Hoofdtelefoons voor onderweg - waar moet je op letten

De hoofdtelefoonmarkt 'boomt' als nooit tevoren. Een logisch gevolg daarvan is dat het productaanbod de laatste tijd explosief gegroeid is. Daarbij valt op dat er naast de bekende merken ook heel wat nieuwe namen in de winkelrekken te vinden zijn.

Feit is dat het een hele klus geworden is om de betere hoofdtelefoons te onderscheiden van de minder goede exemplaren. In deze koopgids leggen we uit waar je op dient te letten als je zinnens bent om binnenkort een nieuwe hoofdtelefoon aan te schaffen...

Om te beginnen kan je je afvragen wat het verschil is tussen een hoofdtelefoon voor onderweg en eentje voor thuis. Wel, eigenlijk is dat verschil er niet. Niet echt. Toch zeker niet in technisch opzicht. Je kan een 'voor onderweg' model dus perfect thuis gebruiken en andersom. Aan de andere kant zijn er wel degelijk een aantal eigenschappen op te noemen die maken dat een hoofdtelefoon specifiek geschikt is voor onderweg. Zo is een 'voor onderweg' hoofdtelefoon in regel compacter dan een model voor thuis. Daarbij kan zo'n hoofdtelefoon vaak opgevouwen worden en/of kan de hoofdband ingeschoven worden. Een ander onderscheidend punt is noise cancelling.

Deze technologie zorgt ervoor dat storende omgevingsgeluiden - denk aan dreunende vliegtuigmotoren - geweerd worden. Thuis heeft noise cancelling weinig zin, maar in een onderweg situatie des te meer. Tenslotte speelt ook het fashion element een rol. Want vaak genoeg wordt de beslissing om te kiezen voor hoofdtelefoon x of y gedeeltelijk gebaseerd op de uitstraling en de looks. Als het om een hoofdtelefoon gaat die je (vooral) onderweg wil gebruiken, is dat fashion element natuurlijk weer net iets belangrijker dan wanneer je een hoofdtelefoon koopt waarmee je de woning niet verlaat.

Wat de kabellengte betreft, moet je je realiseren dat een hoofdtelefoon die voor draagbare toepassingen ontwikkeld werd, vaak met een vrij korte kabel geleverd wordt. Lang genoeg om hem te verbinden met de smartphone of de mp3-speler in je broekzak, maar vaak niet lang genoeg om hem bijvoorbeeld thuis bij de tv te gebruiken. Je bent dan immers verplicht om veel te dicht bij het scherm te gaan zitten. Wel kan je in de handel altijd nog een verlengkabeltje voor je hoofdtelefoon kopen om dat probleem te tackelen.

Vroeger werden hoofdtelefoons voor thuisgebruik steevast geleverd met een ‘full size’ jack-stekker (diameter 6.35 mm) aan het uiteinde van de kabel. Hoofdtelefoons voor onderweg werden uitgerust met een minijack stekker met een diameter van 3.5 mm. Tegenwoordig worden de beide jack varianten vrolijk door elkaar gebruikt. Hoe dan ook kan het wel eens voorvallen dat je een hoofdtelefoon met een minijackstekker wil aansluiten op een full size jack hoofdtelefoonpoort of vice versa. In zo’n geval biedt een verloopstekkertje – vaak wordt dit ook meegeleverd met de hoofdtelefoon – uitkomst.

Wat is écht belangrijk?
Eenvoudig gezegd zijn er zes zaken die belangrijk zijn als je een hoofdtelefoon voor onderweg wil aankopen: de geluidskwaliteit, de geluidsisolatie, het draagcomfort, de eventuele aanwezigheid van interessante extra's, de afmetingen en de looks. Dat laatste is en blijft uiteraard een persoonlijke kwestie. Bijgevolg heeft het weinig zin dat we er hier veel aandacht aan besteden. Wel is het verstandig om je de vraag te stellen of de associatie van een hoofdtelefoon(merk) met één of andere Bekende Persoon - er is dan niet noodzakelijk een direct verband met de looks, maar alleszins wel met het imago - er al dan niet toe leidt dat het budget voor de R&D en de productie van zo'n hoofdtelefoon lager ligt dan bij een hoofdtelefoon(merk) die zich niet beroept op de associatie met een Bekende Persoon. Feit is dat Bekende Personen zich niet met een zakcentje tevreden stellen als het op een dergelijke deal aankomt…

Geluidskwaliteit
Het spreekt voor zich dat de geluidskwaliteit de belangrijkste eigenschap is van een hoofdtelefoon. Al is dat stiekem toch niet helemaal waar. Want wat ben je met een hoofdtelefoon die uitstekend klinkt, maar die zo hard op je oren en/of schedel drukt dat je hem niet langer dan een kwartier op je hoofd kunt verdragen? Precies. Maar we hadden het over de geluidskwaliteit. Het is de bedoeling dat een hoofdtelefoon alle frequenties - van hoog tot laag - op een evenwichtige manier kan weergeven.

