Test Naim DAC-V1 en NAP 100 - Little Objects Of Desire

Toen begin dit jaar de hifi-noviteiten die op de CES in Las Vegas werden geïntroduceerd langzaam maar zeker doordruppelden in het nieuws, was er één bericht dat mijn onmiddellijke aandacht trok en me meteen naar de iPad deed grijpen om de hoofdredacteur een mailtje te sturen: "Als deze er zijn, wil ik ze recenseren!"

Het werd een oefening in geduld, vooral omdat wereldwijd de vraag naar deze audiofiele kleinoden meteen na de aankondiging ontplofte, maar uiteindelijk stonden ze dan toch bij me thuis: de Naim DAC-V1 met de bijpassende NAP 100 eindversterker.

Ongeveer twee jaar geleden kocht ik een Naim Supernait versterker en daar heb ik nog geen moment spijt van gehad. De aanstekelijke, betrokken en muzikale manier waarop die geïntegreerde versterker zijn werk doet is de maatstaf geworden waar ik andere apparatuur - toch in elk geval voor mijn eigen referentie - langs leg. Ik gebruik alle functionaliteit die de Supernait biedt; dat wil zeggen dat ik mijn streamer, dvd-speler en settop-box digitaal aansluit op de d/a-converter die er in zit. En daar is heel goed mee te leven.

Maar toch... Vanwege de sterk gestegen belangstelling voor streaming en losse d/a-converters heb ik de afgelopen drie jaar heel wat van die digitaal-naar-analoog omzetters gehoord. Veel daarvan (de duurdere in elk geval) scoorden op audiofiele parameters als resolutie, transparantie, neutraliteit, dynamiek en snelheid minstens net zo goed, zo niet beter, dan de DAC in mijn Supernait. Toch was het nooit een straf om er na afloop van een recensie naar terug te keren, omdat de ingebouwde DAC op het gebied van muzikaliteit en geloofwaardigheid beslist zijn mannetje staat. Alleen is er altijd de wetenschap dat het (veel) beter zou worden als ik er een andere DAC tussen zet. Mijn uiteindelijke keuze zou dan na veel vergelijken toch de ultra-muzikale NaimDAC zijn, maar die ligt vooralsnog buiten het bereik van mijn spaarpot. Ik zal daarom niet ontkennen dat het ook persoonlijke nieuwsgierigheid was die me dwong om zo snel te reageren op het nieuwsbericht over de DAC-V1, maar ik wilde ook wel eens weten hoe Naim zich met hun eerste 'echte' USB-DAC zou weten te positioneren in een prijsklasse waar het inmiddels wemelt van de fraaie apparaten.

DAC-V1
Het exemplaar dat Rowan Dernee van importeur Latham Audio bracht had al redelijk wat inspeeltijd achter de rug. Dat was mooi, want vanwege de grote belangstelling werd mijn antwoord op de vraag "Hoe lang heb je hem nodig?" ("een jaar…") helaas afgekeurd door de jury. Meteen aan de slag dus maar. De DAC-V1 zit in behuizing met dezelfde breedte als bijvoorbeeld de HiCap voeding, de Superline phonotrap of de UnitiQute all-in-1 speler van het merk. Daarmee behoort hij dus tot de 'Classic' lijn in het Naim assortiment. Aan de voorkant bevinden zich van links naar rechts een draaiknop met een hoofdtelefoon-uitgang er onder, een relatief klein maar prachtig helder OLED display en een zestal knoppen voor de ingangskeuze. Onder het display zit ook nog het bekende halvemaan-logo dat aanraakgevoelig is en als 'mute' knop werkt.

De verlichting van het logo kan via het menu uitgeschakeld worden. Aan de achterkant zitten de 'zwevend' gemonteerde IEC netingang en de aan/uit knop, de USB ingang (die a-synchroon werkt), en vijf digitale ingangen: BNC, 2x coaxiaal en 2x optisch. Om de DAC-V1 met een (voor)versterker te verbinden heb je de keuze uit een ongebalanceerd paar cinch-uitgangen en de voor Naim kenmerkende DIN aansluiting.

Bijzonder is dat er een ground-lift schakelaar op zit waarmee je kunt kiezen of je de aarding aan het chassis wil hebben of 'floating', bijvoorbeeld als de DAC-V1 aan een component wordt verbonden dat al geaard is. Naim hecht bijzonder sterk aan ster-aarding, waarbij slechts één apparaat in de hifiset de randaarde ziet. In een volledige Naim-set is dat bij voorkeur de cd-speler. Hou daar rekening mee, het verschil is (soms overigens vrij subtiel) hoorbaar. Als er een brom hoorbaar is op de ingang waar de DAC-V1 op aangesloten is kun je de aarde op 'floating' zetten.

