DJ Blue Flamingo: audiofiele muziekarcheoloog
Ziya Ertekin, alias DJ Flamingo, maakt cd-mixen van oude 78-toerenplaten. Ook is hij muzikant, deejay, platenverzamelaar, ‘muziekonderzoeker’, en sinds hij voor een habbekrats een Quad-versterker kocht, een toegewijd audiofiel en vintage-fanaat.
Ziya Ertekin werd in het Brabantse Oss geboren uit een Turkse vader en Nederlandse moeder. In Utrecht doorliep hij de Kunstacademie, sinds tien jaar woont hij in Rotterdam. Vanaf zijn veertiende maakt Ertekin muziek, al jaren is hij professioneel muzikant. Hij zingt en speelt Spaanse gitaar en banjo. Het liefst doet hij - net als zijn Mississippi-deltablueshelden - onversterkt een rondje door de zaal. Onlangs trad hij nog op met Schradinova van Janne Schra.
78-toerenvirus
Ertekin begon met het verzamelen van platen toen Nederland aan de cd ging en mensen en masse hun collecties bij het grof vuil zetten. “Ik heb complete jazzcollecties van de afvalberg gered, inclusief schitterende Blue Note-platen.” Hij was modeontwerper en muzikant en ging als vinyldj draaien, een bijzonderheid in de jaren negentig toen alleen housedeejays nog vinyl gebruikte.
Maar toen hij een Thorens TD 124-platenspeler kreeg, ging een andere wereld voor hem open. Op de pick-up bleek een mysterieuze 78-toerenknop te zitten. Op een rommelmarkt kocht hij een 78-toerenplaat, The Mooche van Duke Ellington. “Wow, schellak bleek nog een betere kwaliteit te bieden, het geluid is nog veel directer en dynamischer dan vinyl”, zegt Ziya. “Ik was ook meteen verknocht aan het materiaal, gemaakt van de afscheiding van de lakkever, honderd procent natuurlijk. Zo broos, maar ook zo mooi. De labels zijn vaak echte kunstwerken.”
Foto: Jan van der Ven
Dansmuziek
Inmiddels heeft Ertekin zo’n zeven à achtduizend 78-toerenplaten. Bijna allemaal gemaakt van schellak, een enkeling van vinyl. De oudste is van rond 1900, een plaat van James Brown, een persing speciaal voor de jukebox, is een van de jongste. “In het westen hield het zo rond 1960 op, in Afrika en India is men nog wat langer doorgegaan.”
In de jaren negentig verzamelde hij nog vinylplaten, onder andere van het Engelse dancelabel Warp en drum ’n bass, maar vanwege de onvrede met de ‘onpersoonlijke’ moderne muziek, stortte hij zich op ongekunstelde oude muziek. “Muziek uit het hart, voor in het hart.” Swing, jazz, fado, ‘jungle exotica’, calypso, mambo, highlife, bluegrass, flamenco, rumba, blues, gospel, rock ’n roll; Ertekin verzamelt alles, zolang het maar dansmuziek is. En als er maar een verhaal achter zit, zodat hij ook korte colleges kan geven bij zijn optredens. En bij voorkeur komt de muziek uit de jaren twintig, zijn lievelingsperiode, waar hij zich ook uiterlijk graag aan spiegelt.
Muzikale archeoloog
"Ik moet altijd weten waar het vandaan komt, ben een soort muzikale archeoloog. Ik begon bij Coltrane en Dolphy om via Mingus en Rollins terecht te komen bij de vroege bop van Parker en Charlie Christan. Met Ellington betrad ik het 78-toerentijdperk om vervolgens via Armstrong en Clarence Williams terecht te komen bij de allereerste jazzopnames die dateren uit de late jaren ’10 van de vorige eeuw. De laatste echo’s van de oude wereld.”
Om platen te scoren ‘aan de bron’ en om verhalen op te doen is Ertekin veel op reis. Hij reisde onder meer door de Cariben en naar New Orleans. Anekdotes genoeg. Zo bezocht hij in Cuba een stoffig boekwinkeltje. Hij trok een kastje open en daar kwamen allemaal groene Columbia’s uit, het ‘wereldmuzieklabel’ van Columbia. “De hele reis had ik alleen nog maar platen uit de jaren dertig en veertig gevonden, dit waren enorm zeldzame platen uit de jaren twintig, mijn hart sloeg over.”
