High End 2009 - München dag twee

Wie het verslag van dag 1 van mijn bezoek aan de High End Show niet heeft gelezen weet niet dat ik al een volle dag heb rondgelopen op ongeveer de mooiste en meest uitgebreide high end audio show van Europa. Ik bevind me in het M.O.C., een complex in München, waar sinds 2004 de High End Show wordt gehouden onder aanvoering van The High End Society, een Duits “Fachverband” van fabrikanten en belangrijke importeurs. De tweede dag begint boven in de gang achter het Atrium 4 waar ik aangenaam wordt verrast door een hele rij van luisterruimtes met de meest fraaie spullen.

Het eerste bezoek is aan Vivid Audio die de Giya heeft opgesteld. Naar later bleek heeft Lawrence Dickie dat zelf gedaan, want de dag ervoor klonk het niet hoorde ik zeggen. Deze ochtend klopt alles.

De luidsprekers spelen op Luxman apparatuur, cd speler, voorversterker en monoblokken. Het is smullen. Wat een mooie luidspreker is dit. Wat een stage en diepte. Maar vooral wat een zuiverheid en correctheid in de weergave. Ik zou uren kunnen blijven zitten. Het is een duur systeem, zo rond de 30.000 Euro voor de luidsprekers alleen, toch is dat iets wat de Vivid Giya tegen heeft. Hij is te goedkoop. Velen die in deze kwaliteitsklasse shoppen kijken er minachtend naar. Ik durf er iets om te verwedden dat een Special Edition, een beetje opgepoetst en 20.000 Euro duurder, beter gaat verkopen. Over de vorm kunnen we kort zijn: functioneel en ontworpen op de beste weergave.

De kamer ernaast steekt schril af als het gaat om fysiek formaat. Twee kleine Focal Diablo Utopia’s staan hun best te doen op YBA apparatuur. De Diablo kost een derde van de Giya, toch laat hij een diepe indruk achter. Een klassiek werk speelt, met een koor, en dat staat als een huis. Ik kijk haast tot in de kelen van de koorleden. Wat ik mis? Een subwoofer. Uit ervaring weet ik wat een Velodyne kan doen voor deze trotse monitors.

Pathos

Pathos heeft versterkers. Van klein tot groot. Wat ik niet wist is dat Pathos zijn eigen luidsprekerlijn heeft.

Ik vertelde u al, deze gang is een droomreis langs het beste geluid. Geheel in stijl met de versterkers verwent Pathos met muziek. Ik verwen mijn ogen met wat andere Pathos ontwerpen en met de cd speler voordat ik naar Isophon overga.

De Isophon luidsprekers klinken mooi, maar ik hou niet van de bouw van de kast. Als een blokkendoos in hout en zwart. Kwestie van smaak. De keramische units worden in de hand gehouden, doch verliezen her en der van meer conventionele conusmaterialen.

Waar ik veel meer op val in deze ruimte is de versterkerlijn van Western Electric, u weet wel de beste 300B buis ter wereld (en de duurste). Acht 300B buizen in push pull parallel schakeling geven 125 Watt, met een dynamisch vermogen van 600 Watt aan 2 Ohm. Uit een 300B? Jazeker.

Helaas zijn alleen de monoblokken al 22.999 Euro per stuk. Oh wat mooi. Wat een beest van een eindtrap. Komt nog de WE voorversterker en de WE cd speler bij.

Volgende ruimte is bezet door Purist. Een vreemde combinatie. Elektrostaten op het hoog. Een rij conusluidsprekers voor het laag en enorme ronde subwoofers voor het subsone laag. Alles spelend op KR versterkers. Ergens gaat er iets fout. De elektrostaat met de conus sluit niet aan. Misschien de ruimte, misschien de bron, ik vind het “veel geschreeuw en weinig wol”.

Wel mooi zijn de aan de zijkant opgestelde Musical Life O/ platenspelers. Vooral die met een leistenen voet.

Veel geschreeuw, veel wol

Van veel geschreeuw naar iets heel fraais. Soulution verbaasde vorig jaar op de High End Show in positieve zin op Italiaanse luidsprekers. Ze gaan nu nog een stap verder met het inzetten van grote Wilson Audio systemen. Heel precies, heel veel detail, geen seconde uit balans speelt als bron een 745 sacd speler. De set kost een vermogen, is het zonder meer nog waard ook. Dit set een statement neer van jewelste. Alleen al daarom is München een bezoek waard.