(Links de digitale ingangen, rechts de analoge uitgangen, en daar tussenin de aarde-schakelaar)

De DAC-V1 is niet alleen een vrij uitgebreide d/a-converter maar kan, net als een aantal soortgenoten, ook dienst doen als voorversterker. Als je hem uitsluitend als DAC gebruikt kun je het uitgangsvolume via het menu vastzetten. Vergeet trouwens niet om dat te veranderen voor je er een eindversterker of een paar actieve luidsprekers op aansluit! Ondergetekende vergat dat dus wel en moest daarna even rustig gaan zitten om van de schrik te bekomen… Maar goed, zo kwam ik er in ieder geval op overdonderende wijze achter dat het logo niet als 'mute' knop werkt als het volume is vastgezet. Je kunt trouwens via het menu zowel voor alle bronnen apart als voor het overall uitgangs-signaal een maximaal volume instellen. Als je een hoofdtelefoon in de DAC-V1 steekt wordt het geluid naar de luidsprekers uitgeschakeld, maar ook als het volume via het menu is vastgezet kun je met een hoofdtelefoon in het front gewoon het volume bedienen. Als je de hoofdtelefoon er weer uit haalt pakt de DAC-V1 zijn gefixeerde instelling weer automatisch op. Heel handig!

De laatste troef van het menu is dat je de inputs een andere naam kunt geven. Je hebt daarbij helaas geen vrije keuze, maar de beschikbare lijst is lang en uitgebreid genoeg. De meegeleverde afstandsbediening is relatief klein en van kunststof en dissoneert zo een beetje met het strakke uiterlijk van de DAC-V1, maar hij is overzichtelijk ingedeeld en werkt prima.

USB

Om er zeker van te zijn dat de verbinding via USB optimaal is, heeft Naim in het menu de optie BitPerfect opgenomen. Hiermee kan worden bepaald of het afspeelapparaat (de computer) de digitale data bitperfect aanlevert. Daarmee wordt bedoeld dat het bronbestand en het digitale signaal dat aan de ingang van de DAC wordt aangeboden exact hetzelfde zijn. Hiervoor kun je een serie testbestanden downloaden van de Naim website.

Als je die via USB afspeelt (er is dan overigens geen geluid te horen over de luidsprekers) kan de DAC-V1 meten of alles in orde is. Met het resultaat van de test kan de gebruiker tot op zekere hoogte zelf nog wat veranderingen in de configuratie aanbrengen: de instellingen voor bitdiepte en samplingfrequentie van de Player op de computer, de volumestand van de player of de computer, en eventueel de USB kabel. Of het veel uitmaakt kan ik niet zeggen. Mijn MacBook Pro bleek geen BitPerfect signaal af te geven, maar wat ik hoorde toen ik muziek speelde was dik in orde. Het kan blijkbaar verkeren.

(De digitale ingangen. Geen AES/EBU, maar wel BNC en a-synchroon USB)

NAP 100
Tsja, na die uitgebreide introductie van de DAC-V1 is er over de NAP 100 eigenlijk niet zo veel te vertellen. Dat vind ik diep van binnen eigenlijk een beetje oneerbiedig, maar wat kun je over een eindversterker allemaal verzinnen? Ik zou kunnen vertellen dat hij er met zijn halve breedte ten opzichte van mijn Supernait best schattig uitziet.

En dat het de eerste Naim eindversterker is die naast een DIN-ingang ook een RCA-ingang heeft. Dat hij bij 8 Ohm 50 Watt afgeeft en bij 4 Ohm 75 Watt. Dat de verzonken luidsprekeraansluitingen (banana's only) niet geschikt zijn voor Naim's eigen verzilverde banaanstekkers die ze voorschrijven aan hun NAC-A5 luidsprekerkabel, en dat hij 5,6 kilo weegt. Maar dat is het eigenlijk wel zo'n beetje.

(Goed zichtbaar: de NAP 100 is volledig dubbel-mono opgebouwd, met voor elk kanaal een aparte wikkeling in de trafo)

Lekker luisteren dan maar…
Zowel de DAC-V1 als de NAP 100 werden tijdens de luistersessies met het meegeleverde netsnoer aangesloten. Dat doe ik in eerste instantie altijd, want ik wil graag weten hoe een apparaat af-fabriek klinkt. Daar komt in het geval van Naim bij dat de extreme aandacht die ze aan het binnenwerk van hun apparatuur besteden ook is toegepast op de selectie van het meegeleverde netsnoer. Het exemplaar dat in de doos zit komt - net als 99,99% van alle standaard netsnoeren - gewoon uit China, maar Naim heeft bij maar liefst twaalf fabrikanten diverse exemplaren besteld en die uitgebreid en zeer serieus aan een vergelijkende luistertest onderworpen. Ga er dus maar vanuit dat er geen beter klinkend standaard netsnoer bestaat voor Naim apparatuur dan het exemplaar dat ze zelf meeleveren. Schitterend vind ik dat…

