Baileo - Een bijzondere muzikale samenwerking
Voor Baileo is 2009 een bijzonder jaar. Baileo? Wat is nu weer Baileo? Baileo is voluit Baileo Music Productions en dit verklaart al een beetje waarom u dit stukje hier leest. Tien jaar geleden besloten Frits Landesbergen en Jeroen de Rijk de handen ineen te slaan en ‘voor zichzelf’ te beginnen. Frits is een begenadigd vibrafonist en drummer en Jeroen is een percussionist in hart en ziel. Ze kennen elkaar voor het oprichten van Baileo al 15 jaar en gedurende die tijd spelen ze regelmatig samen.
Frits zit nog op het Sweelinck Conservatorium als hij met Jeroen in contact komt tijdens een afstudeer recital van een mede conservatorium student. Jeroen is enige tijd voor deze ontmoeting zijn roeping achternagegaan om muzikant te worden en is daarom naar Amsterdam verhuisd. Amsterdam is – zeker in die tijd – dan het Walhalla voor Nederlandse muzikanten en aan werk komen is niet erg moeilijk, zeker niet als je goed bent in je vak. Dit geldt ook voor Frits die na zijn afstuderen aan het conservatorium veel op nationale en internationale podia verschijnt.
(Links op de foto Frits Landesbergen en rechts Jeroen de Rijk)
Toch knaagt het aan beiden. In het muzikanten vak zijn er eigenlijk twee manieren van (over)leven. Of je kent veel mensen die jouw kwaliteiten weten te waarderen en je daarom voor projecten vragen zoals een concertreeks, tournee of opname. De andere optie is in het gesubsidieerde circuit terecht te komen en met behulp van geld van derden mooie muziek te maken. Het is geen geheim dat er sprake is van een zekere animositeit tussen beide groepen en hun vertegenwoordigers. De een noemt de ander te commercieel de ander noemt de een piep-en-knor muzikant.
Het afhankelijk zijn van derden zit Frits en Jeroen niet echt lekker. Ze hebben ruimschoots ideeën om het anders te doen. Misschien niet direct beter, maar in ieder geval zo als ze het zelf willen. De ontmoeting tijdens de recital is dan ook een keerpunt in beider leven. Ze besluiten na jaren samenspelen in 1998 definitief het roer in eigen hand te nemen. Als bagage nemen ze hun jarenlange ervaring op muzikaal gebied, hun uitgebreide muzikale kennissen en hun droom mee. Baileo is geboren.
Uiteraard gaat het leven onder de Baileo vlag niet zonder slag of stoot. In hun drang om zaken te doen zoals ze zelf willen, beter en anders, komt ook de wens om opnames te maken volgens de Baileo visie van duidelijkheid en kwaliteit. Deze wens wordt werkelijkheid als zich een partner aandient met belangen in de Hifi wereld. Deze partner produceert audio producten van hoge kwaliteit en zet die gestuurd door zijn gedrevenheid wereldwijd af. Echter, hij mist nog een essentieel onderdeel om zijn producten te profileren: goed opgenomen goede muziek. Deze laatste twee zaken vindt hij bij Baileo en het resultaat is een aantal referentie cds die niet als een test-cd klinken maar als muziek. Er lijkt geen wolkje aan de lucht bij deze samenwerking.
Helaas is de samenwerking toch van korte duur en de partners gaan uit elkaar een erfenis van een aantal cds achterlatend. Toch gesterkt door dit avontuur gaan Frits en Jeroen verder. Onder de Baileo vlag organiseren ze zelf concerten, theatertours, cd opnames en, geloof het of niet, bedrijfsfeesten. Vooral dit laatste product lijkt op het eerste gezicht wat vreemd. Maar in handen van beide volbloed muzikanten voldoen ook deze producties aan een hoge muzikale standaard. Het is vergelijkbaar met beeldende kunst. Je hebt vrije kunst en toegepaste kunst en een bedrijfsfeest is een vorm van toegepaste kunst.
