Live-beleving bij Henk

Inleiding

Een tijdje terug deed ik een beroep op jullie, als lezers van mijn reviews, om ook eens een set uit een lagere budgetklasse aan te melden. De set van Gert Jan, die ik vorige maand beluisterde vond ik al een stap in de goede richting, zeker als ik terugblik op diverse kostbare sets die ik in het verleden heb beluisterd.

Toch is er ongetwijfeld heel veel "moois" op de markt te vinden voor een nóg lager budget. Gelukkig zijn er genoeg van die speurneuzen in Nederland, die de betaalbare "audiofiele krenten uit de pap" weten te vissen, want inmiddels heb ik diverse uitnodigingen ontvangen voor een luistersessie met zeer betaalbare maar, aldus de betrokkenen, uiterst genietbare sets. Ik ben uiteraard heel benieuwd en kom hier in komende luisterverslagen uitgebreid op terug.

Onderweg .......

North Sea Jazz ligt al weer enkele dagen achter me als ik in de auto stap om in de richting van Rotterdam te vertrekken. Het doel van mijn bezoek is Henk, woonachtig in het gezellige plaatsje Schoonhoven.

De weergoden zijn me vandaag gunstig gestemd want, in tegenstelling tot de afgelopen weken, is de temperatuur na enkele stevige regenbuien gedaald tot zeer aangename waarden, ideaal dus voor een luistermiddagje. Henk had me een duidelijke uitleg gegeven om het snelst bij zijn woning te komen, maar ik kies, overigens ongewenst, een alternatieve en toeristische route waardoor ik uiteindelijk na een korte overtocht met een veerboot het stadje bereik. Ach, zo zie je nog eens wat! Na een ondertussen gepleegd telefoontje staat Henk mij met een brede grijns al op de kade op te wachten. Na het parkeren van de auto wandelen we al pratend door het gezellige centrum naar Henk`s huis.

Een nadere kennismaking

Mijn bezoek is dus deze keer gericht op Henk en, uiteraard, z`n hifi- en muziekhobby. Henk is een 36-jarige lasser, die met z`n vrouw en twee dochterjes een gezellige eengezinswoning in Schoonhoven bewoont. Als we op de bank plaatsnemen is één van de eerste dingen die Henk me vertelt, dat hij een echte muziekliefhebber is met een grote voorkeur voor live-concerten en festivals. Nou komt dat wellicht over als een cliché, maar alle twijfel hierover neemt Henk acuut weg als hij enthousiast met een lijvig boekwerk komt aanzetten met daarin een alfabetische opsomming van alle popconcerten en festivals die hij in z`n leven heeft bezocht. Het is een indrukwekkende lijst van honderden bekende, maar voor mij ook verscheidene onbekende, optredens van bands en artiesten die hij door de jaren heen heeft bezocht.

Henk bezoekt al vele jaren grote festivals zoals Rock Werchter, Pinkpop en Lowlands. Bij diverse gelegenheden heeft Henk toegang tot de backstage weten te regelen en heeft daar ook vele foto`s van gemaakt. Hij laat me er diverse foto`s van zien, o.a. mooie plaatjes vanaf nog lege podia van het onlangs gehouden Pinkpop-festival.

Uiteraard moest er thuis ook een behoorlijke set komen en Henk loopt, naar eigen zeggen, eigenlijk al vanaf z`n 15e met audioapparatuur te sjouwen. Daarbij heeft hij, althans op zeer jonge leeftijd, nooit de intentie gehad om ooit een high-end set te bezitten, maar hij heeft wel vele apparaten uit de "betere series" van o.a. Marantz, Sony, Kenwood en Philips gehad. In 1988 kocht hij z`n eerste aparte DAC en loopwerk (van Philips), deze bewaart hij nog steeds op zolder. In die tijd kocht Henk, steeds weer op zoek naar verbetering erg veel nieuwe apparatuur, maar is daar, in verband met trouwplannen en onder druk van z`n ouders, een tijd mee gestopt. Wel kocht hij in die tijd nog een set speakers, die hij destijds als "droomspeakers" beschouwde, namelijk de B&W Matrix 2.

Mijn tijd komt nog wel

"Mijn tijd komt nog wel..."

Tot twee jaar terug luisterde Henk via een Philips DAC/loopwerk en JVC reciever naar B&W Matrix 2 speakers. Hij wist natuurlijk wel dat het veel beter kon, maar met de gedachte: "mijn tijd komt nog wel" kon hij jaren via deze set van z`n muziek genieten. Toch was hij na twaalf jaar op de Matrix 2 uitgeluisterd, hij wilde wat meer detail en diepte, en begon de grote zoektocht naar de ultieme opvolger en daarbij een geschikte versterker en cd-speler.