(Ook mooi: in de DAC-V1 wordt kwistig gebruik gemaakt van de voor Naim zo kenmerkende mosterdgele tantaal-condensatoren. Niet de goedkoopste oplossing, maar volgens Naim wel de best klinkende)

We beginnen  met de DAC-V1 als converter. Om even helemaal in de Naim-sfeer te blijven, kies ik Meet Me In London van Antonio Forcione en Sabina Sciubba als eerste muziek voor de luistersessie. Dat album is, voor een audiofiele 24-bit/96kHz opname, buitengewoon goed verteerbaar in muzikaal opzicht. En het is ook nog eens een uitgave van het eigen Naim label. Via de interne d/a-converter in de Supernait klinkt de opname lekker los, warm en dynamisch en de stem van Sabine Sciubba komt mooi in de mix naar voren. Het laag is redelijk diep en er is ruimte om de stem en de gitaar van Forcione.

Ik vind de prestaties van de Supernait als d/a-converter nog steeds goed verdedigbaar. Maar dan sluit ik mijn AudioQuest Eagle Eye digitale interlink aan op een van de coaxiale RCA-ingangen van de DAC-V1. De verbinding tussen de DAC-V1 en de Supernait was al gelegd met een Van den Hul Integration Hybrid interlink en het is een kwestie van snel een andere ingang kiezen om het vergelijk te starten. Ik had gehoopt dat de DAC-V1 een beetje in de richting van de NaimDAC zou komen, maar mijn verwachting wordt flink overtroffen. Ik herken onmiddellijk de Naim-sound (warm, dynamisch, ritmisch sterk en betrokken) maar er is zoveel meer autoriteit en ruimtelijkheid met de DAC-V1 in de keten dat ik het hele album afluister voor ik de iPad weer ter hand neem om andere muziek aan te zetten. Het is in muzikaal opzicht meer van wat ik gewend ben, maar dan wat uitvergroot en veel beter in focus. Kleine geluidjes van vingers op snaren of het geklop op de kast van de gitaar komen veel levensechter over. De stem heeft meer 'lichaam' en staat beter op hoogte.

Ook met elektronische muziek verslaat de DAC-V1 de interne converter van de Supernait met twee vingers in de neus. Er is meer dynamiek, meer kleur en meer textuur. Ja, ook synthesizergeluiden hebben een hoorbare structuur en die wordt een stuk duidelijker weergegeven, alsof ik van standaard definitie naar High Definition ben overgeschakeld. Een gloednieuw album waar ik erg enthousiast over ben - en wat dus waarschijnlijk nog wel vaker zal terugkomen in recensies - is Excavation van The Haxan Cloak.

Deze duistere, instrumentale luistertrip zit vol met putdiep laag en brute geluiden die superdynamisch uit de luidsprekers knallen, maar in de rustige passages zit ook een ongelooflijke diepte met veel details. Met behulp van de DAC-V1 verdwijnen de luidsprekers nog nadrukkelijker uit het geluidsbeeld en ik zit echt midden in de beklemmende sfeer die het album oproept. Dat doet de DAC-V1 trouwens met alles. Klassiek, jazz, het maakt niet uit. Het gevoel van 'erbij zijn' is gewoon een stuk groter.

Als Voorversterker met de NAP 100

Omdat de NAP 100 op papier een behoorlijk krachtige eindversterker is (een verdubbeling van het vermogen aan 4 Ohm is daar altijd een goede indicatie van), besloot ik beide apparaten niet op de set in mijn werkkamer aan te sluiten, maar de luistertest gewoon beneden te laten plaatsvinden. De NAP 100 blijkt zoals verwacht geen enkele moeite te hebben met het aansturen van mijn grote luidsprekers. Sterker nog, zijn tonale afstemming - die wellicht iets warmer is dan die van mijn Supernait - maakt dat de NAP 100 met name in het laag grote indruk op me maakt.