Als dat niet het geval is kan het geluid schreeuwerig klinken (als er teveel hoge- en middentonen zijn in verhouding tot het laag) of juist boemerig en dreunend (als er teveel lage tonen zijn in verhouding tot het hoog en het mid). Een ander belangrijk punt is de stereo afbeelding. Die zal sowieso nooit het niveau halen van die van een goed opgesteld luidsprekerpaar, maar de ene hoofdtelefoon doet het wel beter dan de andere.

De impedantie van een hoofdtelefoon – die kan hoogohmig (waarden van ongeveer 200 tot 600 Ohm) of laagohmig (van ongeveer 16 tot 32 Ohm) zijn – is een belangrijke factor. Het is namelijk zo dat de versterker die de hoofdtelefoon aanstuurt – in een draagbare situatie gaat het dan meestal om het versterkertje in een smartphone of een iPod of iets dergelijks – een uitgangsimpedantie hoort te hebben die hooguit 1/8ste bedraagt van de impedantiewaarde van de hoofdtelefoon. Als het meer is dan dat, zal dat leiden tot aanzienlijk meer harmonische vervorming.

Geluidsisolatie

Het is de bedoeling dat een hoofdtelefoon zo weinig mogelijk geluid naar buiten laat lekken - voor de mensen rondom je is dat namelijk niet erg prettig -, en dat andersom ook buitengeluiden in zo min mogelijke mate doordringen tot onder de oorschelpen. Afhankelijk van het type hoofdtelefoon waar je voor kiest - een in-ear model, een exemplaar dat je op de oorschelpen draagt of één die de oorschelpen volledig omsluit - zal dat makkelijker of moeilijker zijn.

Voor alle duidelijkheid geven we nog even mee dat een in-ear hoofdtelefoon - naargelang het type - in de oorschelpen of in de gehoorgang dient aangebracht te worden. De modellen die in de gehoorschelpen moeten gedragen worden, lekken veel geluid naar buiten en hebben de neiging om gemakkelijk los te komen. Dit in tegenstelling tot de oordopjes die je in de gehoorgang moet wurmen. Deze isoleren het geluid juist erg goed en de kans dat ze uit zichzelf loskomen is erg klein.

Een hoofdtelefoon die je op de oren draagt heeft in bijna alle gevallen last van enige geluidslekkage. Een exemplaar dat je rondom de oorschelpen draagt zorgt in regel – samen met de in-ear exemplaren die in de gehoorgang worden aangebracht - voor de beste geluidsisolatie.

Hoofdtelefoons die op en rondom de oorschelpen worden gedragen komen in twee varianten: open of gesloten. Bij een open hoofdtelefoon is de behuizing aan de achterkant van de drivers grotendeels open. Uiteraard zorgt dat voor meer geluidslekkage dan wanneer er een gesloten architectuur toegepast wordt. Daar staat tegenover dat een open hoofdtelefoon er vaak beter in slaagt om het gevoel op te wekken dat je naar een stel ‘echte’ luidsprekers luistert, in plaats van naar twee minimale weergevertjes die tegen je oorschelpen aan zitten.

Naast passieve geluidsisolatie bestaat er echter ook een technologie - noise cancelling genaamd - die zorgt voor een actieve vorm van geluidsisolatie. We komen er verder op terug. Hoe dan ook is het verstandig om je keuze voor een bepaald type hoofdtelefoon in de eerste plaats te laten afhangen van het draagcomfort. Los daarvan is het natuurlijk wel nuttig dat je weet welke de consequenties dan zijn voor de geluidsisolatie...