En zo komen we dus bij de set, zoals Henk `m na het nodige vergelijkend warenonderzoek heeft samengesteld. De set is opgebouwd rondom een enorme geïntegreerde versterker van Audio Analogue, namelijk de 52 kilo zware Maestro. De Maestro is gebouwd als een tank, heeft een front van ca. 20 mm. dik, waarbij een aanzienlijk deel wordt ingenomen door een uit de kluiten gewassen volumeknop.

Binnen in de versterker valt de volledige mono-opbouw op met twee grote ringkerntrafo`s van 750 VA per stuk en een flinke voedingsreserve van 60.000 µF per kanaal. De Maestro heeft een continue vermogen van 2 x 150 Watt bij 8 Ohm, Deze waarden worden verdubbeld bij 4 Ohm en verviervoudigd bij 2 Ohm, hetgeen een goede indruk van de dynamische reserves en stabiliteit van deze versterker weergeeft. De Maestro stuurt via Harmonic Technology Pro 9 luidsprekerkabels een stel Thiel CS 2.3 speakers aan.

De Thiel CS 2.3 is een slanke verschijning van ruim 1 meter hoog met een schuin aflopende, ca. 7 cm. dikke, baffle. Die schuin aflopende en afgeronde baffle is kenmerkend voor de meeste Thiel speakers. Door de speakerunits op een schuin weglopende baffle te plaatsen wordt een tijdscorrectie toegepast, heel kort samengevat wordt dit door Thiel "Coherent Source" (CS) genoemd, en door de afronding van de baffle worden diffracties zoveel mogelijk vermeden. De CS 2.3 is een 3-weg systeem met voor het mid/hoog een faselineair coaxiaalchassis, waarin de metalconus middentoner en de metaldome tweeter in een unit, oftewel één akoestisch middelpunt, zijn samengevoegd. Het laag wordt verzorgd door een 20cm. metalconus woofer en een passieve radiator van ca. 23 cm. doorsnede die als gecontroleerde basreflexpoort fungeert. Het frequentiebereik van de Thiel CS 2.3. loopt van 35 Hz - 23 kHz, het rendement is 87 dB en een nominale impedantie van 4 Ohm. De speakers staan recht vooruit opgesteld op spikes en ongeveer twee meter uit elkaar, ca. 50 cm. van de achterwand en 1 meter van de zijwanden.

Als digitale bron gebruikt Henk een Northstar Model192 CD-Transport en Model 192 D/A Converter combinatie, deze is met een Audioquest Viper interlink aangesloten op de versterker. Het Northstar M192 CD-transport is een toplader, gebaseerd op het high-end Philips CD-Pro2 loopwerk. Dit metalen loopwerk wordt ontkoppeld van het chassis door middel van een zwaar uitgevoerde ophanging.

Het digitale signaal dat van cd wordt gelezen wordt geupsampled tot 96kHz-24 bit op AES/EBU of 192kHz-24bit op de I2S digitale output. De Northstar Model 192 (192 kHz-24 bit) D/A converter heeft een I2S-input. Gebruik van deze verbinding, via een simpel RJ45 kabeltje, maakt het mogelijk om, volgens de fabrikant, vrijwel zonder jitter het geupsampelde 192 kHz-24 bit signaal van het loopwerk rechtstreeks te transporteren naar de converter in de DAC. Uiteraard heeft Henk via I2S het loopwerk en de DAC aan elkaar gekoppeld.

Als tweede digitale bron gebruikt hij een Sony MDS-JA 333 ES MiniDisc Deck. Naar een tuner wordt ook geluisterd, hiervoor is een Audio Analogue Cherubini aangeschaft.

Via deze set luistert Henk gemiddeld drie uur per dag naar muziek en bij voorkeur `s morgens als hij alleen thuis is: "Even een potje koffie zetten, ondertussen warmt de versterker op, wat cd`s bij elkaar zoeken en dan kan het grote luisteren beginnen, heerlijk!!", aldus Henk. Hierbij heeft hij een duidelijke voorkeur voor muziek van The Cure, Neil Young, Pink Floyd, Red Hot Chili Peppers en nog 2000 andere bands.

