Zap Mama Muziekbeleving

G. Love, Bilal, Tony Allen, Meshell Ndegeocello, Tom Helsen, de Franse acteur Vincent Cassel en niet te vergeten haar oude collega’s van Zap Mama, ze zijn allemaal te horen op ReCreation, de nieuwe plaat van Marie Daulne. Excuus, de nieuwe plaat van Zap Mama, want hoewel de groep (in haar oorspronkelijke bezetting) al jaren niet meer bestaat, blijft de Belgisch/Congolese diva die naam hanteren: Marie Daulne is Zap Mama.

In 1990 creëerde Daulne het concept Zap Mama, een ‘wereldmuziek’-act rond vijf vrouwelijke vocale acrobaten. Het stel mixte Afrikaanse muziek met a capella, funk, pop, reggae, hiphop, r&b, soul en gospel tot een (wereldwijd) succesvolle sound. Het debuut, Adventures in Afropea I, kwam begin jaren negentig uit op David Byrnes label Luaka Bop, werd het best verkochte album uit zijn stal, en bereikte de hoogste positie in de Billboard World Music Charts. Ancetry in Progress viel tien jaar later - toen Daulne al lang ‘solo’ was - een zelfde eer te beurt. De muzikale koers is niet veel veranderd, al ligt de nadruk de laatste jaren meer op de nieuwste hiphop, r&b en soul.

Marie Daulne werd in 1964 geboren in Isiro in (voormalig) Zaïre, als dochter van een Waalse vader [Cyrille Daulne, die een week na haar geboorte werd gedood door rebellen] en een Congolese Bantu-moeder (Bernadette Aningi), maar groeide op in Brussel. Aan het begin van dit millennium vestigde ze zich in Amerika. De zangeres en activiste (o.a. voor Amnesty, Artsen Zonder Grenzen en de VN) nam er muziek op met onder meer Common, Michael Franti, Alanis Morissette, DJ Krush, Al Jarreau, 1 Giant Leap, Erykah Badu, U-Roy en The Roots. Tegenwoordig pendelt Daulne tussen Brussel en New York.
We spraken met de diva voor een aflevering van De Muziekbeleving Van…
Helaas wat korter dan normaal, dankzij een slechte (auto)telefoonverbinding.

Foto: Marie Daulne (Zap Mama)

Ben je opgegroeid in een muzikale omgeving?
“Ja en nee. We hadden geen eigen muziek, alleen een radio, waar we af en toe Franstalige liedjes op hoorden. Tv kijken, dat mochten we niet. Het was vooral mijn moeder die met haar songs voor de muziek zorgde. Ze zong veel thuis, meestal pygmeeliedjes uit Congo. Ze werd ook op bruiloften en partijen uitgenodigd. Al snel vormden ik en mijn zus [Anita, later in Zap Mama - red] een zangduo. We bedachten zelf harmonische en polyfonische Afrikaanse liedjes, en mochten op familiefeestjes optreden. We vermaakten ons thuis vooral met onze eigen liedjes.”

Wanneer ontdekte je de westerse muziek?
“Toen ik op de Belgische radio geconfronteerd werd met Amerikaanse blues. Dat werd mijn ding. Vooral oude blues van zwarte vrouwen, zoals Etta James of Ella Sings the Blues, een crazy album van Ella Fitzgerald. Of Lady Sings the Blues van Billie Holiday. Ik herkende iets in de blues, het gaf me steun in een moeilijke tijd. Ik maakte zelf op cassettebandjes compilaties van oude bluesartiesten. Daar zat ook veel John Lee Hooker tussen, I loved it.”

En na de blues kwam …
“De reggae en de hiphop! Acts als Beastie Boys, Run-DMC. This is it, dacht ik. Ik herkende mezelf enorm in de hiphop, in de hele movement. De raps, de acrobatiek, het breakdancen, de performance. Na de hiphop kwam de jazz.”

