REVIEW

Cosmos

Jan Luijsterburg | 27 november 2008
Cosmos: A Personal Voyage is een populair-wetenschappelijke Amerikaanse documentaireserie voor de televisie uit 1980. In dertien afleveringen van een uur gebruikt astronoom Carl Sagan zijn vak als basis voor een beschouwing over een breed scala van onderwerpen, van de ontwikkeling van de sterrenkunde tot broeikaseffect, evolutie en de drang van de mens het universum te ontdekken.

CosmosDe serie was over de hele wereld erg populair en kreeg bijna een cultstatus. Voor veel mensen is het jeugdsentiment; mij is het destijds ontgaan, maar ik begreep van een ooggetuige dat de serie in Nederland ooit door de KRO uitgezonden is. Met knullige animaties, matige beeldkwaliteit, antieke synthesizerklanken van Vangelis en naar hedendaagse normen een extreem traag tempo, laat de film zien wat we kwijtgeraakt zijn: het vermogen puur in taal een omvangrijk betoog te houden en daarmee groot publiek te boeien.

Eigenlijk zijn het geïllustreerde hoorcolleges van een begenadigd spreker die er uitziet als de broer van Ivo Niehe. Hij is een wetenschapper in de klassieke zin: geen superspecialist op een klein gebied, maar een allrounder die verrassende verbanden legt tussen in dit geval astronomie en tal van andere onderwerpen. Zo worden de Nederlandse handelsreizigers die vergeleken worden met de Voyager die Jupiter en Saturnus bezocht, de atmosfeer van Venus vormt de basis voor speculaties over het broeikaseffect, en de evolutieleer voor een verhandeling over buitenaards leven. Verder worden puur astrologische onderwerpen behandeld als het ontstaan van het heelal, de levensloop van sterren en sterrenstelsels, ruimtereizen en de geschiedenis van de astrologie. Bovenal is Sagan een pleitbezorger voor zuinigheid op onze planeet en onderzoek naar de ruimte. Zaken die in door de Koude Oorlog beheerste wereld van toen sterk onder druk stonden.

Sagan is vanuit wetenschappelijke hoek bekritiseerd voor zijn nogal absoluut gepresenteerde maar niet met feiten onderbouwde speculaties. Veel van zijn voorspellingen zijn echter al uitgekomen, en hij is te prijzen als iemand die complexe onderwerpen voor een lekenpubliek toegankelijk weet te maken.


Aanvullende informatie:

7 DVD’s, speelduur 13 uur
Beeld: 4:3
Geluid: DD 5.1
Uitgave: Bright Vision Entertainment

EDITORS' CHOICE