bezoek NAD en Dali
Tijdens de “Press Conference 2006”, gehouden op woensdag 16 augustus in Kopenhagen, hebben de Deense luidsprekerfabrikant DALI en de Canadese audiofabrikant NAD nieuwe producten aan de pers voorgesteld. HiFi.nl was erbij en maakte verslag van de aankondigingen.
Dali presenteerde de nieuwe luidsprekerserie Mentor, en de Phantom luidsprekers. Ook werd meegedeeld dat de Dali Ikon binnenkort leverbaar wordt in de kleur zwart. NAD brengt een nieuwe serie componenten op de markt onder de naam Masters Series. Het gaat om high end apparatuur die toch relatief betaalbaar is. Daarover later meer.
Dali heeft veel naamsbekendheid opgebouwd in de budgetklasse met vooral de Concept en Ikon serie. In de hogere prijsklasse kent het publiek Dali vooral vanwege de Helicon en Megaline serie. Dali was op zoek naar een luidspreker die zowel qua prestatie als prijs tussen de huidige Ikon en Helicon paste. De zoektocht heeft geleid tot de ontwikkeling van de Mentor serie. De serie wordt het komende audio-seizoen, dat globaal loopt van september tot mei, geïntroduceerd en uitgebreid. In eerste instantie worden de Mentor 2 en Mentor 6 gelanceerd. Nr. 2 is een monitor luidspreker (ca. 1.900 euro per paar), nr. 6 een vloerstaander (ca. 2.900 euro per paar). Aanvullend wordt nog een nr. 1 monitor geprojecteerd (januari 2007, ca. 1.350 euro per paar), naast een nr. 5 en 8 (beide vloerstaanders, maart 2007, prijs nog onbekend). Afmetingen en prijs nemen toe in oplopend modelnummer. Voor de surroundliefhebber wordt de serie nog uitgebreid met een subwoofer Mentor SUB (januari 2007, prijs nog onbekend) en een center luidspreker Mentor Vokal (maart 2007, prijs nog onbekend). Last but not least wordt de Mentor serie uitgebreid met een achterluidspreker die geschikt is voor montage op een wand en die bedoeld is voor achter- en zijgeluid bij 5.1 en 7.1 configuraties (maart 2007, ook hiervan is nog geen prijs bekend).
Voor de hoge tonen sectie wordt gebruik gemaakt van een hybride tweeter module, bestaande uit een 28 mm soft dome tweeter en een 17x45 mm magnetostaatdeel. Een hybride hoge tonen sectie wordt ook toegepast in de Ikon serie, maar de versie voor de Mentor is geheel nieuw ontwikkeld. Het betreft vooral het verfijnen van de module, waarbij men uiteraard gebruik heeft gemaakt van de kennis over de module van de Ikon. De behuizing is, net als bij de drivers, van gegoten aluminium en aan de achterzijde gesloten zodat lage en hoge tonen van elkaar gescheiden zijn. Minder vervorming, een lagere resonantiefrequentie en minder kleuring zijn het gevolg en deze eigenschappen zorgen voor een aanzienlijk beter geluid, aldus de fabrikant.
The proof of the pudding....