Het maken van opnames
In de loop van de 10-jarige samenwerking heeft Baileo meer dan 50 (vijftig) cd`s geproduceerd. Dat is ruim 5 cd`s per jaar. Voor Baileo houdt produceren echt alles in. Het begint bij het idee voor een cd productie. Dan worden de muziekstukken geselecteerd en de muzikanten aangeschreven. Op basis van deze twee gaat Frits aan het werk om de partituren en arrangementen te schrijven. Dan moet er studioruimte worden gehuurd met de nodige technici. Vooral aan de technici stelt Baileo hoge eisen opdat de opnamen zo worden als Frits en Jeroen ze voor ogen hebben.
Logistiek moet alles kloppen zodat op de opnamedagen iedereen niet alleen aanwezig is, maar ook de muziekstukken kent. Staat de muziek eenmaal op band – of harddisk – dan volgt het afmixen en masteren. Onder de hand zijn er foto’s voor de hoes gemaakt en is er ruimte in de drukkerij gereserveerd om de hoesjes te drukken. Is ook de master klaar en naar wens dan kan die naar de cd perserij. Als de cd schijfjes in de hoesjes zijn gestopt is het product dan eindelijk klaar. Wat hier in een paar regels wordt opgesomd duurt in de praktijk toch wel iets langer. En dit doen de heren dus zo’n vijf maal per jaar naast al hun overige bezigheden.
Met het op de plank hebben liggen van een aantal dozen met cd`s is wel het cd productieproces af, maar dan komt de marketing pas echt om de hoek kijken. Het doel is om de cd`s aan de man te brengen en dat doet Baileo ook weer zelf of een deel van de oplage wordt door de opdrachtgever gelijk afgenomen zoals in geval van de serie “Doelen Lente Hifi Show” cd`s waar de show organisatie dat doet. Andere cd`s worden via de website verkocht in binnen- en buitenland. Een ander belangrijk verkoopmiddel dat door Baileo wordt gebruikt is de theatertour.
Ter promotie van de cd organiseert Baileo zelf – wat anders? – de tournee. Dit betekent ook weer muzikanten regelen voor de bewuste dagen, de theaters boeken en de verdere logistiek regelen die erbij hoort. Wat de verkoop methode ook is, overal moet de administratie van worden bijgehouden net als van het hele productie proces dat aan de verkoop vooraf ging. En die administratie doe je niet even op een zondagmiddag.
Dit zijn de consequenties als je ervoor kiest om niet af te wachten, maar zelf de touwtjes in handen te nemen. Maar, Baileo hoeft niet te scoren voor de Marketing Manager! Het verbluffende is dat met de methode die Baileo volgt het rendement van de cd verkoop veel hoger is dan van ‘grote namen’.
Om het rendement nog verder te vergroten is internet een grote hulp. Internet komt Baileo op diverse terreinen te hulp. Allereerst is er de mogelijkheid om te flex-werken. Een gedeelde iDisk maakt veel gegevens toegankelijk voor iedereen die ze nodig heeft. Dus geen kantoor en reistijden, maar 24/7 toegang tot de bedrijfsgegevens. Dan is er iTunes. Het is Baileo gelukt, en dit is echt heel uniek, om als klein bedrijf al hun muziek op iTunes onder te brengen. Volgens ‘insiders’ zou dit enkel kunnen via een extern portaal. Baileo laat weer zien dat het ook anders kan en de rechten toch keurig op hun plaats komen. Dit project kostte weer een enorme berg papierwerk, maar aanhouders als Jeroen en Frits zijn is ook dit gelukt en helemaal zelfstandig.
Een verdere ontwikkeling die met internet is verbonden en waar Baileo graag gebruik van maakt is het remote opnemen van een track voor een cd. Zo kan met behulp van internet bassist Jimmy Haslip eenvoudig een deel van het op te nemen nummer via de iDisk ophalen en het meenemen naar een studio bij hem in de buurt in Los Angeles. Daar in alle rust en ook nog eens geholpen door de 9 uur tijdsverschil kan hij zijn partituur inspelen en dan weer via de iDisk aan de heren in Nederland aanbieden. Dit werkt extra goed op deze manier omdat Frits en Jeroen en de Amerikaanse bassist elkaar over en weer goed kennen en ze van elkaar weten wat er verlangd wordt.
Hoe maak je een bijzonder instrument...
