Yamaha Jan

De oproep voor de rubriek “Phil beluistert” heeft veel reacties opgeleverd. De allereerste reactie was in de vorm van een enthousiaste mail over een Home Theater in een wel heel bijzondere ruimte. Door mijn nieuwsgierigheid geprikkeld was een afspraak snel gemaakt. De gastheer van vanavond is Jan, al vele jaren met deze hobby bezig. Zij het de ene keer wat fanatieker om vervolgens alleen maar te genieten. Jan woont samen met zijn vrouw Walda, twee kinderen en een hond in een grote stad in het westen des land.

Zijn vrouw verscheen iets later ten tonele omdat zij met de hond uit wandelen was. De hond die de toepasselijke naam Baloe draagt, maakt sinds ongeveer anderhalf jaar deel uit van het gezin en mag zich misschien nu al de grootste van alle huisgenoten noemen. Baloe is een grote, langharige en enthousiaste New Foundlander die lijkt op een beer maar dan met een uiterst vriendelijk karakter. De kostbare audio apparatuur staat veilig voor deze “beer” omdat hij niet in de luisterruimte kan komen. Die bevindt zich namelijk op een wel heel bijzondere plaats in het huis. Naast audio heeft Jan nog een grote hobby, het bewerken en monteren van digitale beelden op de pc. Daarvoor heeft hij een speciale breedbeeld digitale camera aangeschaft zodat ook via de tv van breedbeeld opnamen genoten kan worden.

Het Home Theater van de familie bevindt zich onder het huis. Na enig onderzoek bleek dat de zijmuren van de kruipkelder ver doorliepen in de grond. Zo ontstond het idee om hier een separate luisterruimte te ontwerpen. Jan zijn technische kennis en inzicht kwamen hierbij goed van pas. De grond in de kruipkelder werd uitgegraven, waarna er een betonnen vloer gestort is. Daardoor creëerde hij een royale ruimte onder het huis. De uitgraving leverde helaas niet de gewenste diepte op om er vrijelijk rechtop in te kunnen lopen. Om dat alsnog te bewerkstelligen werd vloer van de begane grond enigszins verhoogd. Uiteindelijk is er een ruimte onder het huis ontstaan van ongeveer 2.20 meter hoog, 10 meter lang en 5 meter breed. Omdat er in de ruimte ook nog een kleine bergruimte ondergebracht moest worden is in de lengte van de ruimte een min of meer akoestisch aangepaste muur aangebracht. Opleverend een uiteindelijke breedte van 3,5 meter. Een groot gat in de vloer van de woonkamer maakt het mogelijk via een trap af te dalen in de spectaculaire luisterruimte. De vloer is voorzien van vloerbedekking en mede gezien het feit dat één wand akoestisch is aangepast heerst er een prettig gedempte akoestiek.

Hifi geschiedenis

Jan’s hifi geschiedenis is jaren geleden begonnen met een Philips 2 x 40 watt versterker. Daar had hij zelf in elkaar gelijmde vouwluidsprekers op aan gesloten. Als bron diende een Era draaitafel met een Shure V15-3 element. Later werden versterker en speakers ingeruild voor een serieuzere Yamaha AX500 versterker en een set Celestion’s. De Yamaha is opgevolgd door de Sony 940 QS versterker. In tegenstelling tot de succesvolle verbouwing van zijn kruipruimte boekte Jan met het modificeren van zijn apparatuur minder succes. Jan vond de interne bekabeling van de Sony niet echt denderend en nam de soldeerbout ter hand. Wat resulteerde in een opgeblazen eindtrap. Geen nood, Jan repareerde het wel, maar liet het modificeren verder voor wat het was. Aan interlinks en luidsprekerkabels werd in die tijd nog niet zoveel aandacht besteed dus gebruikte Jan over het algemeen de standaard kabels. Dat niet alles duur hoefde te zijn om lol te beleven aan zijn hobby blijkt uit het feit dat Jan vele jaren met plezier heeft gespeeld met een bij de vuilnis gevonden Yamaha geïntegreerde versterker. Die speelde volgens hem de sterren van de hemel en een rechtstreeks vergelijk bij een kennis met een losse voor- en eindcombi toonde aan dat de Yamaha superieur was.

