Ze vieren hun vijfentwintigjarig jubileum als band, maar deze documentaire over de geschiedenis van The Ex is alweer een paar jaar oud, en gaat maar tot 2001. Twee filmmaaksters afkomstig uit Zweden volgden Nederlands meest oorspronkelijke punkband en de unieke ontwikkeling die ze doormaakte.
Het geheim van zo lang kunnen blijven bestaan schuilt hem vooral in compromisloze toewijding in eigenzinnigheid. Alles doen ze zelf bij de Ex, platen maken, verpakken, verkopen, optredens regelen, alles. Door het ontbreken van overhead en een sterren-lifestyle hoeven ze geen miljoenen platen te verkopen om quitte te spelen, en kunnen ze het zich veroorloven de experimenten aan te gaan die het muzikantenleven leuk houden. Als er eentje mislukt is dat helemaal geen ramp, volgende keer beter. Dit houdt de projecten van The Ex immer interessant en vooral ook leuk. En als je nooit echt ìn de mode bent geweest, raak je er ook niet uit.
Mooi te zien in de film is hoe de band zich ontwikkelde van een anarchistisch krakerclubje dat stramme, monotoon voortstampende punkmuziek met streng gedeclameerde teksten voortbracht, tot een veelzijdig collectief dat geen kruisbestuiving te ver gaat. Met name de samenwerking met mensen uit de geïmproviseerde jazz is een eigenlijk volstrekt logische, maar zelden gemaakte stap voor een punkband. De eigengereide werkwijze van de band leverde haar over de hele wereld contacten op. Zo werkte ze samen met Sonic Youth en Steve Albini, die een aantal albums met haar opnam. In de film legt Albini uit wat er zo bijzonder is aan The Ex. Dat kunnen de leden zelf niet, want ze vinden hun manier van werken volstrekt gewoon.
De film kende een lange ontstaansgeschiedenis. Christina Hallström en Mandra Wabäck werkten vier jaar aan hun project voordat de film in 2001 te zien was op het IDFA. Ze wilden de energie van The Ex vastleggen op dezelfde manier waarop de band werkt: alles zelf doen en veel improviseren. Gaandeweg ontdekten ze dat het bij film nog best lastig is om daarmee uit te komen op een film die nog enigszins te volgen is. De film werd veel minder experimenteel dan oorspronkelijk bedoeld, en vertelt eigenlijk gewoon chronologisch het verhaal van The Ex, met stukjes archiefmateriaal, interviews en het leven ‘on the road’. Alleen shots uit het raampje van de rijdende tourbus herinneren nog aan de oorspronkelijke plannen. De gesprekken met de muzikanten zijn van een heerlijke nuchterheid en zelfrelativering. Het verhaal waarmee de film opent, van oerlid Terry over de aanschaf van zijn allereerste gitaar – een hele dure want als je iets doet moet je het goed doen – is hilarisch. Je ziet de verbaasde verkoper zo voor je, als Terry, die nog nooit een gitaar aangeraakt heeft, het met veel moeite bemachtigde ding toch liever niet in de winkel uitprobeert. ‘Neu, dat doe ik thuis wel’.
Beautiful Frenzy is duidelijk gemaakt door ingewijden, door liefhebbers. In de documentairewereld werd dat niet overal gewaardeerd: een kritische houding, liefst gelardeerd met een schandaaltje of wat, is vaak de norm. Het zou helemaal niet bij The Ex gepast hebben. Deze documentaire doet dat wel.
De film duurt een prettige 54 minuten, maar daar blijft het niet bij op deze DVD - bij de Ex zul je je nooit bekocht voelen. Er is anderhalf uur interessant bonusmateriaal toegevoegd, waarvan de hoogtepunten van concerten uit de hele geschiedenis van de band het meest interessant zijn. De nadruk ligt op de optredens in uitgebreide bezetting, met een flink pak blazers erbij. Dat levert soms enerverende piep knor improvisaties, en soms een krachtige mix met de sound van verwante geesten van de Kift. Er zijn ook tekstuele toelichtingen, en achter het hoofdstukje ‘A Quote’ schuilt een fantastisch nummer van de band van de grote Ex-missionaris Steve Albini, Shellac, gespeeld op het twintigjarig jubileumfeestje van The Ex. Ook leuk is de enige ‘videoclip’ die The Ex ooit maakte. In één enkel shot, met een bewegingloze camera. Mooie DVD, prachtige band.
Aanvullende informatie:
Nederland, 2001, een film van Christina Hallström en Mandra Wabäck
Speelduur: 54 minuten, plus 90 minuten extra’s
Nederlands gesproken, optioneel Engels, Frans of Spaans ondertiteld
Beeld: film 16:9 anamorf, extra’s 4:3
Geluid: Dolby digital 2.0
Label: Blowpipe BP006
Distributie: Moskwood Media www.moskwood.nl
Website The Ex: www.theex.nl
