Het Nederlands Blazers Ensemble vond het wel weer eens tijd om het doorbraakwerk van Louis Andriessen, De Staat, op het programma te zetten. Ruim dertig jaar na de première door hetzelfde ensemble, met de dirigent van toen, Lucas Vis, heeft De Staat niets van haar revolutionaire kracht verloren.

De opname, gemaakt door de NPS, werd samengesteld uit de live uitvoeringen van 15 en 17 februari jongstleden, in het Muziekgebouw aan ’t IJ.

Het toch al halsbrekende stuk wordt voortvarend te lijf gegaan; het ensemble heeft ruim twee minuten minder nodig dan Reinbert de Leeuw en het Schönberg ensemble in hun ook al niet mis te verstane uitvoering voor het Nonesuch label uit 1991.

De nieuwe opname is in vergelijking organischer, de uitvoering wat vloeiender en een fractie (nog) meer intens. Niet dat de oude CD nu de deur uit gaat: de manier waarop het stuk haperend aan zijn eind komt vind ik in de oude uitvoering weer iets sterker.

Muzikaal is het werk voor blazers (hobo, hoorn, trompet, trombone en bastrombone), harp, piano, elektrische- en basgitaar, altviolen en vrouwenstemmen een explosief mengsel van de door Andriessen herontdekte hoketus techniek (oorspronkelijk een middeleeuwse ritmevorm), Amerikaanse minimal music (er is met name in de vocale passages een sterke verwantschap met de stukken die Steve Reich in dezelfde tijd componeerde) en Stravinski. Zowel in de gekmakend hamerende ritmiek als in de verpletterende indruk die het stuk bij de première maakte op het publiek kom je niet om de vergelijking met Le Sacre Du Printemps heen.

Zowel de toelichting van Elmer Schönberger als het interview met de componist in het begeleidend boekwerkje benadrukken naast de muzikale vooral de politieke achtergrond van het werk. De titel verwijst naar Plato, die in zijn gelijknamige boek waarschuwt dat muzikale vernieuwing de maatschappij in gevaar kan brengen. Andriessen stelt teleurgesteld vast dat Plato ongelijk heeft gehad. De Griekse teksten zijn dan ook onverstaanbaar. Op een meer bescheiden niveau heeft de rebellie van de jaren zestig, waarvan de componist een belangrijke exponent was, wel bijgedragen aan de bloeiende ensemblecultuur in Nederland. Daar is het uitnemende blaasorkest een ultiem voorbeeld van.

Met een speelduur van 33 minuten zou je deze CD kort kunnen noemen; er kan meer dan twee keer zoveel muziek op een schijfje. Het zou echter niet werken hier iets bij te plaatsen. De Staat staat op zich, en eist alle aandacht. Er wordt een enorme hoeveelheid muzikale informatie afgevuurd, en als het voorbij is past slechts ontzag, te beleven in stilte.


Aanvullende informatie:
1 track, speelduur 33:07
Label: NBELive 
Distributie: Codaex