Inmiddels is er heel veel veranderd in de set van Jan, een set die is uitgegroeid tot een serieus Home Theater. Voor beeldweergave staat een 36” Pixel Plus Philips breedbeeld televisie centraal op het audiorack. De Sony en Yamaha versterkers hebben plaats gemaakt voor de nieuwste generatie. Spin in het versterkingsweb is een Yamaha RXV 1300 RDS, een 7-kanaals receiver die in eerste instantie vermogen genoeg leverde. Als hoofdluidsprekers maakt Jan tegenwoordig gebruik van een set Kef RDM2 monitor luidsprekers. Omdat het laag van een set monitors niet dat laag opleverde wat je in een Home Theater mag verwachten is enige ondersteuning gezocht. Die kwam in de vorm van een Rel Q201 subwoofer. Als center en achterluidsprekers doet Kef HTS 201 dienst. Als bron van inspiratie voor de aanschaf van een groot deel van zijn huidige installatie gebruikte Jan diverse reviews op internetsites. Geraadpleegd voordat er tot daadwerkelijke aanschaf over is gegaan. Sinds kort zijn ook de door Jan zo genoemde “dropveters” vervangen door een serieuzere kabel. Bij een nabijgelegen audiowinkel is een paar meter Siltech ST18G3 aangeschaft om die op te delen in een aantal setjes interlinks die de apparaten met elkaar verbinden. Jan toch nog maar een keer de soldeerbout ter hand, dit maal met meer succes. Voor een relatief laag bedrag werden leuke kabels gemaakt. Met de luidsprekerkabels zit het anders, hiervoor zijn kant en klare Chord Odyssee’s aangeschaft die de Kef RDM 2 bi-wired aansturen. Een enigszins respectabele Home Theater set kan niet zonder DVD-speler. Om in het straatje van de Yamaha te blijven viel het oog op een echte alleseter. De DVD S2300 is een speler die met alles raad weet. Onder andere de grote formaten als SA-CD, DVD-Video en DVD-Audio behoren tot de afspeelmogelijkheden. Daar komt bij dat de speler is voorzien van een 54-MHz/12-bits-Video-D/A-Converter die garant staat voor een goed beeld. Omdat er geen videorecorder meer aanwezig is worden programma’s via een Sony RDR GX3 DVD-recorder op glimmende schijf gezet.

Jan heeft geruime tijd naar de set in deze opstelling geluisterd en kwam gaande weg tot de conclusie dat hij wat openheid en detaillering in het hoog miste. Vervanging van de Kef’s zag Jan zo direct niet zitten omdat hij toch wel tevreden was over het klankbeeld. De oplossing is gevonden in de vorm van een paar super tweeters. Een set Tannoy Super Tweeters ST50 is toegevoegd wat volgens Jan leidt tot een opener en gedetailleerdere hoogweergave. Ook in het laag viel nog wat te verbeteren ondanks het laagfundament van de Rel. Na het lezen van enkele reviews viel de keuze op een NAD S200 eindversterker met een vermogen van 2 x 225 watt die de front Kef’s stuurt. De controle in het laag is toegenomen waardoor er meer definitie ontstaat wat onder andere hoorbaar is bij live-muziek Mede door deze twee aanpassingen is de set op een niveau gekomen waarnaar volgens Jan nog jaren geluisterd kan worden. Waar heb ik dat meer gehoord in audioland? Jan heeft een vrij brede muzieksmaak, al gaat zijn voorkeur uit naar klassiek. Voornamelijk naar orgelmuziek mag Jan graag luisteren. Vele familieleden spelen op het orgel en zelfs in de luisterruimte is een orgel te vinden. De categorie orgel beslaat een groot deel van de muziekcollectie. Maar ook jazz en blues ontbreken niet. Ach, volgens Jan is er voor een ieder wat wils.

