IFA 2005

door Nico de Vries (HVT)

Het was alweer twee jaar geleden dat in Berlijn de grootste beurs voor consumentenelektronica – de Internationale Funkausstellung of kortweg IFA – werd gehouden.Het belangrijkste wapenfeit is de aanstaande introductie van hoge definitie televisie of afgekort HD-TV. Dit was dan ook het meest belangwekkende thema van de beurs:overal stonden of hingen vlakke schermen met de meest schitterende TV-beelden. Het behoeft wellicht verandering in de naam van deze tentoonstelling want van ‘Funk’ is geen sprake meer…

HD-ready

Het logo HD-ready sierde letterlijk iedere stand waar videodisplays van enige betekenis werden tentoongesteld. Voor HDTV is namelijk een geschikt display een eerste voorwaarde. Om het HD-ready logo te mogen voeren, moet een display aan een aantal voorwaarden voldoen: de aspectverhouding moet 16:9 zijn, de minimale displayresolutie moet 1280x720 beeldpunten bedragen, er moet tenminste één digitale video-ingang aanwezig zijn – dat mag naar keuze DVI of HDMI zijn – en tenslotte moet het display de HD-formaten (1280x)720p en (1920x)1080I bij zowel 50 als 60 Hz verversingsfrequentie kunnen weergeven.
Dit zijn de minimumeisen. Bij grotere beelddiagonalen is een schermresolutie van 1920x1080 geen uitzondering, en ook schermen met meer dan één digitale video-ingang beginnen ten tonele te verschijnen.

HD-TV en voetballen

In Duitsland zelf is het hele HDTV-verhaal gereed. De bron wordt een satellietontvanger, met daarachter een settopbox (STB) die op zijn beurt het HD-ready-scherm aanstuurt. Het beeld zal voor Europa in de meeste gevallen met de H.264-variant van MPEG4 worden gecomprimeerd en getransporteerd. Het geluid zal Dolby Digital 5.1 zijn. Dat laatste werd in opvallend veel presentaties nog steeds met de heftig verouderde naam AC-3 aangeduid.

In Duitsland zal de letterlijke aftrap voor HDTV geschieden door het satellietkanaal ‘Premiere’, dat in HD de bevolking zal kunnen vergasten op de volledige verslaggeving van de aanstaande wereldkampioenschappen voetbal in 2006. Zoals gezegd is alles op zijn plaats: hardware, software en het hele aflevertraject.

Op onze vraag wat of de planning voor ons land was, kwamen teleurstellende antwoorden. In het verzuilde Nederland, waar je nog niet eens in breedbeeld naar de nationale voetbal kunt kijken, bestaan alleen nog maar (vage) plannen. En die strekken zich uit tot de kabel; via de ether of satelliet moet nog langer gewacht worden.Voordat wij HDTV hebben zal het dus nog wel even duren. En daarmee lopen we aardig achter, want ook in de rest van Europa is HDTV in een vergevorderd stadium. Japen en de VS genieten al een paar jaar van HDTV.Wel is het zo dat in vrijwel ieder land een andere manier van aanleveren wordt gekozen.Dat is er dan ook de reden van dat de fabrikanten niet verder komen dan een HD-ready scherm met daarbij een voor het land specifieke settopbox. De algemene verwachting was, dat pas na 2007 geheel geïntegreerde HDTV-toestellen zullen verschijnen waar direct het juiste kabeltje ingeprikt kan worden.Op dit moment zijn de oplossingen per land te verschillend en de aantallen te laag om zo’n nette oplossing te rechtvaardigen.

Het DVD-conflict

Om HDTV te kunnen opnemen en weergeven op een schijfmedium schiet de inmiddels al weer acht jaar oude DVD te kort. Lezers van HVT zullen inmiddels weten dat er twee nieuwe opvolgers klaarstaan om deze leemte op te vullen: HD-DVD en Blu-ray Disc. Omdat beide formaten zeggen de marktintroductie te willen doen in het eerste kwartaal van 2006, was de IFA een belangrijk meetpunt in de stand van zaken.

De HD-DVD heeft van de twee formaten de kleinste opslagcapaciteit (15 Gbyte per laag) maar de schijfjes kunnen op bestaande productiestraten voor DVD worden gemaakt. Het formaat heeft weliswaar drie grote filmaatschappijen (Universal, Paramount en Warner) als ruggesteun, maar ontbeert aan de hardware kant de ondersteuning van grote namen. De presentatie van Toshiba verzandde dan ook in vaagheden. Ook de recent door Toshiba gedane poging om tot één formaat te komen is mislukt.Verder kwam het merk bijna geruisloos met eendrielaagsdisc op de proppen om het gigabyte-gat met Blu-ray te dichten.

