Focal XS Book: Vrouwe Fortuna

Vrouwe Fortuna is mij zelden goed gezind als ik meedoe aan prijsvragen en loterijen. Blijkbaar schuilt er toch waarheid in de volkswijsheid dat je niet tegelijkertijd gelukkig in het spel en in de liefde kunt zijn.

Maar zo'n anderhalf jaar geleden werd ik tot mijn verrassing gebeld met de mededeling dat ik de gelukkige winnaar was van een Focal XS 2.1 systeem. Mijn visitekaartje in een grote grabbelton gooien was blijkbaar voldoende om het lot gunstig te stemmen.

De Focal XS 2.1 set werd na ontvangst meteen op mijn kantoor geplaatst, en voorziet me sindsdien van mijn dagelijkse dosis arbeidsvitaminen. Je kunt het voorwaar slechter treffen. Toen ik van importeur Smart Audio de Focal XS Book ter recensie aangeboden kreeg was ik in eerste instantie terughoudend: deze twee aluminium mini-monitoren zouden ongetwijfeld een zware kluif hebben aan het meer dan uitstekend klinkende XS 2.1 systeem.

De XS 2.1 kan namelijk terugvallen op een actieve 70 watt subwoofer die met zijn extra ( 2 x 30 watt ) versterkers het XS 2.1 systeem van de benodigde jus kan voorzien. Het geheel klinkt mooi homogeen en loopt lekker diep door in het laag...niks mis mee dus. Maar ja, je snapt het al, het XS Book systeempje bewees al snel mijn ongelijk.

XS Book
De XS Book bestaat uit twee luidsprekers waarvan de rechter-luidspreker als Master fungeert, en de linker als Slave. Op de rechter luidspreker zitten een low-level en een hi-level input, de aansluiting voor het netsnoer, is de 2 x 20 watt versterker ingebouwd, en kun je dus ook het volume regelen. Met een meegeleverde kabel leg je vanaf de rechter luidspreker de verbinding naar de linker. De slanke aluminium behuizing meet net iets meer dan 28 centimeter in de hoogte en slechts 11,5 centimeter in de breedte. Wel zijn de mooi afgewerkte speakertjes in verhouding erg diep: precies 20 centimeter.

De zijwanden hebben een lichte welving, waardoor de XS Book van voren bezien halverwege de behuizing wat dikker is dan aan de boven- en onderzijde. De voorkant van de XS Book is volledig voorzien van een grille, die vloeiend doorloopt naar de bovenzijde van de behuizing. Aan de bovenzijde zit een rubberen scroll-wheel - dat enigszins doet denken aan de bediening van een iPod - waarmee je het volume kunt regelen en de luidsprekers aan- en uit kunt schakelen. Een wit lichtje boven de tweeter toont door het variëren van de lichtintensiteit of de luidsprekers aan of in de standby stand staan. Als ik de grille verwijder zie ik onder het lichtje een 19 mm. aluminium tweeter en een 10 cm.

Polyglass woofertje met een groot Focal-logo op de stofkap. Onder de woofer bevindt zich nog een brede monding die dienst doet als basreflex-poort. De baffle is bovendien bekleed met een fraai zwart imitatieleer. Het geheel maakt echt een gedegen - de speakertjes wegen maar liefst vijf kilo - indruk, waarbij het design zeker niet op de laatste plaats heeft gestaan.

Luisteren naar de Focal

De Focal XS Book wordt met een AudioQuest Big Sur kabel, via de hi-level input achterop de luidsprekers aangesloten op een AudioQuest DragonFly USB-Dac. De DragonFly haalt de muziek a-synchroon uit mijn iMac waarop ik Audirvana software heb geïnstalleerd. Het grote voordeel van het programma Audirvana is dat je ook FLAC bestanden via iTunes kunt afspelen. Bovendien kun je de software alle functies van je computer uit laten schakelen die eventueel schade zouden kunnen berokkenen aan het muzieksignaal.

Een ander groot pluspunt is dat Audirvana automatisch de resolutie van je muziekbestanden herkent, zodat je deze niet meer via de MIDI van je computer aan hoeft te passen. Het afspelen van hoge resolutie FLAC bestanden wordt daarmee kinderlijk eenvoudig.

