Streaming voor dummies

Conservatie audiofielen zullen hun (SuperAudio-) cd’s voorlopig niet weg willen doen en ook de platenspeler is niet zomaar op een zijspoor gerangeerd. Maar het is naïef om te denken dat beide audiodragers het eeuwige leven hebben als mainstream product. Zoals er ook nog altijd mensen cassettebandjes draaien (in Utrecht is er zelfs een nachtkroeg waar de uitbater nog blues van een bandje speelt – ieder half uur even omdraaien), zo zullen de cd en de lp niet of misschien zelfs nóóit uitsterven. Al was het alleen maar omdat het eeuwig zonde zou zijn van je fysieke muziekcollectie. Maar digitaal heeft de toekomst, daar is geen ontkennen (of negeren) meer aan.

Bij bezoeken aan winkels valt het steeds vaker op dat hifi-specialisten overal in den lande steeds meer ruimte in hun zaak inrichten voor streaming audio-apparatuur. Er zijn zelfs zaken waar de cd-speler al langzaam aan het verdwijnen is. Ook fabrikanten heroverwegen het belang van een cd-speler in hun assortiment: de Schotse producent Linn is zelfs al gestopt met het maken van de ‘ouderwetse’ schijfjesspelers omdat ze qua verkoopcijfers voorbij gerend werden door digitale streamers. Die namen in 2009 al 30 procent van de bedrijfsomzet voor hun rekening bij de Schotten. Maar overstappen naar de wereld van streaming audio vereist ook bij de gebruiker een omschakeling. Hoe pak je het eigenlijk goed aan?

Iedereen heeft wel eens een mp3-speler aangesloten op zijn autoradio, een stereo thuis of misschien wel een paar speakertjes in de vorm van bierkratjes. Die mp3’tjes hebben echter beperkingen en computerspeakers op AA-batterijen vallen bepaald niet in de categorie ‘hifi’. Streaming gebeurt desalniettemin nog vooral met ‘gewone’ MP3’tjes, want dankzij een simpel kabeltje van pc naar stereo, iTunes, draadloos internet en een app voor de iPhone, iPad of iPod Touch kan de hele muziekbibliotheek vanuit de bank worden doorgespit en afgespeeld.

Voor de computer (maar ook voor iPhone of Android-toestel) is er tegenwoordig natuurlijk een zeer populaire online muziekdienst als Spotify, die de artiest van je keuze (en indien beschikbaar in de Spotifybibliotheek) vanaf internet naar je speakers kan streamen. Puur streaminggenot, in principe. Alleen kwalitatief zijn er nog wel wat verbetermogelijkheden. Hoewel, ‘wel wat’: zeg maar gerust ‘een heleboel.’ Want iTunes en ook Spotify dat is in MP3-kwaliteit - en dus eigenlijk ongeschikt voor een hifiset: niet-betalende Spotifygebruikers streamen op 160 kbps, betalende Spotify-abonnees krijgen een relatief goede, maar voor hifi-begrippen nog altijd ondermaatse 320 kbps. Dat is ook meteen de hoogst haalbare bitrate in iTunes, op Apple Lossless na, maar dat laat zich bij voorkeur op Apple-producten afspelen. Het is bovendien wel mogelijk om met wat codecs FLAC, WAV of AIFF af te spelen in iTunes, maar dat bestandsformaat op je iPod krijgen is dan ook weer een tweede. Toch zijn dit soort services en systemen, naast het simpelweg aansluiten van je pc met iTunes op je versterker, een goed startpunt om de mogelijkheden van streaming te gaan verkennen en van daar af te bekijken hoe de geluidskwaliteit stapsgewijs verbeterd kan worden.

Als je geen iTunes gebruikt, maar een programma als – bijvoorbeeld – WinAmp, dat FLAC-bestanden aan kan, dan neemt de geluidskwaliteit al snel toe. Toch zal het moederbord of de geluidskaart van je pc voor beperkingen zorgen en zijn de meeste computers of laptops niet standaard uitgerust met hoogwaardige mogelijkheden voor geluidsoutput. De kwaliteit neemt aan de bron (FLAC-bestanden) wel toe, maar er blijven beperkingen bestaan. Al is het maar het geloei van de computerkoeling of het ‘kraken’ van de harde schijf – voor sommigen een serieuze bron van irritatie, vooral als je overweegt om een toegewijde luisterruimte aan te passen aan het digitale tijdperk. Dan staat een lucht aanzuigende computer heel lelijk, geluidstechnisch gesproken.

