Focal & Naim show in Tilburg - Driedaagse van iEar
Het gebeurt op zich al niet vaak dat je naar de machtige - en helaas ook zeer kostbare - Focal Stella Utopia III EM luidsprekers kunt luisteren. Als deze Grote Vriendelijke Reuzen dan ook nog eens door de uiterst muzikale elektronica van Naim aangestuurd worden, belooft het helemaal een feest voor de zintuigen te worden.
De uitnodiging voor deze bijzondere demonstratie kwam van het Tilburgse iEar, en ze noemden het evenement de Focal & Naim Driedaagse.
Als ik vrijdagmiddag arriveer, staat iEar' eigenaar Freek van Ham zichtbaar tevreden achter de toonbank: “Alle sessies zijn haast volledig volgeboekt. Er zijn zelfs mensen helemaal vanuit Haarlem naar Tilburg afgereisd om naar deze set te kunnen luisteren. Er staat ze trouwens een prettige verrassing te wachten. Op het laatste moment hebben we besloten om de absolute toplijn van Naim, de 500-serie, te gebruiken in plaats van de aangekondigde 300-serie.”
Naim 500-serie
Als ik een blik in de grote luisterruimte van iEar werp, zie ik inderdaad dat het die middag volle bak is. Naim vertegenwoordiger Ed Verkerk spreekt op zijn inmiddels bekende enthousiaste wijze het aanwezige publiek toe, dat aandachtig naar hem - en de muziek - zit te luisteren.
Stilletjes loop ik de luisterruimte binnen, en neem op een van de weinige overgebleven stoeltjes plaats. Voor me staan de indrukwekkende Stella Utopia’s. Op het Finite Elemente / Pagode Reference rack staan een Naim NDS streamer (9.400 euro) met externe 555PS DR voeding (8.200 euro) - die tijdens de demo’s af en toe gewisseld wordt met de wat bescheidener geprijsde XPS-2 DR voeding (4.650 euro) - een NAC552 voorversterker met 552PS voeding (samen 24.000 euro) en een NAP500 eindversterker met 500PS voeding (samen 23.000 euro). De interlinks en luidsprekerkabels herken ik als de Chord Company Sarum: de absolute toplijn van het Britse merk.
Ed draait tijdens de sessies heel veel muziek. Steeds via de iPad App van de onlangs geïntroduceerde Naim NDS streamer. Voor de mensen die (nog) niet bekend zijn met streaming audio legt Ed, met behulp van collega Rowan Dernee, uit hoe Naim maximale prestaties uit je digitale muziekcollectie peurt. Idealiter - in ieder geval volgens Naim - begint een streaming systeem met een Naim Unitiserve. Deze ripper cq server zit verpakt een onopvallende zwarte behuizing van slechts 21 centimeter breed. Op het front zijn alleen een Naim-logo en de gleuf om een cd in te stoppen zichtbaar. Het bijzondere van de Unitiserve zit hem in de manier waarop hij ript en metadata bewaart. Cd's worden standaard in het ongecomprimeerde WAV-formaat omgezet. Nu is dat op zich niet bijzonder, maar Naim weet het grootste nadeel van WAV te omzeilen: de Unitiserve kan uitgebreide metadata aan de geripte bestanden toevoegen.
De op de Unitiserve opgeslagen muziek wordt vervolgens in de Naim NDS streamer omgezet in een analoog signaal. De NDS is ook weer een bijzonder apparaat: de D/A-conversie wordt niet gedaan door een DAC-chip, maar door een 40-bits SHARC DSP chip die ook de de-jittering en de digitale filtering verzorgt. De printplaten zijn op vier kilo zware messing blokken gemonteerd die verend zijn opgehangen. Ook de gebruikte Naim voor- en eindversterker behoren tot de hors catégorie van de hifi. Beide zijn voorzien van een eigen externe voeding in een aparte behuizing en de voorversterker maakt eveneens gebruik van zwevend opgehangen printplaten.
Focal Stella Utopia III EM
De Focal Stella Utopia III EM luidsprekers (36.000 euro per stuk) - ze moeten alleen nog de Grand Utopia III EM boven zich dulden - zijn ook al van die technische hoogstandjes. De aanduiding EM in de typebenaming staat voor Electro-Magnet, en verwijst naar de manier waarop de woofer in beweging wordt gebracht. Niet met een conventionele magneet, maar een extreem krachtige (actieve) elektromagneet worden de uitslagen van de 13" woofer onder controle gehouden. Ook de magneten voor de twee 6,5" mid-units zijn allesbehalve standaard. Hiervoor gebruikt Focal een magneetsysteem dat ze Power-Flower noemen: meerdere kleinere magneten die als de blaadjes van een bloem rondom de voice-coil gegroepeerd zijn. Ook op het gebied van conusmaterialen heeft Focal een naam hoog te houden.