Lindeman speelt een thuiswedstrijd. Het bedrijf zit in een voorstad van München. Nieuw bij Lindeman zijn luidspreker met keramische units. Goed afgestemd staan ze te spelen op de eigen Lindeman elektronica. Prijzen zijn niet gepiest, al snel tussen de 6000 en 12000 Euro per component.

Mijn analoge hart begint te bloeien. Brinkman en EMT. In uiterlijk en afwerking is de Brinkman speler een plaatje. Later zal ik ook nog horen dat het uiterlijk past bij de geboden weergave kwaliteit. Ik bewonder het Brinkman EMT element.

Waarna ik mij slechts een kwartslag hoef te draaien om EMT zelf te vinden. Het goudkleurige jubileum element opgehangen in de banaan arm. De JPA-66 phono versterker met instelbare (RIAA) correctie op een Brinkman loopwerk.

Het doet de originele EMT 948 studio platenspeler met Tondose haast verbleken. Ik weet wat een EMT element kan doen met muziek. Ga zelf maar eens luisteren bij Hanze Hifi in Zwolle.

WLM verbaast weer

Van WLM zijn we gewoon dat ze iedereen verbazen. Ook dit keer met een slanke en kleine vloerstaander met de naam Stella.

Gecoate woofer en papierconus tweeter. Op eigen WLM versterkers. Allegra eindblokken met JJ Electronics buizen.

Men draait Slave To The Rythm van Grace Jones en alle haren op de armen gaan spontaan staan. Dr. Feikert leverde de draaitafel en Ortofon het element. Hoe flik je dat toch WLM om steeds de show te stelen?

Wel eens gehoord van Trinity? Ik ook niet. Driehoekige kasten voor versterker, eindtrappen en dac. Trots staan ze open om te voldoen aan de slagzin van de makers: “Music is pure emotion”.

Gelukkig ben ik op de vrijdag bij Hiraga luidsprekers en het Zwitserse Audio Consulting. De volgende dag is de stand gesloten omdat er brand is ontstaan in hun ruimte. Zet dan ook geen buizenversterker een nacht spelend in een houten krat! Jean Hiraga heeft een naam hoog te houden met zijn grote kasten waarin een papierconus woofer met een hoorn concentrisch ingebouwd.

15 inch woofer en voor het midden/hoog een compressie driver. Een puristisch geluid met Audio Consulting buizen elektronica en een Hanss Acoustics draaitafel (ruim 50 kilo zwaar). Jean, zelf demonstrerend, toont aan waarom hij een grote naam in Frankrijk en Japan heeft op audiogebied. Echt mooi.

Echt ook weer heel erg fraai is Kharma, onze eigen trots, op een waanzinnige Chord Electronics set. Ik wed dat u noch Chord noch Kharma ooit zo fraai heeft horen samenwerken. Dat zowel Chord als Kharma respect afdwingen qua uiterlijk tel ik niet eens mee.

Eerlijk gezegd valt de Magico M5 in de ruimte er naast een beetje in het niet na Kharma. Sorry, het is niet anders. Het topmodel van Magico, gehangen aan de duurste MIT kabels kan niet mee met de kamer daarnet. Nogmaals, het is de ruimte, de muziek, de randapparatuur, het is bovendien een korte indruk in de gang met tot nu toe de mooiste sets.

De lelijkste luidspreker

Twee merken strijden vlak bij elkaar om de titel “lelijkste luidspreker”. Een speciale versie van Audio Physics met een glimmend parelmoer en Audio Resolution in tijgerfineer en ontvelde boomstam. Wat een wansmaak.

Audio Resolution bouwt zijn units in een taps toelopende vorm, met de midden en hoge tonen speakers naar voren stralend en de woofer bovenin, haast horizontaal liggend.

Er tussen in bevindt zich de ruimte van Emillé met zijn buizenversterkers in mat aluminium. Die maken eveneens indruk, maar dan in positieve zin. Niet dat de luidsprekers nergens naar klonken, verre van dat. Ik zou ze echter in die uitvoering nog niet in de kelder zetten. Emillé speelt over mij onbekende Lansche Audio luidsprekers met voor de hoge tonen een ionen tweeter met 8 mm lichtboog. Ruikt naar ozon.