“The proof of the pudding is in the eating”, en dus kon er geluisterd worden naar de nieuwe Mentor 2 en 6 in de luisterruimtes van HiFi Klubben te Kopenhagen. Bij het vergelijken van de Mentor 2 en de huidige Dali Ikon 2 (ca. 800 euro per paar) viel meteen op dat de Mentor van veel hogere kwaliteit is. Sprankelender hoog, sneller en verfijnder zijn de sleutelwoorden. Dat mag ook wel, want het prijsverschil tussen deze luidsprekers is bijna 1.100 euro per paar. De Mentor 2 is door mij tevens vergeleken met de B&W 702. De 702 ligt qua prijsniveau ca. 200 euro per paar onder de Mentor 2, maar de hogere geluidskwaliteit van de Mentor maakt dat prijsverschil meer dan waard. De Mentor is zeker de moeite waard om te gaan beluisteren wanneer men denkt aan een luidspreker tot zo`n 2.000 euro per paar. De Mentor 6 kwam naar mijn idee in de demo nog niet helemaal lekker uit de verf. Het geluid bleef erg aan de luidsprekers plakken, de opstelling van de luidsprekers was echter niet optimaal. Na enig geschuif werd het geluid wel beter maar het kon mij nog niet overtuigen. Inspelen en goed opstellen zal het geluid waarschijnlijk wel meer tot leven brengen, een toekomstige recensie in mijn luisterruimte zal dat wellicht bevestigen. Gezien de goede prestaties van de nr.2 verwacht ik veel goeds van de komende modellen!
Met surroundinstallaties vormen de vele luidsprekers soms een sta in de weg. Dali heeft met de ontwikkeling van de Phantom serie inbouwluidsprekers dat probleem aangepakt. In de USA is het laten installeren van audio- en videoapparatuur met inbouwluidsprekers en weggewerkte apparatuur en bekabeling veel meer gemeengoed dan bij ons in Europa. Wellicht dat de Phantom ons kan helpen om de “custom installation” markt te stimuleren. De Phantom is niet zomaar een luidspreker die je kunt inbouwen in een muur, hij is er speciaal voor ontwikkeld en daardoor klinkt hij net zo goed als vrijstaande luidsprekers, aldus een enthousiaste Lars Worre, Dali`s managing director.
Lars Worre - Managing director Dali
Veel inbouwluidsprekers zijn eigenlijk aangepaste staande luidsprekers en daardoor is het geluid niet optimaal. Iedereen die wel eens met zijn luidsprekers schuift weet dat de diepte van het geluidsbeeld afneemt wanneer de luidsprekers te dicht bij de achterwand staan. Ook de bas wordt door de achterwandreflecties dan dusdanig versterkt dat het vaak boemig wordt. Maar bij de ontwikkeling van de Phantom is er juiste rekening gehouden met het feit dat de luidspreker wordt ingebouwd in een wand. De inbouwdiepte van de luidspreker is ca. 9 cm. De Phantom luidsprekers hebben een volledig gesloten (aluminium) kast zodat de geluidskwaliteit ongeacht de ruimte achter de luidspreker wordt gewaarborgd. Hij is verkrijgbaar in drie prijs/kwaliteitsklassen, met 429 euro per stuk voor de Ikon Phantom, 1.199 euro per stuk voor de Helicon Phantom en 1.499 euro voor de Euphonia Phantom. De luidspreker kon helaas nog niet beluisterd worden tijdens de demo. Tot zover de berichtgeving over Dali.
NAD Masters
Greg Stidsen, Director Product Management van NAD, was naar Kopenhagen gekomen om nieuwe producten van NAD voor te stellen. NAD introduceert de Master Series en brengt met deze serie (relatief) betaalbare high end apparatuur op de markt. De serie bestaat uit de M15 AV voorversterker, de M25 7-kanaals eindversterker, de M55 multispeler, de M3 geïntegreerde versterker en last but not least de M5 SACD/CD speler. Prijzen voor de versterkers zijn 3.250 euro, de spelers kosten 2.250 euro.
Greg Stidsen - Director Product Management NAD
Bij de ontwikkeling van de Masters Series heeft men gestreefd naar maximale muzikale performance, een luxe industrieel ontwerp en betaalbaarheid. In de serie worden tevens nieuwe technologieën geïntroduceerd die later ook in andere modellijnen terugkomen en reeds in de geïntegreerde versterker C325BEE zijn toegepast.
Over smaak valt niet te twisten, maar ik vind het uiterlijk van de serie zeer geslaagd. Robuust en chique. Dikke aluminium frontplaten, mooie afgeronde lijnen en twee kleuren die terugkomen in het front. Door de extra donker gekleurde frontplaat die is aangebracht op de aluminium achterfrontplaat ogen de componenten kleiner dan dat ze werkelijk zijn.