Helden en eerste muziekervaringen

Wie waren je eerste muzikale helden?
“Aan helden heb eigenlijk nooit gedaan. Het klinkt misschien wat flauw, maar de muziek zelf was mijn held, niet één speciale artiest. Okay, als ik dan toch iemand moet noemen: Neil Young. En okay, Bob Dylan. Hun intense manier van liedjes schrijven en performen sprak me erg aan. Nog steeds trouwens.”

Kun je je eerste plaat herinneren?
“Haha, daar hoef ik niet lang over na te denken: Kaya van Bob Marley. Ik was veertien. De plaat heb ik zelf niet meer, maar ik
heb wel de cd aangeschaft. Kaya heeft nog steeds niets aan kracht ingeboet. Ik ken hem helemaal uit m’n hoofd.”

Foto: Marie Daulne (Zap Mama)

Je eerste concert?
“Peter Tosh in Brussel. Het was een gratis openluchtconcert in een park. Ik was een kid nog, twaalf denk ik. Very impressive. Het zou heel goed kunnen dat Bob Marley daar ook bij was, maar dat kan ik me gek genoeg niet herinneren, haha. Tosh maakte blijkbaar de meeste indruk. Kort daarna heb ik Fela Kuti gezien in de Ancienne Belgique in Brussel. Die maakte nóg meer indruk. Daar stonden zo enorm veel mensen op het podium, en die speelden allemaal zo ongelooflijk goed. Wat gebeurt hier, dacht ik. Daar heb ik geleerd wat een groove is, en wat trance-muziek is.”

Ga je nog wel eens naar concerten, wat was je laatste?
“Ja, ik ga geregeld, vooral in Amerika. Mijn laatste concert was van Caetano Veloso in New York. Een Braziliaanse grootheid.”

ReCreation, Vicent Cassel en laatste ontdekking

Je nieuwe plaat ReCreation werd deels in Brazilië opgenomen, en heeft een Braziliaanse touch. Je nieuwe liefde?
“Ja en nee. Toen ik jaren geleden veel met jazz bezig was, luisterde ik ook veel naar Braziliaanse muziek. Airto Moreira, Tania Maria. Maar de laatste jaren is dat terug gekomen. Ik wilde altijd al naar Brazilië, iets doen met die muziek. Dat is er nu eindelijk van gekomen. Ik luister de laatste tijd vooral veel naar carioca, de muziek van de straat.”

De Franse acteur Vincent Cassel [La Haine, Irréversible, Ocean’s Twelve, man van actrice Monica Bellucci -red] is te horen op twee nummers, het aloude Paroles… Paroles [van Dalida en Alain Delon - red] en No, No, No. Hoe kom je daar nu weer aan?
“[Lachend] Hij is een hele goede vriend, vandaar. Op de plaat zingt hij niet echt, maar hijgt hij vooral, maar hij kán wel erg goed zingen, is supermuzikaal.”

Foto: Marie Daulne (Zap Mama)

In het cd-boekje van ReCreation staat een foto van jou met een elpee tegen je hoofd. Heb je iets met de elpee?
“Zeker, ik heb vroeger ook dingen op plaat opgenomen. Dan kon je na de opnames uren staren naar de hoes terwijl je naar de vers opgenomen muziek luisterde. Heerlijk was dat, dat mis ik wel.”

Heb je zelf nog een platenspeler?
“Nee. Ik luister thuis op mijn computer. Maar ik luister vooral buitenshuis naar muziek, in de auto en op de iPod, als ik onderweg ben. En dat ben ik eigenlijk constant.”

Je laatste ontdekking?
“Ik struinde laatst in een zaak in Brooklyn door een platenbak en stuitte op een tweedehandse punkrockverzamelaar met muziek uit de jaren zeventig. Met mooie oude foto’s erbij. Maar nu komt het: de muziek kwam uit… Nigeria! Wow, Africa was doing rough in the seventies! Ik wist dat helemaal niet. Dat móest ik hebben.”