Voor Jeroen is Baileo het bewijs dat dromen werkelijkheid kunnen worden. Een jeugddroom om als muzikant in Paradiso te spelen is uitgekomen net als de latere droom om met Frits samen te spelen en dan is er nu de tijd aangebroken dat ook een derde droom werkelijkheid wordt. Voor Jeroen geldt – en ook voor Frits – dat niet alles gelijk en direct hoeft. Het is leuk, maar veel acties krijgen pas later een reactie als bij een soort diepte-investering.
De derde droom die nu werkelijkheid wordt is het samenwerken met Nico van der Plas. Nico is een multitalent. Hij is een geschoold metaalbewerker maar ook programmeur en daarboven vooral een muzikant en muziekliefhebber met een passie voor de vibrafoon. Nico’s droom is het de perfecte vibrafoon te bouwen en door de samenwerking met Baileo krijgt dit visioen gestalte in VanderPlasBaileo. In dit nieuwe samenwerkingsverband is het nu al mogelijk gebleken zeer gewilde 3 en 3,5 octaafs vibrafoons te maken naast de bijzondere 4 octaafs.
De orders komen gestaag binnen uit heel de wereld. Nu is de naam Nico van der Plas een bekende in vibrafoonland die zo’n 10 jaar geleden als hobby zijn eerste vibrafoon bouwde. De samenwerking met een vibrafonist als Frits en percussionist als Jeroen bestaat nu anderhalf jaar en geeft er net weer iets extra`s aan. Vooral symfonieorkesten vallen voor de mogelijkheden van de vier octaafs uitvoering en voor nog iets speciaals; het stemmen van een vibrafoon gebeurt in de fabriek. De toetsen van een vibrafoon zijn gemaakt van een blok massief aluminium van een bepaalde lengte, breedte en dikte. Om zo’n massief stuk metaal te laten klinken moet er aan de onderkant een holling uitgefreesd worden. Het is nu de kunst die holling zo te maken dat de toets een zuivere toon geeft als hij wordt aangeslagen.
Bij VanderPlasBaileo hebben ze nu een techniek ontwikkelt die het stemmen van toetsen vervolmaakt. Via een krachtige Siemens CNC computer gestuurde freesmachine worden de toetsen gemaakt inclusief holling en zijn ze bijna op toon. Hierna volgt het letterlijke fine tunen. Hiervoor worden een meetmicrofoon en aanverwante hulpmiddelen gebruikt om – en dit is het speciale – de toets tot op 3 boventonen nauwkeurig te stemmen. Is de toets meettechnisch correct dan volgt nog de ‘echte’ test. Hiervoor wordt de toets op het vibrafoon onderstel gezet en Frits kan dan het geheel doorspelen waarna de definitieve stemming kan worden gemaakt als dat nodig is. Nu het woord onderstel toch valt.
De VanderPlasBaileo vibrafoon is voorzien van een extra stevig onderstel dat goed koppelt met de ondergrond. Het blijkt dus dat zowel bij instrumentenbouw als bij hifi gelijke waarden in gebruik zijn: naast meten komt het definitieve antwoord uit luisteren en is een goede koppeling tussen apparaat en grond van belang voor de klank. De aanvankelijke kritiek die er – uiteraard bijna – kwam op de plannen om zelf een vibrafoon te bouwen verstommen nu. De uitspraak dat je die net zo goed in China kan laten maken hoor je niet meer. Daarvoor in de plaats komt nu een order voor eentje Made in Holland, en dat is pas echt leuk.
In de woorden van Jeroen is voor hen het jaar 2009 ook het begin van de Industriële Revolutie voor Baileo want de vibrafoon is nog maar het begin van de instrumenten productie. In de hoofden van de drie partners broeien alweer nieuwe ideeën die om realisatie roepen. Van simpele maar – was ik daar maar eerder opgekomen – hulpmiddelen tot complete instrumenten zijn de komende tijd uit de fabriek in Sassenheim te verwachten. Om ook weer een diepte investering te maken is VanderPlasBaileo ook een stageplaats voor jonge mensen die het vak willen leren. En bij een vibrafoon komen zaken als metaal en houtbewerking, elektronica voor de motoren die voor de “vibrato” middels de ronddraaiende klepjes zorgt en een goed oor allemaal aan bod.
(Deel 2 van dit artikel verschijnt binnenkort)