Draagcomfort
Als je een hoofdtelefoon koopt waarvan het draagcomfort je achteraf blijkt tegen te vallen, dan zit je met een heuse miskoop. Anderzijds is het niet evident om zomaar een stapeltje hoofdtelefoons te gaan passen en uitproberen in de winkel. En al helemaal niet als het om de wat goedkopere hoofdtelefoons gaat. In het geval van de in-ear exemplaren speelt natuurlijk ook het hygiënische aspect mee. Want wie wil nu een set oordopjes kopen die eerder al door iemand anders geprobeerd zijn? Het is een feit dat het draagcomfort een persoonlijke aangelegenheid is. De ene vindt in-ears helemaal geweldig, voor de ander is het een verschrikking. Sommige mensen zijn stellig over het feit dat een hoofdtelefoon die je op de oorschelpen draagt het prettigst zit, anderen zweren bij een type dat de oorschelpen omvat. Er valt geen lijn in te trekken.

Wel is het zo dat oorbroei - een verschijnsel waarbij de oren na langere luistersessies onaangenaam warm en ietwat zweterig worden - enkel voorkomt bij hoofdtelefoons die je rondom de oorschelpen draagt. En dan vooral bij de versies met een gesloten behuizing. Tot slot dienen brildragers zich te realiseren dat de hoofdband van de hoofdtelefoon enige druk kan uitoefenen op de 'beentjes' van de bril. Het draagcomfort wordt dan al gauw ondermaats. In-ear hoofdtelefoons hebben hier - aangezien ze geen hoofdband hebben - geen last van.

Interessante extra's
Er zijn twee extra's die het leven van de hoofdtelefoondrager aanzienlijk prettiger kunnen maken. De eerste is de aanwezigheid van een noise cancelling circuit. De tweede de integratie van bedieningselementen waarmee je een aantal functies van je smartphone kan bedienen. Noise cancelling is een fascinerend stukje technologie waarbij één of meerdere microfoontjes het omgevingsgeluid opvangen, waarna ze het analyseren en er antigeluid op loslaten. Als het ontwerp goed uitgevoerd is, resulteert dit in een ronduit spectaculaire reductie van het omgevingsgeluid. Hoogst indrukwekkend, dat. Denk er wel om dat de noise cancelling elektronica niet zonder batterijvoeding kan functioneren.

Daar worden meestal AA- of AAA-batterijen voor gebruikt. Opmerkelijk genoeg kan een noise cancelling hoofdtelefoon ook zijn nut bewijzen als je géén muziek wil beluisteren.

Tijdens lange vliegreizen kan zo’n hoofdtelefoon bijvoorbeeld het geluid van vliegtuigmotoren in sterke mate onderdrukken. Ook als je niet naar muziek luistert. Als de batterij leeg raakt, is dat meestal geen probleem. De hoofdtelefoon functioneert dan gewoon zonder noise cancelling. Er zijn echter ook hoofdtelefoons met noise cancelling die helemaal geen muziek meer kunnen weergeven als de batterij leeg is. Niet erg prettig als dat gebeurt als je je ergens boven de Atlantische Oceaan bevindt, wel?

Over naar de bedieningselementen voor je smartphone. Hiermee kan je binnenkomende telefoongesprekken beantwoorden – de aanwezigheid van een microfoontje zorgt ervoor dat je je smartphone handsfree kunt gebruiken – en beëindigen. Een zegen als je voortdurend bereikbaar wil zijn. Hou er wel rekening mee dat de bediening van sommige hoofdtelefoons enkel compatibel is met iOS-smartphones (Apple) en dat andere enkel met Android overweg kunnen. Er zijn echter ook hoofdtelefoons die met diverse systemen kunnen communiceren.

Afmetingen
Zolang je een hoofdtelefoon op je hoofd draagt, maakt het weinig uit hoe groot of klein deze precies is. Het belangrijkste is dat de hoofdtelefoon prettig draagt (zie hierboven). Maar dat verandert van zodra je hem mee moet dragen. De hoofdtelefoon kan dan niet compact genoeg zijn. In-ear modellen zijn sowieso de meest compacte variant, terwijl de modellen die rondom het oor gedragen worden in regel het grootst zijn. Wat de in-ear modellen betreft zijn de onderlinge verschillen qua afmetingen en gewicht verwaarloosbaar. Bij de hoofdtelefoons die je op het oor en rond het oor draagt, kunnen de verschillen wel erg groot zijn. Daarbij is het zo dat sommige modellen uiterst compact kunnen opgevouwen worden, terwijl dat bij andere exemplaren in veel minder het geval is.

Het is dan ook best mogelijk dat een hoofdtelefoon die initieel een stuk groter is dan een andere, in opgevouwen toestand juist compacter blijkt te zijn.