De M15 surround voorversterker heeft op digitaal audiogebied alles wat een high end apparaat hoort te hebben. Alles wordt 24 bits verwerkt met snelle Motorola DSP`s. Analoog wordt omgezet naar digitaal met AKM 24 bit 192 kHz, 128x oversampling ADC`s (Analoog naar Digitaal Converters). Voor het omzetten van de digitale signalen in analoge signalen die naar de eindversterker gaan wordt gebruik gemaakt van 4 stuks Wolfson 24 bit 192 kHz DAC`s (Digitaal naar Analoog Converters). Een speciale schakeling zorgt voor “dynamic headroom”, wat ervoor zorgt dat de digitale signalen zoveel mogelijk de 24 bits resolutie maximaal benutten om het signaal zo zuiver mogelijk te houden. Op beeldgebied wordt gebruik gemaakt van professionele video buffers en lage kwaliteitssignalen (composiet en S-video) kunnen worden omgezet naar component video. Uiteraard is het apparaat voorzien van een HDMI uitgang en kan geschakeld worden tussen twee HDMI inputs. Op softwaregebied worden alle huidige surroundformaten ondersteund en is EARS geïmplementeerd, een door NAD ontwikkelde schakeling waarmee een stereo signaal kan worden omgezet in surround. De M15 wordt geleverd met een professionele afstandsbediening, die geschikt is voor macro`s en ook andere apparaten kan bedienen. De afstandsbediening heeft een display waarop het te bedienen apparaat en het gegeven commando wordt weergegeven. Daarnaast is achtergrondverlichting voorzien met lichtsensor, een USB interface waarmee programmering van de commando`s via een PC kan worden uitgevoerd en backups gemaakt kunnen worden van de ingevoerde gegevens.
NAD M15
De M15 zal veelal worden gecombineerd met de M25 7-kanaals eindversterker. Het gewicht van deze versterker is maar liefst ruim 40 kilogram, en daarmee is hij voor inbrekers wellicht iets dat ze laten staan. De M25 is een 7x160W versterker, met een dynamisch piekvermogen van maar liefst 7x460W bij 2 Ohms belasting. Zorg dus voor een 16 A afzekering in de meterkast, anders kan het zijn dat de groep eruit knalt tijdens een piek. De versterker is voorzien van ventilatoren voor actieve koeling, deze worden echter op basis van het geluidssignaal en warmtesensoren geregeld. Bij veel geluid zullen de ventilatoren harder draaien, en bij hele rustige scènes gaan de ventilatoren praktisch uit, zodat er geen hinder ontstaat van het ventilatorgeluid. Een dijk van een versterker die ongeacht de belasting rustig doet wat ie moet doen: het onvervormd versterken van het ingangssignaal.
NAD M25
Voor de stereoliefhebbers is de M3 stereo geïntegreerde versterker opgenomen. De versterker heeft volledig gebalanceerde ingangen en een signaal-ruis verhouding van meer dan 100 dB bij ieder volume. Het gevolg hiervan is dat de versterker zeer stil is qua ruis bij hoge volumes waarbij er praktisch geen te versterken ingangssignaal is. De versterker levert nominaal 2x 180W en heeft veel eigenschappen die de M15 ook heeft. Op het gebied van klankregeling is het interessant te melden dat de versterker een fameuze tiltregeling heeft zoals in de Quad voorversterkers is voorzien. De klankregeling is fameus omdat daarmee heel subtiel het klankbeeld kan worden aangepast. Is het geluid iets te scherp, dan geeft een druk op de betreffende knop precies dat effect dat nodig is. Het hoog wordt dan namelijk niet alleen verzwakt, het laag wordt tegelijkertijd iets versterkt. Een te dof signaal kan op deze wijze wat worden opgefrist. Het effect is in een aantal stappen instelbaar tot maximaal + en - 3 dB. Heel subtiel dus. Ook is de versterker voorzien van een traditionele klankregeling voor laag en hoog.