Ooit had Gerhard Hirt een aantrekkelijke vrouw. Nu een paar jaar later, zijn zijn versterkers en luidsprekers in de Ayon lijn alleen maar mooier geworden. Wat omgekeerd evenredig is met het uiterlijk van zijn vrouw. Niet van belang, het viel me wel op. En ik was niet de enige die het zag.

De Spheris voorversterker is klaar, volgens een vriend van mij uitsluitend opgebouwd met eerste klas componenten. Ayon heeft een keur aan eindversterkers (alleen buizen) ter beschikking en eigen luidsprekers. In het ontwerp van die speakers en van Lumen White uit dezelfde bron, heeft Frank Chang van Acoustic System een vinger in de ontwerppap gehad.

De venturi vorm zorgt voor een natuurlijke demping, minder demping materiaal is nodig in de kast, waardoor microdynamiek en details behouden blijven.

Tannoy en Burmester

Tannoy luidsprekers deelde de ruimte met de Glengoyne whiskystokerij. Onder het genot van een proefglas whisky bewonderde ik de mastodonten uit de Prestige serie.

Mijn hart gaat nog immer uit naar de klassieke kasten als de Westminster Royal SE, de moderne Tannoy doet me stukken minder. Je moet wel plaats hebben voor 15 inch dual concentric drivers in hun hoornbehuizingen.

Na Tannoy verlaat ik de gang die mij zo boeide en ga ik de rondgang door het tweede atrium afmaken. Dynaudio verrast me. Spelend op NAD cd speler met Swoboda modificatie en NAD versterker staat de monitor uit de duurste serie iedereen te verbazen. Geweldig geluid ondanks de matige opstelling (vanwege de ruimte in de stand). Maar kostbaar, dus zorgt Dynaudio ook voor een Focus 360 van 5500 Euro het paar met 2300 Euro NAD elektronica en ook daarmee staat er een brok muziek klaar.

Waar Dynaudio aan vast blijft houden is de Ocos kabel. Hij lijkt wat soepeler geworden te zijn in de loop der jaren, knakken is echter nog steeds uit den boze voor de coax structuur.

Burmester en Octave. Chroom, groot, duur en indrukwekkend. De twee buren doen niet voor elkaar onder in prijs en uitvoering. Het is altijd zo druk bij Burmester dat je zelden iets kunt beluisteren, bij Octave speelt er zelden muziek. Specifieke belangstelling voor de merken kunt u beter bevredigen buiten de High End Show bij de dealer.

Heeft Burmester alleen solid state apparatuur, Octave gaat graag aan de slag met buizen, waaronder de KT-88 in de geïntegreerde V40SE en de Jubilee Linie van 75.000 Euro.

Jubileum Dali

Dali bestaat 25 jaar. Daarvan is de Helicon 400 Mk2 25th Limited Edition in zwart pianolak de (niet spelende) stille getuige. Waanzinnig mooi afgewerkt. Wat ik zou doen heren en dames van Dali, is voor deze versie de conussen voorzien van een zwarte coating. Dat bruin steekt in schril contrast af tegen het fraaie kastmateriaal.

Niet minder aanwezig en stukken beter betaalbaar is de Lektor serie. Die hoorde ik wel en maakt een uitstekende indruk.

Drie in één. Audia elektronica, Mudrakustik netfiltering en Fischer & Fischer leistenen luidsprekers. Drie toppers die samen een gigantische set vormen. Dat leisteen volkomen dood is, akoestisch gezien, laat Fischer & Fischer keer op keer horen.

Van Audia speelde een prototype eindtrap uit de Flight serie. Mudrakustik levert voor 1840 Euro een 2400 Watt scheidingstrafo met zeven uitgangen. Interessant apparaat dat in Nederland aandacht verdient.

Op slinkse wijze veroverde ik een plekje in de demoruimte van het Duitse blad Stereoplay. Ik kreeg een vergelijk te horen tussen een Brinkman, een Linn en een Transrotor platenspeler. Allemaal hoog gewaardeerd door Stereoplay en referentie draaitafels van het blad.

Men gebruikte Thorens versterkers en Focal Grande Utopia EM luidsprekers. Die laatste, met een waarde van 130.000 Euro per paar, slaan alles wat ik aan luidsprekers hoorde in mijn leven. Nu, ooit in Frankrijk en ooit in België.

Elke kans die systemen te horen benut ik. Zelfs als ik moet voordringen bij een publiekdemo in een afgesloten ruimte door met mijn perskaart te zwaaien naar de Focal directie. Het vergelijk van de draaitafels was een beetje een wassen neus, toch bleek al snel een voorkeur voor de Brinkman, gevolgd door de Linn en daarachter de Transrotor.

