Het Omniversum
Het Omniversum, het ultieme Film Theater?
Als je wordt uitgenodigd voor een voorvertoning van een nieuwe uit te brengen film in het Omniversum theater in Den Haag, is dat natuurlijk gelijk een mooie gelegenheid om een stukje te schijven over dit ultieme Film Theater in de HiFi.nl artikelenreeks Hoe werkt…
In dit artikel van John Koning leest u meer informatie over de verschillende “onderdelen” van het Omniversum:
In dit artikel van John Koning leest u meer informatie over de verschillende “onderdelen” van het Omniversum:
- Projectie en - oppervlak
- Het Geluid
- Laagweergave
- Meer informatie
Projectie en - oppervlak
De projector
Het Omniversum in Den Haag was het eerste IMAX Dome (koepel) theater in Europa en werd na een relatief korte bouwperiode van minder dan een jaar geopend op 7 december 1984. In 1999 heeft in Omniversum een grote verbouwing plaatsgevonden, waardoor het theater voor het eerst in haar geschiedenis een week dicht was. De foyer en de horeca werden opnieuw ingericht en tevens werd de projectiekoepel gerestaureerd.
Om het ultieme theater filmgevoel te creëren, hebben drie filmmakers - Graeme Ferguson, Roman Kroitor en Robert Kerr - een filmsysteem ontwikkeld met de doelstelling het publiek geheel onder te dompelen in beeld en geluid en het gevoel te geven dat ze `in` de film zouden zitten. Het IMAX systeem werd voor het eerst operationeel getoond in het Fuji Paviljoen op de EXPO `70 in Osaka, Japan.
Het IMAX systeem heeft een speciale projector waarop films worden gedraaid waarvan de beeldjes 10 x zo groot zijn als van een normale bioscoopfilm, dit komt omdat de film horizontaal door de projector wordt getransporteerd. Deze afmeting van de filmbeeldjes maakt het mogelijk de film op een groot projectieoppervlak te projecteren met een scherpte die vele malen groter is dan die van de ons wel bekende bioscoopfilm.
Het huidige IMAX systeem bestaat niet alleen uit projectietechniek met het daarbij behorende projectieoppervlak, maar ook uit een speciaal ontworpen geluidssysteem, met als resultaat een filmbeleving waarbij je als toeschouwer wordt ondergedompeld in beeld en geluid in de meest extreme vorm die er bestaat.
De film wordt met een snelheid van 100 meter per minuut door de projector getransporteerd. Een film met een speelduur van 45 minuten heeft een lengte van 4,5 kilometer. De filmspoelen zijn erg groot, met een diameter van ruim een meter en een gewicht van honderd kilo.
Een Omnimax projector heeft twee draaitafels voor filmspoelen boven elkaar, zodat men niet al te vaak van filmspoel hoeft te wisselen. De draaitafels zijn helemaal gescheiden van het lamphuis zodat trillingen van de aandrijfmotoren geen trillingsonscherpte in het beeld veroorzaken. Een trilling van een millimeter op de draaitafel heeft een beweging van een halve meter tot gevolg op de projectie koepel.
Een 15.000 Watt Xenon (niet geschikt voor uw auto) lamp levert het licht dat via een parabolische en twee warmte absorberende spiegels op het filmbeeld wordt geworpen. Er gaat een zee van licht door de film: als er een projector op de maan zou staan, zou je het licht vanaf de aarde kunnen zien. Via een ‘fish eye’ lens met een brandpuntsafstand van 25 mm wordt het beeld op de koepel geprojecteerd. De lamp, die na 1000 draaiuren aan vervanging toe is, heeft zoals u zult begrijpen een zeer hoge lichtopbrengst en geeft dus ook heel veel warmte af. Een waterkoelsysteem zorgt ervoor dat de lamp niet te warm wordt.
Projectieoppervlak
Het Geluid
Geluid
Achter het koepelscherm hangen 36 luidsprekers met 6-kanaals digitaal geluid. De 4 subwoofers zorgen voor de laagste octaven, die hoorbaar en vooral ook voelbaar zijn.