Als verbeterpunt voor z`n set wil Henk graag nog experimenteren met betere powercords aan z`n Northstar combi. Op zijn verzoek heb ik enkele hoogwaardige powercords meegenomen. Aan het eind van de luistersessie kom ik hier nog even op terug.

De luisterruimte

Henk en z`n gezin wonen pas sinds februari in dit huis en hij vertelt me dat er nog veel te doen is. Toch ziet de woonkamer er, terwijl ik om me heen kijk, al heel gezellig en behoorlijk modern ingericht uit.

De ca. 25 m2 grote woonkamer is ingericht met grijs designvinyl op de vloer (over de oorspronkelijke verlijmde parketvloer heen), veel roze-tinten o.a. in het vloerkleed, kussentjes en accessoires door de gehele woonkamer en een strak lederen bankstel. Volgens Henk zijn de roze accenten in het interieur een ideetje van z`n vrouw, van hem had het nóg moderner gemogen. Toch is er in deze woonkamer een mooi compromis voor Henk z`n hifihobby en de designsmaak van z`n vrouw gesloten, want de hifiset neemt een prominente plek in langs een lange wand in de woonkamer in en de speakers staan redelijk vrij van zij- en achterwand opgesteld. Tegenover de hifiset is in een hoekopstelling het lederen bankstel geplaatst, voor de bank staat een moderne salontafel op een dik vloerkleed, die op redelijk afstand van de speakers ligt.

Rekening houdend met de buren heeft Henk op de wand tegenover de set een speciale akoestische geluiddempende voorzetwand aangebracht van ca. 15 cm. dik. Henk heeft de wand opgebouwd met dubbele "akoesticon" panelen. Deze constructie heeft er tevens voor gezorgd dat de kamer minder hol klinkt en alleen dat al was volgens Henk de vrij forse investering dubbel en dwars waard. Omdat de luisterbank tegen deze geluiddempende achterwand is geplaatst kun je bovendien verwachten dat hinderlijke reflecties, die je normaliter bij een dergelijke opstelling kunt verwachten, minder zullen opvallen. Verder heeft Henk de grote glaswand van het woonkamerraam voorzien van dunne gordijnen, die tot op de grond hangen. Er is dus overduidelijk veel aandacht besteed aan het verwezenlijken van een goede akoestisch verantwoorde luisterruimte, maar wel zodanig dat er ook nog in geleefd kan worden. Henk is in ieder geval zeer tevreden over de luisterruimte.

Luisteren: een live-verslag

Luisteren: een live-verslag

Een belangrijk onderdeel van m`n luisterbezoekjes blijft natuurlijk het luisteren naar de set. Maar zoals altijd en dus ook bij Henk, praten de meeste "audiomuzifielen", ikzelf vorm hierop geen uitzondering, heel graag over hun hobby en hun muzieksmaak, komen er allerlei vragen aan de orde, en vliegt zo`n middag veel sneller om dan de bedoeling is.
Gelukkig heb ik nog tijd genoeg om een goede luisterindruk van de set te krijgen. Een klein beetje bevooroordeeld ben ik hierbij natuurlijk wel. Ik luister namelijk zelf ook al jaren met groot genoegen naar Thiel speakers, namelijk de grotere CS 3.6 en daarbij ben ik goed op de hoogte van het klankkarakter van verschillende Thiel-modellen, uiteraard in verschillende set-ups. Toch is de ene luisterruimte de andere niet en de veelbelovende samenstelling van Henk`s set maakt me zeer nieuwsgierig naar het eindresultaat.
Zoals eerder gemeld is Henk een groot liefhebber van live-concerten. Ook thuis geniet Henk het meest van de ambiance en sfeer van een live-concert. Het lijstje met titels, die Henk speciaal heeft uitgezocht vanwege mijn bezoek bevat dan ook een behoorlijk aantal live-registraties.

Toch beginnen we met een studio-opname, namelijk "Reverence" van het gelijknamige album "Reverence" van electronic-music band "Faithless".
Ik zit gelijk al te genieten van deze mooie opname, waarin een breed, diep en gedetailleerd podium wordt neergezet, en een strak en diep laag die met voelbare druk de woonkamer ingestuwd wordt. De stem van Maxi Jazz klinkt natuurlijk en losjes, de set als geheel klinkt evenwichtig en realistisch. Vanaf de luisterpositie is wel een lichte laagresonantie waarneembaar, die via de vloer door wanden en plafond wordt versterkt.