Ook werd hij in in Havana na een tango-optreden thuis uitgenodigd door een hoogbejaarde man. “Hij woonde heel armoedig, maar bij binnenkomst bleek zijn huisje helemaal volgestouwd met 78-toerenplaten. Onder het bed, in de kasten, overal lagen ze. We konden elkaar niet verstaan, maar hebben de hele middag muziek zitten luisteren in een hangstoel, we waren vrienden voor het leven. [lachend] Gelukkig had hij ook een paar platen dubbel.”
Schellakvrees
Veel mensen hebben ‘schellakvrees’, merkt de Rotterdammer. Deels is de vrees wel terecht, zegt hij, want naast alle speciale apparatuur die je moet aanschaffen, is het grote nadeel van 78-toerenplaten dat ze zo breekbaar zijn. “Als het publiek wil klappen, laat ze dat dan vooral doen omdat ik de platen heelhuids mee van huis heb kunnen nemen, dat is de grootste kunst. Ik heb speciale koffers laten maken, maar het is onvermijdelijk dat er af en toe platen breken. Meestal de platen waarvan ik juist niet wil dat ze breken.”
Foto: Jan van der Ven
De oudste platen uit het begin van de vorige eeuw zijn gemaakt van het beste materiaal, en breken bijna nooit, weet Ertekin. De persingen uit de jaren vijftig, de overgangsperiode, zijn de slechtste. De echte collector items, die gaan nooit mee naar optredens. “Van veel originele jaren 20-platen zijn in Engeland wat later herpersingen gemaakt, die neem ik mee om te draaien.”
Extra zintuig
Om 78-toeren op te sporen heeft Ziya Ertekin een extra zintuig ontwikkeld. “Als ik dicht in de buurt van iets moois kom, moet ik niezen, ik heb een stofallergie”, grapt hij. “Maar ik hoef niet meer alles koste wat kost te hebben. Ik heb een aardige collectie opgebouwd, daar word je wel rustiger van. Bovendien komen veel platen steeds vaker vanzelf mijn kant op.”
De dj-set van Blue Flamingo Ziya draait zijn 78-toerenplaten op een Garrard RC-88 uit 1957 met geïntegreerde buizenversterker en speaker. Voor extra versterking gebruikt hij een Fender Vibroverb, uiterust met twee G.E.C. KT66-buizen. |
In 2011 trekt hij voor drie maanden ‘verder naar de roots’, naar Afrika, onder andere voor een nieuw project voor het Excelsior-label, waar hij momenteel aan werkt. Maar het gaat de Rotterdammer zeker niet alleen om het ‘scoren’. “Ik hoop vooral op mooie verhalen van mooie mensen met mooie muziek, die ik dan weer over kan brengen.”
Congo Jazz, de laatste plaat van DJ Blue Flamingo werd overigens ook uitgebracht op vinyl. Niet op schellak helaas, zegt Ertekin. “Dat zou commerciële zelfmoord zijn. Niemand heeft nog zo’n mysterieuze 78-toerenknop, dus zal niemand het draaien.”
De huiskamerset van Ziya Ertekin Ertekin is als liefhebber van vintage-audio een frequent bezoeker van de tweedehandsrubriek op HiFi.nl. Zijn huiskamerset bestaat uit een Thorens TD 124 met een vintage Ortofon SPU-element voor vinylplaten en een vroege Ortofon Type-A element voor zijn 78-toerenplaten. Deze ‘loodzware’ elementen worden op hun plaats gehouden door een Ortofon SMG-212 toonarm. “Het lijkt hierop net of de monoplaten stereo worden. Ongelooflijk dat je dat geluid uit een 78-toerenplaat krijgt. Iedereen is verrast door dat geluid.” Zijn speakers zijn van Klipsch, eind jaren ‘50, zijn buizenversterker een Quad II uit de jaren ‘50. “Als het om platen gaat is vintage echt het beste werk. Ik heb de speakers wel eens uitgetest op een moderne versterker, maar dat klinkt voor geen meter.”Zijn installatie is nu af, zegt Ertekin. Of bijna dan. “Wat ik ooit nog zou willen hebben is een EMT 930, een pick-up met geïntegreerde buizenversterker. De ultieme machine waarmee ik mijn laatste cd heb opgenomen. Ik ken een verzamelaar van EMT pick-ups, en die was zo vriendelijk om met een prachtexemplaar naar de studio te komen. Deze werden vroeger onder andere gebruikt door de radiostudio’s in Hilversum. Verder hoop ik ooit La Scala-speakers van Klipsch te bezitten. In combinatie met mijn buizen-Quad is dit het summum. Moet ik wel groter gaan wonen.” |