Al jaren maken ze gebruik van de W-conus waarvan in de Utopia serie alweer de derde generatie gebruikt wordt. De letter W is een samentrekking van twee V’s, die het franse woord ‘Verre’ oftewel ‘glas’ representeren. De buitenste lagen van de conus bestaan dan ook uit glas. Tussen twee glaslagen - vandaar de dubbele V - zit een dempend materiaal geklemd. Zo krijg je een extreem lichte en stijve constructie. Voor het hoog wordt de inmiddels wereldberoemde 1” Beryllium IAL2 tweeter gebruikt. Opvallend is de omgekeerde vorm van de tweeter: normaal gesproken vormt de tweeter een half bolletje, bij Focal tweeters is dit een halfrond kuiltje.
De machtige Stella Utopia’s staan opgesteld aan de breedste van de twee korte zijden van de luisterruimte. De ruim 1,55 meter hoge, 55 cm brede en maar liefst 165 kilo per stuk wegende Stella’s vullen de hoeken haast volledig. Ondanks de toch wel zeer forse proporties zijn ze elegant te noemen. Waarschijnlijk komt dit door de gesegmenteerde opbouw, waardoor je als het ware door de luidspreker heen kunt kijken. Ieder segment staat onder de juiste hoek om alle frequenties zonder complexe filtering gelijktijdig en in de de juiste fase op de luisterpositie te laten arriveren.
Wie denkt dat de Stella’s lastig aan te sturen zijn zal verrast zijn bij het lezen van de specificaties. Het rendement is met 94dB hoog te noemen en de nominale impedantie is een voor veel versterkers aantrekkelijke 8 ohm. Het venijn zit hem alleen in de minimale impedantie van 2.8 ohm, maar iedere stabiele versterker moet dat in principe kunnen verwerken. De enorm stabiele NAP500 eindversterker (2 x 140 watt) heeft dan ook geen enkele moeite met de Stella’s. Als Ed Verkerk een van mijn favoriete demo-tracks draait - de ruim 11 minuten durende live-uitvoering van Le Temps Passe van Michel Jonasz - blijkt de combinatie van Stella Utopia en Naim 500-serie uitzonderlijk goed te werken.
Het opgebouwde beeld is breed en diep en de detaillering volledig vanzelfsprekend. Dat je naar een groot systeem luistert blijkt uit de haast ongelimiteerde dynamiek en de fysieke impact daarvan. Omdat de mode dicteert dat fabrikanten smalle, maar diepe luidsprekers moeten maken zou je haast vergeten wat de toegevoegde waarde is van een ‘echte’ woofer. De 33 centimeter laag-unit in de Focal Stella Utopia III EM kan namelijk enorm veel lucht verplaatsen. Door de stijfheid van het conusmateriaal, de krachtige EM magneet en natuurlijk de stabiele versterking, is de laagweergave echt fysiek voelbaar en bovendien enorm snel en gecontroleerd.
De sessies duurden twee uur, een lange zit als je luisteraars niet weet te boeien. Maar de uren gingen haast ongemerkt voorbij. Tijdens een korte pauze halverwege dacht iEar' uiteraard ook aan de inwendige mens: er waren heerlijke hapjes en volop drankjes. Maar zelfs in de pauze wilden de bezoekers nog meer te weten komen over het systeem. De vertegenwoordigers van Naim en Focal, en het iEar' personeel, kregen amper tijd om zelf een drankje te nuttigen.
Stella was her Naim
Bij iEar in Tilburg weten ze steeds weer te verrassen met bijzondere demonstraties en evenementen. Zo waren ze de eerste winkel in Nederland waar je de KEF Muon en de KEF Blade kon beluisteren. En nu dus drie dagen lang de Focal Stella Utopia III EM aangestuurd door elektronica uit de Naim 500-serie. Helaas moesten de Focal Stella Utopia's en de Naim 500-serie weer terug naar de importeur, maar niet getreurd: de wat gunstiger geprijsde producten van beide merken staan gewoon in de winkel op je te wachten. iEar' laat ze graag horen.