We gaan verder met de dubbelcd "Time Machine" van "Joe Satriani" en luisteren naar enkele nummers van de tweede (live) cd. Het nummer "Rubina" klinkt schitterend, waarom heb ik die cd eigenlijk nog niet? Ik luister ook hier naar een royaal podium, Joe Satriani staat hierop realistisch, iets voor de speakers, levensecht te soleren. Opvallend in deze opname zijn de strakke drums en vele kleine details, die door de Thiels uitmuntend worden weergegeven. We luisteren nog een paar nummers van deze cd, ik zet `m gelijk op m`n eigen verlanglijstje.

We gaan verder met Pink Floyd. Henk draait eerst het nummer "Time" van de live-cd "Delicate sound of thunder". De wat schorre stem van David Gilmour komt natuurgetrouw de kamer in, de hoogte en plaatsing lijkt me OK, de opname klinkt behoorlijk ruimtelijk en dynamisch. Het nummer "Run like Hell" van de nieuwere "Pulse-live" dubbelcd wordt nóg wat ruimelijker en uitgebalanceerd neergezet. Ik heb zelf alleen de cd Pulse, het ledje in de cd-box is trouwens al jaren gedoofd, maar beschouw deze cd toch als iets completer én beter opgenomen.

Henk komt aan met de dubbel DVD van de Nederlandse band "Within Temptation", genaamd "Mother Earth Tour". Bij deze dubbelaar wordt een gratis live-cd meegeleverd, waarvan we enkele nummers beluisteren. Ik ken de muziek niet, maar word aangenaam verrast. Het betreft hier een live-optreden van deze band op het Lowlands festival. De zangeres heeft een krachtige heldere stem, deze komt mooi los van de speakers. De begeleidende band is goed te plaatsen en verzandt niet in een muzikale "brij". De diepte van deze opname is opmerkelijk groot. Ik ken de Northstar combinatie niet, maar ik vermoed dat een groot deel van de performance die hier eventjes wordt neergezet is te danken aan deze combinatie.

Heel fraai en levensecht is het meeleven van het publiek in deze opname hoorbaar, je hoort ze op de achtergrond meeklappen, zingen, praten enz. Ik ben erg benieuwd naar de DVD-opnames, die we verder niet hebben bekeken en ga deze zeker aanschaffen. De cd heb ik er dan meteen bij!

Terug naar een studio-opname, van "Het Beste uit 10 jaar Twee meter sessies". Hoewel het een studio-opname is, opgenomen in 1995, is het nummer "Silently", gezongen door "Nils Loffgren" in één enkele sessie opgenomen. Ik moet er nu wel heel erg naast zitten, maar als je naar de stem luistert, kun je door de galm, of moet ik zeggen het gemis ervan, de (beperkte) afmetingen van de opname-studio bijna uittekenen. De Thiels geven de ambiance en de akoestiek van deze opname-studio heel goed weer. De stem van Nils Loffgren is realistisch en perfect geplaatst en de posities van de overige bandleden zijn uitstekend aanwijsbaar. Het drumstel in deze opname klinkt strak en geeft een voelbare punch.

Ik had een behoorlijke berg cd`s meegenomen, maar de tijd gaat dringen. Ik kies een cd van "Lee Ritenour" uit, overigens ook een live-opname, namelijk "Alive in L.A.".
Bij sommige sets komt het "live-gevoel" van deze opname niet geheel goed uit de verf, je mist dan de sfeer en ruimtelijkheid die deze cd kenmerkt. Henk z`n set lijkt voor dit soort muziek gemaakt te zijn, de ambiance komt perfect uit de verf! We luisteren o.a. naar "Night rythms", dit klinkt vloeiend, smooth, dynamisch, vol en met veel attack. Het podium is groots, fraai is het gepluk aan de basgitaar door Melvin Davis en de sax-solo door Bill Evans wordt realistisch en vol vuur neergezet.
Het volume gaat nog wat verder omhoog, maar de stage staat als een huis zonder schreeuwerig of agressief te worden; een compliment lijkt me hier op z`n plaats voor de Audio Analogue Maestro versterker! Vanuit m`n ooghoek zie ik Henk naar het cd-doosje grijpen, hij is duidelijk onder de indruk van dit jazz-fusion spektakel. Hier vindt fusion tussen de musici, de set én de luisteraars plaats en zo hoort het ook!

Als laatste kies ik nóg een cd uit eigen verzameling, namelijk "Something never change" van "Supertramp". Het betreft hier een HDCD-opname, de Northstar DAC beschikt hiervoor overigens niet over een decoder. Het eerste nummer "It`s a hard world" is een fraaie en ruimtelijke opname met veel details.