Kijken en luisteren

Na de technische uiteenzetting is het tijd voor luistergenot. De lichten worden gedempt en een DVD van Marco Borsato opgezet. Meteen vallen de mooie kleurenschakeringen en de natuurgetrouwheid in het beeld op. Het is genieten van De Kuip in volle glorie. Als de camera tussen al die joelende en zwaaiende mensen doorzweeft waan ik mij heel even tussen het uitbundige publiek. Via de Philips Pixel Plus is goed te zien dat ook Marco last heeft van ouderdomsrimpels, maar dat terzijde. De muziek is zeer fraai opgenomen en klinkt fantastisch op de goed afgeregelde set. Er is geen mengeling tussen de voor- en achterluidsprekers, maar een homogeen geluidsbeeld. Daarna volgt de 2-kanaals SA-CD van Tony Bennet “Unplugged”. Een fraai stukje jazzmuziek van deze grootheid. Een mooi ruimtelijk en dynamisch beeld waar het formaat SA-CD zeker een grote bijdrage aan levert. Er is totaal geen sprake van scherpte hoewel ik mij voor kan stellen dat deze opname op een matig klinkend systeem via CD niet om aan te horen is. Een strak en toch diepgaand laag is te horen. We gaan verder met de tegenhanger van SA-CD, ditmaal verdwijnt een DVD-Audio in de lade van de Yamaha. “Riding In The Wind” van Bluesgiganten Eric Clapton en BB King worden zowel in meerkanaal als in stereo beluisterd. Ik moet als echte stereo diehard toegeven dat de DVD-Audio meerkanaal weergave mooier is dan de stereo versie. De ruimtelijkheid en het realisme nemen toe, de stemmen krijgen meer body. Alles krijgt een diepere dimensie. Het laag is dieper en strakker, het hoog soepeler en sprankelender. Nog een staaltje DVD-Audio, Rachmanirov op het Naxos-label met één van de vele pianoconcerten. Er is heel veel diepte in het geluid, de instrumenten staan vrijwel los van elkaar en toch ontstaat een coherent geheel.

Vervolgens laat Jan mij het verschil met en zonder super tweeter horen. Dat maakt een wereld van verschil. Met super tweeter gaat er een wereld open. Feitelijk doet het wat een subwoofer aan de onderzijde doet. Je hoort hem niet, maar haal je hem weg dan klinkt het meteen in elkaar gekropen, op elkaar geplakt en minder sprankelend. Hiermee wil ik niet zeggen dat de Kef’s zonder super tweeters niet om aan te horen zijn, maar bij een rechtstreeks vergelijk hoor je wel degelijk fors verschil. Jan maakt de stap weer naar de SA-CD met Junior Wells, heerlijke bluesmuziek van een muzikant die met de grote der aarden mee heeft gespeeld. Drum en gitaar zijn de enige instrumenten en die worden met volle overtuiging bespeeld. Lekker ritmisch meestampen op de maat van deze relaxte muziek. Een kleine aanpassing die veel winst op heeft geleverd, zo vertelde Jan mij, zijn de onlangs aan de achterwand bevestigde schuimrubberen platen. Hiermee heeft hij bereikt dat er een nog stabieler en rustiger geluidsbeeld is ontstaan. Goed voor de detailweergave. Ik kan Jan geen ongelijk geven, de set toont veel rust en detail.
Uiteindelijk breekt na een paar uur genieten van beeld en geluid de tijd aan om weer huiswaarts te keren. Jan heeft mij naar redelijk wat SA-CD en DVD-Audio schijfjes laten luisteren. En ik moet zeggen dat ik niet weet waar ik voor zou moeten kiezen. Logischerwijs is de beslissing richting het kamp van de SA-CD al snel genomen, eenvoudigweg omdat hierop de meeste titels verkrijgbaar zijn. Jan heeft een slimme keuze gemaakt en een speler gekocht die alle formaten op hoogwaardig niveau aan kan. De tonale balans van de set is dik in orde, echte zwakheden zitten er niet in. Ik kan mij voorstellen dat Jan inderdaad nog wel een paar jaar doorgaat met deze set. Echt nieuwe veranderingen zitten er volgens hem niet in. Wel enkele aanvullingen en dat is onder meer een goed en deugdelijk audio/video meubel. Het huidige meubel is door het hoge gewicht van de TV een beetje doorgezakt. Een andere aanvulling wordt waarschijnlijk gemaakt met het reviseren van de draaitafel die vol ongeduld staat te wachten. Het zal een kwestie van tijd zijn eer er weer plaatjes gedraaid gaan worden. Jan mag zich gelukkig prijzen met deze luisterruimte die ook nog eens akoestisch behoorlijk goed is. Ik wil Jan en Walda bedanken voor hun gastvrijheid en nog vele jaren plezier wensen in de magische wereld van het Home Theater.