Het 6-kanaal digitale geluid wordt aangeleverd op een TASCAM DA88 8mm 8 sporen tape. In het Omniversum heeft men ervoor gekozen om alle geluidsinformatie naar harddisk te kopiëren, Hierdoor wordt het voor de operator een stuk eenvoudiger om te wisselen tussen de verschillen films. In het verdere verloop van het proces worden beeld en geluid door synchronisatie weer perfect samengevoegd. Een extra spoor is aanwezig voor de Engelstalige versie die via extra oortelefoontjes te beluisteren is.
De indeling van de 6 kanalen is als volgt.
Kanaal 1 Links achter
Kanaal 2 Links hoog
Kanaal 3 Centraal, spraak en in sommige gevallen effecten.
Kanaal 4 Rechts hoog
Kanaal 5 Rechts achter
Kanaal 6 Top
De indeling van deze kanalen is heel anders dan in uw eigen Home Theater. Dit heeft te maken met de bolvormige koepel waarop het beeld wordt geprojecteerd en het op die vorm afgestelde geluidsbeeld.
De LF (Low Frequencies) hebben in deze installatie geen apart kanaal (zoals het LFE-kanaal in een Home Theater), maar worden op een later tijdstip met behulp van een digitaal mengpaneel uit de andere 6 kanalen gefilterd. We hebben hier dus te maken met een ‘6.0’ geluidsinstallatie.
Reden waarom gekozen is voor een 6-kanaals systeem, is de grote mate van vrijheid die men heeft om het geluidsbeeld zo goed mogelijk te mixen in relatie tot de film en het theater. Een spoel-omwenteling wordt met behulp van een CD (Tijdcode generator) omgezet in een SMPTE tijdcode waaraan de AKAI DR4 SCSI recorders slaven, zodat beeld en geluid netjes synchroon lopen tijdens de vertoning.
Vanuit deze generator wordt het geluidsbeeld aangeboden aan het digitale mengpaneel (zie foto). Hiermee is men in staat om het geluidsbeeld op eenvoudige wijze te verdelen volgens de beschreven kanaalverdeling over de beschikbare versterkers en daaraan gekoppelde luidspeakers.
In totaal beschikt het Omniversum over 18 Crown (www.crownaudio.com) eindversterkers, met een vermogen van 2x 150watt per versterker. Zoals eerder gezegd, voeden deze versterkers in totaal 36 luidspeakers.
Laagweergave
De laagweergave in dit super theater wordt verzorgd door 4 sublaag kasten van het merk Stage Accompany (www.stageaccompany.com), met elk 2x SA 15” inch LF drivers van 800 wat met een piekvermogen van 2000 watt. Deze subwoofers opereren in het frequentiegebied van 25Hz tot 250Hz.
De subwoofers hebben een enorm hoog rendement en worden via een speciale techniek met microprocessoren gestuurd om natrillen te voorkomen (servo-controle).
Het laag wordt met behulp van het digitale mengpaneel uit de overige 6 kanalen gefilterd. Dit mengpaneel is programmeerbaar voor de verschillende geluidsniveaus die bij een film horen. Dit is tevens aan de tijdcode gekoppeld en omdat het mengpaneel gemotoriseerde faders heeft, is het mogelijk om de gewenste instellingen vooraf te programmeren.
Via zaal-equalizers heeft men de mogelijkheid om het totale geluidsbeeld zo goed mogelijk af te stemmen op de koepelvormige ruimte in relatie tot de film die wordt vertoond.
Dus in totaal beschikt het Omniversum over een vermogen van 8000 watt met een maximale geluidsdruk van 130 dB. Uiteraard wordt deze waarde van 130 dB nooit gehaald omdat dit ver boven het toelaatbare maximum ligt.
Meer informatie
Meer informatie
Een indrukwekkende beeld- en geluidsinstallatie waar ik elke keer weer met volle teugen van geniet. Voor mij is een Omniversum theater het summum als het gaat om beleving en het gevoel ermiddenin te zitten. Graag wil ik de heer R. Rampersad hartelijk bedanken voor zijn welwillende medewerking om dit artikel tot stand te laten komen.
Voor meer informatie over het Omniversum kijkt u op: http://www.omniversum.nl/home.html
Of u gaat er gewoon naar toe! Voor het theater daarom de adresgegevens:
President Kennedylaan 5,
2517 JK DEN HAAG
Telefoon: 070 4168200
Fax: 070 3524280
E-mail: info@omniversum.nl
Een screenshot van de website, www.omniversum.nl