Ik had het nummer die ochtend nog bij mij thuis beluisterd en constateer nu toch enig verschil. De handklapjes in het refrein klinken wat slapper dan ik gewend ben en verdwijnen meer in de achtergrond. Daarbij is de overgang naar de opmerkelijke rust in de opname die zich manifesteert als Rick Davies, na het ca. 1 minuut durende intro, begint te zingen hier nauwelijks waarneembaar.

Ik ga er op dat moment niet al te veel op in, maar stel aan Henk voor om de dropveters, zo noem ik de standaard meegeleverde netsnoertjes, van de Northstar combinatie af te halen en te vervangen voor de door mij meegebrachte hoogwaardige powercords. Het verschil is niet gering! Terwijl we hetzelfde nummer nogmaals beluisteren, neem ik de verbaasde blik van Henk waar. Ik had zelf de verschillen al overduidelijk waargenomen, maar vraag Henk om te vertellen welke verschillen hij heeft waargenomen. Hij is duidelijk enthousiast en vertelt over de toegenomen druk in het laag, de handklapjes die ineens veel pittiger, strakker klinken én meer op de voorgrond geplaatst zijn, de rust in de opname en de betere detaillering van het hoog. Daarbij wil ikzelf nog aanvullen dat de opname ineens veel meer ademde, meer "lucht" kreeg en de ruimtelijkheid duidelijk toenam.
Het blijft opmerkelijk wat een goed netsnoer in je set kan doen, vaak zijn de verbeteringen duidelijk waarneembaar. Ik kan iedereen, die dat nog niet heeft uitgeprobeerd van harte aanbevelen hier eens mee te experimenteren; er zijn genoeg hifi-dealers te vinden die je vrijblijvend één of meerdere van die powercords laten uitproberen in je eigen set.

Conclusie

Conclusie

Dit is een uitstekende en volwassen klinkende set, die bovendien prima tot z`n recht komt in de luisterruimte van Henk. Als geheel klinkt de set uitgebalanceerd, dynamisch, gedetailleerd, en met een uitstekende podiumpresentatie. Daarmee wil ik zeggen dat de presentatie die deze set neerzet mooi breed en diep is, goed los komt van de speakers en zeer ruimtelijk, bijna driedimensionaal, klinkt in de juiste proporties. Daarbij is de plaatsing en de "lucht" om stemmen en instrumenten uitstekend en komt bovendien zeer realistisch over.

Ook op hogere volumes blijft de klankbalans evenwichtig en wordt beslist niet "schreeuwerig". Gelet op de performance met deze set lijkt het mij dat Henk een uitstekende keuze heeft gemaakt met de versterker en de Northstar combinatie. Kleine kanttekening heb ik bij de laagresonanties, die helaas soms duidelijk waarneembaar zijn. Hoewel de Thiels reeds op spikes staan, doe ik Henk na de luistersessie de suggestie om eens wat met zware tegels onder de speakers te experimenteren.
Wat mij betreft is Henk in z`n opzet geslaagd om te wachten tot "z`n tijd zou komen" en kan hij thuis welverdiend en met een fraai uitzicht op de stage live (na)genieten van z`n geliefde concerten.

De set van Henk:

Audio Analogue Maestro versterker
Northstar Model 192 CD-Transport en
Model 192 (192 kHz-24 bit) D/A Converter
Thiel CS 2.3 speakers
Sony MDS-JA 333 ES MiniDisc Deck
Harmonic Technologie Pro-9 plus luidsprekerkabels
Interlinks: Audioquest Viper, TagMcLaren Digital, Linn Analogue
Sunleiste stekkerblok
Creaktiv audiorack

Beluisterde muziek o.a.:

- Faithless - Reverence (Jive/Cheeky 0515802)
- Joe Satriani - Time machine (Relativity Records 474515 2)
- Pink Floyd - Delicate sound of thunder (EMI 7914802)
- Pink Floyd - Pulse (EMI 7243 8 32700 2 6)
- Within Temptations - gratis cd bij DVD Mother Earth Tour
- Twee meter Sessies - Het beste uit 10 jaar 2 meter Sessies (Varagram)
- Lee Ritenour - Alive in L.A. (GRP 98822)
- Supertramp - Some things never change (HDCD EMI 7243 56183 2 1)

© Audiopaul, juli 2003

Noot van de redactie:
Deze AudioPaul Beluistert is exclusief geschreven door AudioPaul voor HiFi.nl en wordt daarnaast ook gepubliceerd op AudioPaul`s eigen website.