Veelgestelde Vragen: luidspreker frequentiebereik

In de HiFi.nl redactiemail ontvangen we regelmatig vraagstukken, die sterk op elkaar lijken. Onderwerpen die ongetwijfeld bij veel meer mensen spelen, en zich uitstekend lenen voor een rubriek Veelgestelde Vragen.

Die rubriek bestaat uit een reeks betrekkelijk tijdloze vragen en antwoorden die weliswaar niet onuitputtelijk zijn, maar die desalniettemin een goede basis vormen om de hifi-wereld wat beter te begrijpen. 

Klik hier voor de eerste aflevering

In de eerste aflevering behandelden we het vraagstuk in hoeverre het vermogen van je versterker aansluit op de capaciteiten van je speakers. In deze tweede editie gaan we in op het frequentiebereik van luidsprekers, aan de hand van de volgende vraag; 

Geachte redactie,

Ik ben de laatste maanden intensief bezig geweest met het bekijken van de specificaties van allerlei luidsprekers. Ik ben namelijk dringend aan een nieuwe set toe. Wat ik me afvraag is hoe belangrijk het frequentiebereik bij luidsprekers is, en waarom er vaak een dB-vermelding bij staat. Dat ziet er dan uit zoals bijvoorbeeld: 42 Hz – 25 kHz (+/-3 dB). Is het belangrijk om daar veel rekening mee te houden?

Om te beginnen: als het om luidsprekers gaat, zijn technische specificaties relatief (!) onbelangrijk. Wat we daarmee willen zeggen, is dat het een moeilijke, zo niet onmogelijke opgave is om louter op basis van de specs een goede inschatting te maken van de geluidskwaliteit van een luidspreker. Maar dat neemt niet weg dat het wel degelijk een slim idee is om de technische specificaties goed te bekijken alvorens je een luistersessie plant.

Over naar het eerste deel van je vraag. Het frequentiebereik – uitgedrukt in trillingen per seconde, Hertz (Hz) – geeft aan in hoeverre een luidspreker in staat is om hoge en lage tonen weer te geven. We zijn met name geïnteresseerd in de weergave van lage tonen vanaf 20 Hz tot 20.000 Hz in de hoge tonen. Dat is namelijk het frequentiebereik van het menselijk gehoor. Goed, dat laatste is ietwat kort door de bocht, maar het zou ons te ver voeren om er hier verder op in te gaan.

Bereik? Zo'n 600 kilometer - op één tank

Het weergavebereik in de hoge tonen vormt eigenlijk nooit een probleem voor een luidspreker, dus daar hoef je verder niet van wakker te liggen. Het laagbereik is echter een ander verhaal. Een luidspreker die bastonen tot 20 Hz kan weergeven, zal je niet zo snel vinden. Ook niet als het om een kostbare, grote vloerstaander gaat. Zelfs als je gaat graven in de specificaties van de meest krachtige subwoofers, zal je merken dat 20 Hz zelden gehaald wordt. En als het wél een keertje lukt, dan zit je ook nog met die beruchte dB-afwijking.

dB-afwijking van je luidsprekers

Wat dát cijfer – het tweede deel van je vraag – wil zeggen, is dat niet alle tonen binnen het frequentiebereik even luid zullen weergegeven worden. En dat is knap vervelend, want je wil natuurlijk liefst alle tonen in de juiste volumeverhouding horen. Precies zoals de creatieve dames en heren in de opnamestudio dat bedoeld hebben. Hoe dan ook is een luidspreker met een rechte frequentiecurve – dus +/- 0dB – een utopie. Jammer, maar het is niet anders.

Het is een feit dat niet alle fabrikanten de dB-afwijking vermelden bij het frequentiebereik, maar reken maar dat die afwijking er sowieso is. Maar zelfs als er wél een dB-afwijking wordt opgegeven, weet je nog steeds niet op welke punten in de frequentiecurve die afwijkingen zich precies voordoen. Van één zaak mag je echter zeker zijn, namelijk dat de negatieve dB-afwijking op zijn sterkst zal zijn in de laagste tonen die de luidspreker kan weergeven. In het voorbeeld dat je opgeeft (42 Hz  - 25 kHz (+/- 3dB)) mag je er dus van uitgaan dat de luidspreker in kwestie 42 Hz weergeeft aan –3dB.

Nu is het natuurlijk de vraag in hoeverre dat een probleem is, die -3dB specificatie. Feit is dat die toon duidelijk minder luid zal worden weergegeven dan de rest van het frequentiespectrum. Het zou dan ook eenvoudiger zijn moesten fabrikanten het frequentiebereik in het laag opgeven aan 0 dB. Maar dan nog zou je het frequentiebereik van luidsprekers niet zomaar onderling kunnen vergelijken. Dat komt omdat er nogal wat verschillende meetmethodes gehanteerd worden. Zo meten sommige fabrikanten hun luidsprekers in een dode kamer (zoals in deze ruimte bij Bowers & Wilkins), en andere doen dat niet.

'Dode kamer' krijgt een bijzondere lading zo...

Bekijk het opgegeven frequentiebereik van luidsprekers dus met de nodige scepsis. En bovenal: ga de luidspreker(s) die je wil aankopen eerst beluisteren in de winkel…

Klik hier voor de eerste aflevering, over versterkervermogen

Nieuwe vragen zijn welkom!