Het lieve meisje van Stereoplay dat de kabels wisselde was ook lief genoeg om op de foto aan te tonen hoe groot de Grande Utopia EM eigenlijk is.

Panasonic vs Pioneer

Dat een Behold versterker met Ascendo daarna nog steeds de audiofiele ziel weet te raken is knap. Kost heel wat minder en bestaat uit een totaal andere techniek. Behold is sterk in digitale elektronica. Ascendo maakt zijn kasten op zware wijze en gebruikt hoogwaardige onderdelen. Ik wil er wel mee gestraft worden.

Liever niet met de Chario luidsprekers en Lector elektronica opstelling een kamer verder. De man die de demo gaf liep zenuwachtig het volume steeds bij te stellen. Logisch, het was scherp en onaangenaam. Dat moet veel beter te tunen zijn.

Twee grote namen die het ineens op een beurs niet weten waar te maken. Misschien was een grotere Chario meer op zijn plaats geweest Dat tussen de demoruimte en de “etalage” slechts een gordijn hing en de “etalage” vol lag met lege dozen kan zo maar de oorzaak van het falen zijn.

Twee zijstapje in het high end geweld. Panasonic heeft zijn nieuwe blu-ray spelers klaar. De SC-BT250EG-K is een blu-ray mini systeem, de DMP-BD80-EG-K is de top blu-ray stand alone speler. Met de Panasonic schermen een geduchte concurrent en opvolger voor Pioneer, die zoals bekend kan worden veronderstelt is gestopt met het produceren van plasma schermen.

Pioneer liet in de ruimte naast Panasonic zien welke kant ze opgaan, meer en betere elektronica voor beeld en muziek weergave. Onder eigen naam en onder de naam TAD voor high end luidsprekers.

Geld maakt niet gelukkig

Het andere zijstapje is een drietal meisjes die al blazend de beursvloer van live muziek voorzien. Leuk om te zien, mooi om te horen en het zet veel luidsprekers even met twee benen op de vloer. Ingeblikt tegenover echt. Er valt her en der nog wat te doen heren en dames fabrikanten.

Canton is niet echt een bekende weergever voor mij. Maar wat Canton als topmodel neerzette deed me verbazen.

Dubbele woofer, dubbele middentoner in een D’Appolito configuratie om de tweeter heen. Gestileerde behuizing, een succesnummer.

Naim heeft eveneens een nieuwe vloerstaander, de Ovator, die nu eens niet tegen de muur hoort. Een echte 3-weg waarbij de tweeter via een buisconstructie, vastgemaakt aan de achterwand, geheel ontkoppeld is van de baffle. Aangestuurd door een rek vol Naim apparaten geeft hij een muzikale en opwindende weergave. Beter dan de kamer ernaast.

Daar staat een Audioaéro La Source speler met VRDS Neo Mk 5 loopwerk, een Covergent Audio Technology voor-eindversterker en Avant Garde luidsprekers. Op papier geweldig, in de praktijk hoor ik een stuk liever de Naim set van zojuist.

Het plakt aan de luidsprekers, heeft een heel matig stereobeeld en mist een paar octaven in de lage regionen. Zo zie je maar, met geld alleen bouw je geen set.

Tot slot: Transrotor

Mijn laatste bezoek voor deze dag is aan Transrotor. Uiteraard weer nieuwe modellen. Vanaf de Darkstar van 2400 Euro inclusief Transrotor (=Jelco) arm en Goldring element tot aan de Argo, waarvan alleen het loopwerk met bijbehorend meubel al 139.000 Euro kost.

Daartussen van betaalbaar tot ver over een ton in Euro’s platenspelers die blinken van vakmanschap, doordachte techniek en uitgebalanceerde opstellingen. Veel SME armen en Goldring elementen, Transrotor doet voor die merken de vertegenwoordiging in Duitsland.

Met de gelukzalige gedachte dat ik al een Transrotor in eigen bezit heb, laat ik de beurs achter mij. München lokt. De Biergarten, de schnitzels, de dames in klederdracht in het Hoffbrauhaus. Morgen weer een dag. De laatste showdag voor mij dit jaar. Hal 3 is dan aan de beurt, maar dat leest u volgende week.

Klik hier voor deel 3.