NAD M3
Universele speler
Ook het vermelden waard is de bi-amp mode, waarbij een uitgang is voorzien voor het aansturen van een subwoofer. De uitgang is voorzien van een instelbaar hoogfilter (40/60/80/100 Hz). De signaal/ruisverhouding van de voorversterker is -110 dB, de eindversterker zit op -107 dB bij 1W en maarliefst -130 dB bij 180W. De kanaalscheiding bedraag 80 dB en dat is geen geringe prestatie.
Voor het afspelen van media is de M5 SACD/CD-speler en de M55 universele speler voorzien. De M5 kan m.b.t. SACD zowel stereo als 5.1 schijven afspelen. Daarnaast wordt CD (inclusief R en RW) ondersteund. Op het gebied van gecomprimeerde audio wordt MP3 en WMA ondersteund. In de speler is een schakeling opgenomen voor het afspelen van HDCD.
Intern worden alle DSD signalen van de SACD schijfjes niet eerst omgezet naar PCM voordat ze digitaal worden verwerkt. De speler heeft bass management voor de analoge 5.1 uitgang en een composite beelduitgang voor een OSD (On Screen Display). De analoge uitgangen zijn volledig gebalanceerd en voor 2 en 5.1 kanaals geluid worden gescheiden DAC`s gebruikt. Verder is de speler voorzien van een AES/EBU digitale uitgang en zowel optische als coaxiale digitale uitgangen zijn voorzien.
De M55 universele speler accepteert alle schijfformaten, inclusief SACD en DVD-A. Voor het beeld is de speler uitgerust met een Faroudja DCDi Video Upsampling unit waarmee DVD signaal naar 720p of 1080i kan worden omgezet. Met een projector die geschikt is voor dit signaal wordt een prachtig scherp beeld weergegeven, ook bij grote beeldformaten. Ik was verbaasd hoe scherp het (grote) beeld was bij de surround demo. Zeer fraai. De speler is uiteraard voorzien van een HDMI uitgang voor digitaal beeld en geluid en is voorzien van zeer een hoge kwaliteits video DAC (Analog Devices 12 bi) en audio DAC`s (Burr Brown 24 bit 192kHZ + DSD Audio DACs voor alle kanalen).
De M55 is gedemonstreerd in combinatie met de M15 surround voorversterker en M25 7-kanaals eindversterker. Bij de demonstratie werd gebruik gemaakt van DALI Helicon luidsprekers in een 7.1 configuratie met B&W wandmontage achterluidsprekers. Voor het beeld werd gebruik gemaakt van een Infocus IN76 projector op 720p formaat. Hoewel de demoruimte aan de kleine kant was voor de gedemonstreerde apparatuur, werd een spectaculaire demo gegeven. Een haarscherp beeld en een zeer strak en uitgebalanceerd geluid maakte het wat mij betreft een adembenemende beleving. De leus “Bad sound kills good movies”, die de winkelketen HiFi Klubben hanteert om mensen aan te sporen te investeren in goede surround apparatuur, is leuk bedacht, de surround demo in de winkel overtuigt potentiële kopers wellicht nog veel meer. De NAD Masters Series belooft veel moois voor wie hoge eisen stelt aan beeld- en geluidskwaliteit, dat was na de demo wel duidelijk! NAD heeft met de M15/M25/M55 de EISA award gewonnen in de catagorie High End Home theatre systeem 2006-2007.
De zomer is nog niet voorbij, maar met de natte maand augustus lijkt de herfst alweer begonnen. Jammer voor de zomerliefhebber, prettig voor de hifi-liefhebber, want het audio-seizoen is gestart. Met de nieuwe producten van Dali en NAD wordt het een mooi seizoen, of het nou blijft regenen of niet!