerust. Het een beetje ouderwetse uiterlijk en de bescheiden afmetingen lijken gekozen om de luisteraar expres op het verkeerde been te zetten. De IT-85 geeft een stuk groter weer dan verwacht mag worden op basis van zijn fysieke verschijning. De positieve eigenschappen van de IT-85 blijven niet beperkt tot Mahal, Kaas, Teng of Cabrel. Klassieke muziek gaat al net zo gemakkelijk. Hier is het de zuiverheid die opvalt en het onderscheidend vermogen, naast een hoeveelheid gemak die recht doet aan de prijsklasse en laat zien waar een ontwerper echt kennis van zaken heeft. Vivaldi blijf ik van houden, net als van Janine Jansen. Zeker als je, zoals nu, de intensiteit van de viool via weergevers terug weet te halen, zonder zelfs maar een randje van scherpte. Wie ooit dacht dat metal dome tweeters scherp zijn heef ze nog nooit gehoord wanneer ze worden aangestuurd door de juiste versterker. Dat hoeft geen VTL IT-85 te zijn maar het mag wel. Dat een orgel en een klavecimbel zich in het viool en cello geweld mengen kan ik niet anders dan als natuurlijk ervaren.

Dat ze zo mooi naar voren komen, doordat het geluidsbeeld niet dicht loopt, is een compliment aan VTL. Van een crescendo tot aan de zachtste passages, de VTL IT-85 weet het moeiteloos weer te geven. Als de natuur op de tonen van Vivaldies Vier Jaargetijden gegeseld wordt zit ik rechtop in de stoel. Wat een impact voor een relatief kleine versterker met maar twee EL-34 buizen per kant. Daarom heerlijk een lange poos door met Mozart en Bach. Van nachtrust komt weer niet veel ben ik bang. Is er dan nergens een bottleneck? Nou nee, want nu speelt Count Basie And The Kansas City 7. De bas staat er goed in. Piano hamert er vrolijk op los, percussie zoeft. Een trompet en een sax vechten om de voorgrond. Opgenomen in 1962 en gelukkig bewaard gebleven. Wat moet het heerlijk geweest zijn om Basie te zien optreden in die jaren. Ik heb dat niet meegemaakt en ben daarom blij met een instrument als de VTL IT-85 die mij zo dicht tegen die momenten aan kan brengen. Als de VTL IT-85 iets goed kan, is het muziek weergeven in een zuivere, pure vorm die heel dicht bij de werkelijkheid staat. Hij is niet perfect, kan waarschijnlijk geen B&W Nautilus 800 of 802 aansturen, hij laat de muziek soms teveel aan de speakers plakken, voelt soms te kil of geeft het stereobeeld in de hoogte een beperking, maar toch is het een heerlijk ding.

Opgeteld

Niet iedereen zal zich achteloos een VTL IT-85 kunnen veroorloven en die op een opvallende plaats in de huiskamer zetten. De prijs is daarvoor helaas te hoog en de productie te klein. Wie zich nu al of binnen afzienbare tijd de eigenaar van dit moois mag noemen is een spekkoper. Naast het opvallend aantrekkelijke geluid beschikt de IT-85 over zoveel aansluitingen dat u zelden of nooit in de problemen raakt met uw set. Toepasbaar als stereoversterker, als eindversterker en een in surround opstelling. Zelfs de mogelijkheid tot bi-amping is aanwezig. Intern is de IT-85 een volwaardige buizenversterker, die alleen in de voeding leunt op halfgeleiders. Fraai opgebouwd en zoals het een goede buizenversterker betaamt, gebouwd voor de eeuwigheid. Het retro uiterlijk is misschien even wennen, maar waar u de IT-85 ook neerzet, na een poosje kunt u er alleen nog maar met een mengeling van plezier en bewondering naar kijken. Deze versterker verdient een paar goede bronnen en de juiste luidsprekers. In dat geval stapt u vanzelf over de behoorlijke aanschafprijs heen. De concurrentie is hevig in deze sector en veel aanbieders loeren op de markt met lagere prijzen. Hoeveel daarvan een dergelijke kwaliteit en vooral compleetheid aan kunnen bieden is een heel andere kwestie. Kwaliteit en integratie heeft zijn prijs. Made in USA doet daar een schepje bovenop. Ik vond de IT-85 een schatje in de omgang. Voor een wat kleinere installatie of een niet al te grote woonkamer een heel detailrijke keuze.

Prijs:

VTL IT-85 versterker 4.999 euro

Importeur:
D&D AUDIO
Esdoorndreef 10
3137 BM Vlaardingen
Tel. 06 51568846

e

e

e