De Blu-ray Disc Associatie (met 138 ‘leden’, dus fabrikanten van hard- en software) kon veel positievere geluiden laten horen. Naast de grotere opslagcapaciteit (25 Gbyte per laag) heeft men effectief alle grote hardwaremerken achter zich, alsmede de twee filmgiganten Fox en Disney.Tel daarbij op dat bij de lancering de BD direct beschikbaar zal zijn in zowel BDR (write once) als BD-RE (Recordable/Erasable, ofwel write many) en de conclusie lijkt gerechtvaardigd dat dit formaat de winnaar zal zijn. Het laatste woord is echter nog niet gesproken in deze!

Pioneer tenslotte, traditioneel maker van multistandaardspelers, zei op dit moment geen plannen te hebben voor een gecombineerde HD-DVD/BD-speler maar verklaarde wel dit technisch te kunnen realiseren, en de ontwikkeling te starten als zij een markt voor dit product zagen.

De merken

Sharp

LCD-koning Sharp dacht met een 65 inch (1,65m) diagonaal de grootste HD-ready LCD te hebben, maar werd voorbijgestreefd door Samsung. Desalniettemin heeft Sharp een keurige lijn vlakke schermen, alle gebaseerd op LCDtechnologie. De onderste lijn bestaat uit een aantal 4:3-toestellen, een markt die bijna vergeten lijkt te worden en traditioneel nog beheersd wordt door de beeldbuis. De direct daarboven liggende 16:9-lijn heeft een bijzonder kenmerk, dat door Sharp PALoptimal is gedoopt. Deze toestellen hebben namelijk een schermresolutie van 960x540 beeldpunten. Deze resolutie is met opzet zo gekozen. Het standaard PAL-signaal dat 576 zichtbare beeldlijnen telt kan zonder schaling met weglating van slechts 6 procent van de lijnen rechtstreeks getoond worden. Ook de HD-formaten 720p en 1080i worden door deze bewust eenvoudig gehouden apparaten getoond, met respectievelijk 3/4 en de halve resolutie. Een slimme zet. Uiteraard heeft Sharp ook een reeks HD-ready schermen voor de veeleisende fijnproever in haar pakket.

Toshiba

Deze Japanse fabrikant verraste met een nieuwe displaytechnologie die SED is gedoopt. Het staat voor Surface-conduction Electron-emitter Display. De constructie ervan lijkt enigszins op die van een plasmascherm. Op een glasplaat worden fosforvlakjes in de drie primaire kleuren aangebracht. Achter de fosforglasplaat bevindt zich een tweede glasplaat waarop voor iedere fosforpixel een elektronenemitter is gemaakt met behulp van film- en IC-technieken. De ruimte tussen de twee glasplaten is vacuum.Tussen de glasplaten is een versnellingsspanning van circa 10 kV aanwezig. De individuele elektronenemitters die gebaseerd zijn op tunneleffecten, kunnen ieder apart worden aangestuurd en zenden elektronen uit als ze geactiveerd worden. Doordat de uitgezonden elektronen door de naversnellingsspanning met grote snelheid de fosforpixels raken, lichten deze op en wordt een beeld gevormd. Dit is hetzelfde werkingsprincipe als de normale beeldbuis.
Ook de eigenschappen zijn grotendeels gelijk aan die van de beeldbuis. Zo zijn zwartniveau, contrastverhouding en snelheid even goed of beter dan die van de vertrouwde CRT, en het vlakke SED-scherm overtreft de beide concurrerende technieken (LCD en plasma) op deze gebieden dan ook ruimschoots.

Toshiba roemt verder het bescheiden energieverbruik van het scherm: ten opzichte van plasma vergt het scherm bij dezelfde beeldinhoud slechts een derde van de energie.
De technologie is nog niet verwerkt tot een verkoopbaar product. Toshiba deed nog uiterst geheimzinnig over de SED, had geen persmateriaal over het onderwerp (en wij dus geen plaatjes bij dit verhaal) maar hield wel een overtuigende demonstratie die alleen bij intekening bij te wonen was. En inderdaad: de demo, die ook een plasma en LCD-scherm van het eigen merk behelsde, gaf een overtuigend beeld van de nieuwe techniek.Volgens eigen zeggen kan de techniek gebruikt worden om schermen vanaf circa 15 inch te maken met 1920x1080 pixel HDTV-resolutie; de grootste maat is slechts gelimiteerd door economische factoren. Als eerste moet er een 50 inch (143 cm) 1920x1080 HD-ready scherm verschijnen, dit is naar verwachting in het vroege voorjaar van 2006. Jammer genoeg zijn er nog geen plannen de SED-technologie, die samen met Canon is ontwikkeld, aan derden te gaan leveren.

Een tweede noviteit op displaygebied was een DLP-projector met een LED als lichtbron. De projector is uitdrukkelijk bedoeld voor draagbare toepassingen en wordt compleet met een opvouwbaar projectiescherm geleverd. Het apparaat, dat batterijgevoed is, houdt het ruim twee uur op een acculading vol en kent geen opwarm- en afkoeltijd, noch een ventilator.

Wordt vervolgd...