De elektronische bas in The Sky Is Crying van John Martyn is krachtiger en lijkt dieper te gaan, en heeft vooral op een laag volume meer druk. Hetzelfde geldt voor Thanks To You van Boz Scaggs en Le Temps Passé van Michel Jonasz. Maar ik ken de knooppunten van het laag in mijn kamer, en als ik daar even plaatsneem blijkt dat ik inderdaad juist had ingeschat dat de tonale afstemming een tikkeltje anders is. Op de plekken waar ik normaal (te) veel laag heb is nu namelijk veel minder aan de hand. Toch wonderlijk hoeveel invloed alle componenten in een hifi-set wat dat betreft op elkaar hebben…

(De eindtransitoren zijn onder de print direct aan de behuizing vastgezet voor een optimale warmte-dissipatie. De schroeven zijn zichtbaar achter het zwarte koel-lichaampje dat op de stuurtransistoren zit)

USB
Tot slot van de luistersessie zet ik mijn MacBook Pro beneden (zonder voeding, dus lekker stil op accuvoeding) en sluit hem middels een AudioQuest Carbon USB kabel aan. De weergave van de tracks die ik eerder via de Logitech Squeezebox Touch afspeelde wordt nog een aardig stukje beter, alsof er nog een paar duidelijk hoorbare procenten aan kwaliteit bij komen. De nog in ontwikkeling verkerende iOS-versie van JRiver Media Center 18 helpt daar waarschijnlijk ook bij, hij klinkt zelfs in de huidige Alpha-versie in elk geval erg goed.

Wanneer ik tussendoor een paar keer terugschakel naar de Supernait (met de DAC-V1 als converter) blijkt dat de combinatie DAC-V1/NAP 100 iets minder verfijnd is en dat hij vooral in ruimtelijkheid en plaatsing wat achterblijft. Maar tegelijkertijd moet ik toegeven dat iemand die niet van plan is om met een analoge bron te gaan draaien met deze combinatie in midi-formaat een set van maxi-kwaliteit in huis haalt. De hoofdtelefoonversterker in de DAC-V1 is eveneens van grote klasse. Mijn AKG K701 werd moeiteloos gedwongen tot het leveren van grootse muzikale prestaties. Een belangrijke bonus. Alles bij elkaar opgeteld verwacht ik dat deze combinatie niet alleen als 'tweede set' op een kantoor of slaapkamer zal worden neergezet, maar net zo vaak in een huiskamer terecht zal komen als hart van een moderne, compacte en uiterst muzikale geluidsinstallatie, al dan niet met een computer als muziekbron.

(Een laatste blik in de DAC-V1. Rechts vooraan het buffer- en afvlakkingscircuit van de voeding, links vooraan de klasse-A uitgangstrap en links achteraan de digitale ingangs-sectie)

Conclusie
De DAC-V1 kost op het moment dat ik deze recensie schrijf 1750 euro. Dat is voor veel mensen een hoop geld, maar als je die prijs afzet tegen de muzikale prestaties en het gebruiksgemak vind ik het een koopje. Hoewel sommigen het misschien hadden gehoopt is de DAC-V1 geen NaimDAC mk2, maar het verschil is niet enorm en hij heeft in tegenstelling tot zijn grote broer wél een a-synchrone USB-ingang, een hoofdtelefoonversterker en een voorversterker aan boord.

De NAP 100 eindversterker is met zijn actuele prijs van 900 euro echt het snoepje van de week. Ik denk niet dat je onder de 1000 euro een muzikalere eindversterker zult vinden. Door de toepassing van RCA-ingangen is de NAP 100 ook moeiteloos met andere (voor)versterkers te combineren en de speciale eisen van Naim eindversterkers ten aanzien van de gebruikte luidsprekerkabel zijn ook niet zo strikt van toepassing. En stel je eens voor hoe gaaf het zou zijn om een NAP 100 in een bi-amp configuratie te gebruiken (je Naim dealer kan je vertellen hoe je dat bij de DAC-V1 of een andere Naim voorversterker moet aanpakken). Met zo'n prijskaartje lijkt me dat een zeer interessante optie.

(Handmatige productie van een NAP 100 in de Naim fabriek in Salisbury)

Zowel de DAC-V1 als de NAP 100 krijgen van mij een zeer krachtige aanbeveling. Muzikaal tot op het bot, gemakkelijk in gebruik en (hoewel dat een smaakkwestie is) prachtig van uiterlijk. Twee Little Objects of Desire derhalve...gaat dat horen!

HiFi.nl plus- en minpunten

DAC-V1
+ Behalve een zeer goede DAC ook een uitstekende voorversterker en hoofdtelefoonversterker
+ Veel instelmogelijkheden per input
+ Geweldige geluidskwaliteit

- Display is relatief klein
- Niet te upgraden met externe voeding

NAP 100
+ RCA-inputs, zodat hij ook gemakkelijk in een niet-Naim systeem te gebruiken is
+ krachtige, gedetailleerde en ruimtelijke klank in compacte behuizing
+ prijs