Napster

In de zoektocht naar hogere digitale geluidskwaliteit schuif je dan dus al snel op richting losstaande (en goed gedempte) harde schijven, een als mediacenter geconfigureerde pc die óf heel stil is, of die uit de buurt van de geluidsoutput geplaatst kan worden, of richting het plaatsen van een Digital-to-Analog Converter (DAC). Wie die kant op gaat, zal ontdekken dat er anno 2010 een wereld van mogelijkheden bestaat. Waarmee een goede (digitale) geluidskwaliteit min of meer gegarandeerd is, maar je nog wel om heel wat bomen heen moet om het bos te kunnen zien. Want tussen de opkomst van muziekdownloaddienst Napster en kabelinternet en de huidige, soms bijna volledig gedigitaliseerd lijkende samenleving zit slechts een jaar of tien, twaalf, maar de ontwikkelingen op zowel computer- als audiogebied zijn van stroomversnelling in stroomversnelling geraakt, met anno 2010 eindeloze combinatiemogelijkheden tot gevolg.

De bomen en hun vertakkingen die het zicht op het streamingbos belemmeren, hebben allemaal een eigen merklabeltje. De mogelijkheden zijn namelijk behoorlijk merkgestuurd. Het maakt niet uit van welke fabrikant je versterker of luidsprekers zijn, maar de tussenoplossingen tussen digitale bron en analoge output zijn legio. Wordt het een Sonos S5, een Logitech Squeezebox of toch een Airport-systeem van Apple, zodat je ook meteen goede videovoorbereiding hebt? En daarmee zijn slechts drie van de mogelijkheden genoemd – de lijst met merken en producten is beduidend langer en bevat qua design, functionaliteit en/of systeemspecificaties voor ieders wensen wel een oplossing. Overigens hoef je voor iPhone- of iPadcompatibiliteit niet bij Apple te blijven, want Sonos, NAIM, Linn en Logitech bieden (evenals andere merken) ook Apps voor die apparaten – waarmee je in het geval van een iPhone de afstandsbediening voor je complete muziekverzameling meestal gewoon in je broekzak hebt zitten. Het scheelt bovendien eventueel weer een extra remote op de salontafel.

Ook een te overwegen optie, maar wel een stapje verder, is een dedicated server voor je collectie. Zo heeft Olive bijvoorbeeld een aantal muziekservers in de verkoop die aan hoge kwaliteitseisen voldoen. Hun type 4HD werd hier onlangs nog door Jan de Jeu in lovende woorden (“mooi en zeer breed inzetbaar apparaat”) besproken. Zo’n apparaat leest je cd’s, slaat alles lossless op (inclusief digitale albumhoesjes) op een interne harde schijf en pompt het geluid zonder afbreuk aan de cd-kwaliteit te doen via een interne DAC weer naar buiten – naar je versterker en speakers. Een platenspeler voor te digitaliseren vinyl is eventueel extern aan te sluiten, want lp’s eet het ding uiteraard niet.

Bovenstaande opsomming is uiteindelijk nog maar een tipje van de sluier waar zich nog veel meer soorten en maten streamers, serversystemen en wifi-afstandsbedieningen met touchscreens onder bevinden. Eén ding ontbreekt echter nog min of meer in streamingland: muziekaanbod. De platenindustrie heeft haar digitale zaken nog steeds niet helemaal op orde waar het de digitale levering van muziek betreft, vooral in de formaten zonder kwaliteitsverlies (dus niet de iTunes store, waar veel beschikbaar is, maar wel alleen in de voor audiofielen inferieure MP3-standaard).

An sich hoeft dat geen probleem te zijn natuurlijk: door de bakken struinen in de platenzaak blijft sowieso het leukst en schijfjes inlezen (in de gewenste kwaliteit) kun je tenslotte zelf. Bovendien, en dat is misschien wel een belangrijke voorwaarde: op deze manier betekent het opzetten van streaming audio in je eigen huis nog niet dat je meteen die wandkast met platen en cd’s bij het grof vuil moet zetten. Ze hebben elkaar immers nog nodig, die streamer en die platenkast. Bovendien blader je op een touchscreen nog altijd niet lekker door een hoesboekje met recording credits, foto’s of songteksten. Moderne tijden en digitalisering verbeteren de kwaliteit van de muziekbeleving en maken het leven bovendien steeds makkelijker, maar de overgang hoeft niet té abrupt te zijn natuurlijk. Het gaat allemaal al snel genoeg.

Noot van de redactie: Dit artikel is bedoeld om streaming te beschrijven vanuit het perspectief van iemand die bekend is met het fenomeen, maar zich nog moet oriënteren op de juiste aanpak. Naar aanleiding van hieronder geplaatste reacties is wel een kleine toevoeging gedaan aan de alinea over iTunes op de vorige pagina.