REVIEW

Stephen Hartke – Tituli / Cathedral in the smashing rain

Jan Luijsterburg | 15 september 2005

De Amerikaanse componist Stephen Hartke is vroeger zanger geweest van oude muziek, uit de middeleeuwen en renaissance. Als componist combineert hij die ervaring met moderne bronnen, atonaal of uit niet-westerse culturen. Op deze CD met twee lange vocale werken gezongen door het eminente Hilliard Ensemble is te horen hoe intrigerend dat kan werken.

Stephen Hartke – Tituli / Cathedral in the smashinHartke haalt zijn inspiratie graag uit teksten of beelden. In de stukken op deze CD staan de teksten in relatie met gebouwen. Tituli is Latijn voor inscripties. De gezongen teksten zijn samengesteld uit wat er zoal in Romeinse gebouwen en voorwerpen gekerfd is, tussen 600 en 100 voor Christus. Alledaags, sacraal, officieel of persoonlijk. In het geval van de oudste teksten is de betekenis zelfs niet te achterhalen.

Het stuk, gecomponeerd in 1999, is voor vijf stemmen, een viool en slagwerk. De veelvuldig aanwezige lage marimbatonen lijken behoorlijk anachronistisch, maar ook op andere fronten wordt de sacrale, oude sfeer doorbroken door moderne elementen. Hartke plaatst de oudheid nadrukkelijk pontificaal in het heden.

De eerste twee minuten lijk je in een werk van Arvo Pärt beland, eenvoudige, meditatief herhalende motieven met een ijle viool, maar dan verstoren de dissonanten fors de droom. Naar binnen getrokken door die sirenes kom je in een bijzondere wereld, waarin een breed scala aan mogelijkheden van samenzangtechnieken aangewend wordt. De zeven delen in totaal 42 minuten eisen het nodige van de luisteraar; deze muziek is niet gemaakt om met zijn allen mee ze zingen of gezellig op de achtergrond te hebben. Met alle zeilen bijgezet om te kunnen volgen wat hier allemaal gebeurt (met mij), is dit een zeer interessante en eigenzinnige combinatie van oud en nieuw.

Stephen Hartke – Tituli / Cathedral in the smashinDat geldt ook voor het andere werk op de CD. Cathedral in the Thrashing Rain is een in het Engels vertaald gedicht van de Japanse beeldhouwer en dichter Takamura Kotaro (1883-1956). Het gaat over de extase die het zien van de Notre-Dame in Parijs in hem opriep, dus ook een tekst in relatie tot een gebouw. Hartke roept die gevoelens treffend op in zijn speciaal voor het Hilliard Ensemble geschreven muzikale bewerking van het gedicht voor vier stemmen, zonder begeleiding. Een prachtig stuk.

Het Hilliard Ensemble is onberispelijk altijd – loepzuivere samenzang die altijd net dat extra beetje magie oproept. Het gezelschap heeft een lange geschiedenis in de oude muziek, maar verwierf een grote bekendheid door hun samenwerking met moderne componisten. Vooral de CD’s met werken van Arvo Pärt zijn beroemd. Dat ze wel voor een avontuurtje in zijn bleek uit de samenwerking met jazzsaxofonist Jan Garbarek, waarop de twee poten van het ECM label, jazz en klassiek, elkaar kruisten. Ze dragen sterk bij tot bekend maken van oude vocale muziek bij mensen die daar normaal niet gauw mee in contact komen. Muzikale kruisbestuiving. De werken van Hartke passen hen dan ook als een handschoen.

Als gebruikelijk bij ECM New Series zijn de opnames perfect en is de verpakking weer uiterst verzorgd, met een abstracte foto op de slipcase en een prachtig vormgeven boekje.

Aanvullende gegevens:
The Hilliard Ensemble: David James – countertenor, Rogers Covey-Crump, Steven Harrold en Adreas Hirtreiter – tenor, Gordon Jones – bariton.
Michelle Makarski – viool
Lynn Vartan en Javier Diaz – marimba, cymbals, shakers, cup bells, wood block
David Crockett - dirigent
HDCD
Speelduur: 60:28
Label: ECM New Series 
Distributie: Challenge Records 


EDITORS' CHOICE