Vloerstaand, satelliet of boekenplank - Elac BS 243
Vrijdag startten we een drieluik over luidsprekers: een vergelijkend verhaal over vloerstaanders (Boston A360), een paartje boekenplankmodellen (Elac BS 243) en een combinatie van twee satellieten met een subwoofer (Canton CD310). Dat eerste stuk vind je hier, vandaag de beurt aan deel 2.
Twee: De Boekenplankluidsprekers
Elac BS 243 - € 1.098/paar
Laten we het eerst maar even hebben over de vormgeving van deze knapen. De Elac heeft een perfecte blokvorm – heel subtiel afgerond hier en daar, dat dan weer wel – van 28.5 cm hoog op 17 cm diep en 22 cm breed – waar aan de voorzijde een grille op zit. Hij is verkrijgbaar in glossy zwart of glossy wit. Akkoord, de vormgeving is weinig fantasierijk, maar daar staat wel een uiterst kwalitatieve afwerking tegenover. Dat valt meteen op. En als je een rondje tikt met je kneukels, dan hoor je ook dat de kast goed gedempt is.
De idee dat de Elac BS 243 wel eens een dertien-in-een-dozijn luidspreker zou kunnen zijn, verdwijnt in één klap op het moment dat je de grille loswrikt. Je ziet dan twee drivers zitten – bovenaan een tweeter, daaronder een laag/middeneenheid -, die er heel apart uitzien. De grootste van de twee – dat is de laag/middeneenheid, met een diameter van 15 cm – heeft een oppervlak dat opgebouwd is uit facetten. Zoiets als het oppervlak van een geslepen diamant. Maar de tweeter is pas echt bijzonder. Het is namelijk een zogenaamde ribbon tweeter. Zo’n tweeter klinkt doorgaans duidelijk anders dan wat je gewend bent van een klassieke conus dometweeter. Maar of dat ook deze keer het geval is, zal de luistertest moeten uitwijzen.
Op de achterzijde zit een basreflexpoort, met daaronder een dubbel uitgevoerd stel luidsprekeraansluitingen. Je kunt de speakers dus bi-wiren en zelfs bi-ampen als je dat zou willen. De gevoeligheid is aan de magere kant – 87 dB –, wat betekent dat je versterker zal moeten werken om een zeker volume te kunnen opbouwen. De hierboven besproken Boston A 360 heeft een gevoeligheid van 90 dB. Die luttele 3 dB verschil maakt dat je versterker bij de Elacs twee keer zoveel watts zal moeten ophoesten om een bepaald volume te creëren dan bij de Bostons. Zo zie je maar dat de natuurlijke idee dat een grotere luidsprekerkast méér watts ‘consumeert’ dan een kleinere kast niet altijd opgaat. En hoe staat het met het laagbereik? Dat zou lopen tot 41 Hz.Navraag bij de fabrikant leert dat het -3 dB punt zich rond de 52 Hz bevindt. We gokken dat het 0 dB punt dan uitkomt op 70 Hz, of iets in die buurt. Niet kwaad voor een boekenplankluidspreker, maar het bereik van een vloerstaander loopt normaal dieper door dan dat.
Plaatsing
Boekenplankluidsprekers horen thuis op een statief, of op één of ander meubel. Je kan ze ook wel aan de muur hangen, maar dat komt in de praktijk kennelijk niet zoveel voor. Dat komt omdat dat eigenlijk niet zo’n praktische oplossing is als je zou denken en omdat het meestal niet erg elegant oog, zo'n twee grote blokken aan de muur. Je kan de luidsprekers ook aan het plafond hangen, maar dan speelt het geluid zit ver boven je hoofd af, wat in veel gevallen zal resulteren in een weinig realistische geluidsweergave.
Het is toch echt de bedoeling dat je er voor zorgt dat de luidsprekers zich op zoveel mogelijk op oorhoogte bevinden. De perfectionisten onder ons gaan nog een stapje verder en meten hoe hoog hun oren zich boven het vloerniveau bevinden als ze in hun favoriete luisterzetel zitten, om er dan voor te zorgen dat het middelpunt van de tweeter – of het punt dat zich precies tussen de twee drivers in bevindt, daarover kan nog gediscussieerd worden – zich op exact dezelfde afstand boven de vloer bevindt. Als je dan in één moeite door ook nog even meet wat de afstand is tussen dat punt op de luidsprekers en de onderkant van de luidsprekerkast, voorkom je dat je met de mond vol tanden staat op het moment dat de verkoper in de hifizaakvraagt hoe hoog dat statief precies moet zijn dat je komt kopen voor je nieuwe luidsprekers.
Luisteren
We hadden het eerder al over de speciale ribbontweeter in de BS 243’s. Het blijkt dat deze in de praktijk inderdaad zorgt voor een bijzondere geluidsweergave. Het mid en het hoog klinken op één of andere manier heel natuurlijk – de theorie is dat de responstijd veel korter is dan gebruikelijk, waardoor de tweeter veel sneller reageert en dat het vooral die eigenschap is die voor de natuurlijke klank zorgt – en uitgesproken relaxed. Van luistermoeheid of iets wat daar op lijkt hebben de Elac's duidelijk nog nooit gehoord.
Het pianowerk van Hélène Grimaud – de 2de pianosonate van Chopin -profiteert daar in sterke mate van, maar dat geldt net zo goed voor het meerlagige geluid van de Nits in 'Urk' en eigenlijk voor alle andere muziek die we op dit systeem gedraaid hebben. En het laag? Dat is best goed voor een boekenplankluidspreker, maar het is niet zo dat je met de ogen dicht zou zweren dat er een koppel vloerstaanders staat te spelen. Dat is geen zwak punt van de Elacs, maar gewoon een eigenschap die alle boekenplankluidsprekers met elkaar delen. Is daar dan helemaal niets aan te doen? Toch wel: combineer je boekenplankluidsprekers met een degelijke subwoofer, en klaar ben je. Nu ja, het kost wel enige moeite om de luidsprekers op klankmatig niveau goed te laten aansluiten op een subwoofer. Maar daar hebben we het andere keer wel over.
Verdict
Naar ons idee is dit in deze prijsklasse één van de fijnste boekenplankluidsprekers die je kunt kopen. Het mid en het hoog nodigen uit tot lange, prettige luistersessies en ook het laag is best okee. Als je het systeem goed weet te combineren met een subwoofer, kan je voor beperkt bedrag een dijk van een full range systeem uitbouwen. En als je tevreden bent met iets minder dan full range, dan laat je die subwoofer toch gewoon achterwege?