De omstandigheden waaronder de Focal XS Book desktop-luidsprekers moeten functioneren zijn hiermee haast optimaal, en in ieder geval beter dan de omstandigheden waaronder ze bij veel eindgebruikers toegepast zullen worden. Daarom beluister ik de XS Book's ook onder minder ideale omstandigheden: gewoon met verliesgevend gecomprimeerde bestanden rechtstreeks vanuit mijn iPhone of via de standaard analoge uitgang van de computer. Waarbij in het laatste geval de bestanden worden uitgelezen door iTunes.

Verliesgevend
Ik ga van start met Life’s What You Make It van Talk Talk, een geweldig nummer van een geweldige - maar vaak onderschatte - band. Het bronbestand op mijn iPhone is van een belabberde kwaliteit: een 128kbps mp3-bestand dat door iTunes naar een AAC-versie is geconverteerd. Waarom ik het dan toch draai? Nou, omdat veel consumenten helaas uit onwetendheid een complete muziekbibliotheek hebben opgebouwd in deze baggerkwaliteit (excusez le mot). Blikkerige klappen op iets dat een drumstel suggereert met daarboven een neuzelig klinkende Mark Hollis.

Om het hoog wat te temmen draai ik de luidsprekers totdat ze recht vooruit vuren. Zo klinkt het middengebied te bedompt, maar zorgt de hoogweergave tenminste niet voor gescheurde trommelvliezen. Het geluidsbeeld is zo plat als het spreekwoordelijke dubbeltje. Wie met dergelijke bronbestanden naar muziek luistert is wellicht beter af met de ingebouwde luidsprekers van de computer. De Focal XS Book stelt de zaken in ieder geval niet rooskleuriger voor dan ze zijn.

Winstgevend?

Als ik overschakel naar dezelfde track in een ongecomprimeerde AIFF versie en deze afspeel via de keten iMac, Audirvana, AudioQuest DragonFly DAC, Focal XS Book, valt alles op z'n plaats. De klappen op de drums hebben impact, de onnatuurlijke scherpte in het geluidsbeeld is verdwenen en wat als schelle tikken klonk in de AAC-versie blijkt afkomstig van een tamboerijn. Ook is de verkoudheid van Mark Hollis als sneeuw voor de zon verdwenen. De Focal's worden weer lichtelijk ingedraaid zodat de tweeters meer op de oren gericht staan, waardoor het geluidsbeeld nog beter geprojecteerd wordt. De muziek wordt nu zelfs met enige diepte en hoogte weergegeven. De volumeknop bovenop de rechter XS Book wordt steeds verder naar rechts gedraaid. De weergave wordt alleen maar luider en dynamischer, harde, onaangename klanken die wijzen op vervorming zijn nergens te bespeuren.

Ronduit indrukwekkend wordt het als ik een hi-res bestand uit de iMac laat vloeien: The Dead Princess van het Caecilie Norby album Arabesque in 24-bit/96kHz. De nuances in de stem van Norby worden bewonderenswaardig goed weergegeven, haar stem klinkt aangenaam en natuurlijk. Dat je naar een desktop luidspreker zit te luisteren blijkt wel uit de lichte kleuring op de stem en het lichte gebrek aan ‘echt’ laag. Iets waar mijn eigen Focal XS 2.1 luidsprekers door het gebruik van een subwoofer wel meer toe in staat zijn. Maar ze hebben duidelijk wat meer kleuring in het middengebied en zijn wat omfloerst en minder goed gedefinieerd.

Boek gesloten
Het mag (moet?) gezegd worden, de Focal XS Book past speeksel-producerend goed bij mijn computer: het gebruikte aluminium voor de zijwanden van de XS Book is van eenzelfde hoogwaardige kwaliteit en afwerking als die van de iMac. Focal heeft duidelijk Apple computers voor ogen gehad bij de ontwikkeling van de XS Book. Maar de XS Book heeft niet alleen een mooi jasje gekregen, het zijn serieuze luidsprekers voor serieuze muziekliefhebbers die alleen met het beste genoegen nemen als ze achter de computer naar muziek willen luisteren.

In dat opzicht zijn ze ook (veel) beter dan de ook al zeer begerenswaardige Focal XS 2.1 luidsprekers. Natuurlijk zijn én blijven het desktop luidsprekers, hoe goed ze binnen die categorie ook presteren. Maar als het op de combinatie van stijl en prestaties aankomt kan ik eerlijk gezegd geen alternatief bedenken dat op beide vlakken zo goed presteert.

Vrouwe Fortuna, ben me nog één keer goed gezind en laat me de Focal XS Book bij een volgende prijsvraag winnen.

Aanvullende informatie:

Importeur: Smart Audio
Prijs Focal XS Book: 299 euro per set