Hoe begin ik met multiroom?

Vroeger was de aankoop van een multiroom audio systeem een kostbare aangelegenheid die bijgevolg enkel weggelegd was voor de happy few. Intussen zijn de prijzen echter sterk gedemocratiseerd en is ook de technologie flink geëvolueerd. Zo zien we dat graag…

Het verhaal begint met de vraag waarom je überhaupt een multiroomsysteem zou nodig hebben. En in hoeverre een multiroomsysteem al dan niet een betere en/of duurdere oplossing is dan een traditionele audioset. Een multiroomsysteem maakt het mogelijk om in heel de woning – en in de tuin! – te genieten van muziek, zonder dat je daarvoor op al die plaatsen een stapeltje apparatuur hoeft neer te zetten. Een tweede belangrijk pluspunt dat een multiroomsysteem de mogelijk biedt om je complete muziekcollectie gelijktijdig beschikbaar te stellen op alle locaties in de woning. Tot vervelens toe op zoek gaan naar album x of y dat wie-zal-zeggen-waar ergens in de woning rondslingert, is er dan niet meer bij.

Bediening
Een prettige extra hierbij is dat de bediening overal gelijkaardig is. Je wordt dus niet voortdurend geconfronteerd met allerlei verschillende bedieningsconcepten. Vooral als je in plaats van een multiroom oplossing meerdere losse sets van verschillende fabrikanten gebruikt – die dan allemaal hun eigen IR afstandsbediening of app hebben -, kan je daar wel eens last van hebben. In sommige gevallen is het zelfs mogelijk om de bediening van het audiosysteem naadloos te integreren in één of andere home automation toepassing. Door in elke relevante ruimte een touchscreen of knoppenpaneeltje te voorzien kan je dan alle systemen in de woning aansturen. Het punt is wel dat de eerder aangehaalde prijzendemocratisering in dit segment nog achterop hinkt.

Ieder zijn ding?
Je zou denken dat het gebruik van een multiroom systeem inhoudt dat iedereen in de woning kan luisteren naar zijn eigen, favoriete muziek. En meestal is dat ook zo. In vakjargon heet het dat een systeem over ‘multisource’ mogelijkheden beschikt. Of anders gezegd: de mogelijkheid om tegelijkertijd meerdere muziekbronnen of streams weer te geven. Vooraleer er sprake was van streaming audio maakten multiroomsystemen om die reden vaak gebruik van meerdere FM-tuners – immers: als er maar één tuner zou zijn, kan er ook maar naar één radiostation tegelijk geluisterd worden -  en van meerdere cd-spelers. Vandaag kun je nog steeds op die manier een compleet multiroomsysteem bij elkaar fietsen, maar erg praktisch is het allemaal niet. Multiroomsystemen op basis van streaming audio zijn eigenlijk op alle vlakken superieur. En vaak nog goedkoper ook.

En de geluidskwaliteit?
Bij de meeste gebruikers zijn de eisen die gesteld worden aan de geluidsweergave sterk afhankelijk van de locatie waar er geluisterd word. Zo is het logisch dat de geluidsweergave in de badkamer en in de slaapkamers wel wat minder mag zijn dan in de woonkamer. Het goede nieuws is dat met multiroomsystemen op kwalitatief vlak eigenlijk alles mogelijk is. Zo kan je gerust in één ruimte voor uitgesproken high-end geluid gaan, terwijl je in andere ruimtes voor ‘gewoon goed geluid’ kiest. En in weer andere ruimtes voor een wat meer basic geluidsweergave. Het is zelfs zo dat de geluidskwaliteit van een multiroomsysteem vandaag in geen enkel opzicht meer hoeft onder te doen voor de prestaties van een klassieke audioset. Zelfs niet als je alleen maar met het allerbeste tevreden bent. Daarbij betaal je voor zo’n systeem dikwijls niet eens meer dan voor een set die geen multiroom mogelijkheden biedt. En dus kunnen we haast wel stellen dat we de vraag aan het begin van dit stuk misschien beter hadden omgedraaid. Want eigenlijk moet je je zo stilaan eerder gaan afvragen of er nog redenen zijn waarom je niét voor een multiroom systeem zou kiezen.

De nadelen

Dat gaat een moeilijke worden. En zeker als je er geen bezwaar tegen hebt om streaming audio als geluidsbron te gebruiken. En waarom zou je ook? Streaming is in alle belangrijke opzichten immers één van de beste en meest prettige manieren om muziek te beluisteren. Als je de juiste randvoorwaarden in acht neemt, that is. Feit is dat streaming audio en multiroom technologie een uitermate geslaagde combinatie vormen. Het enige nadeel dat mogelijk overblijft, is dat je de nodige kabels en luidsprekers in de muren en/of de plafonds moet zien weg te werken. Inderdaad: ‘mogelijk’. Want het kan ook anders…

Kabelgeweld
Welke kabels je precies nodig hebt, en van waar naar waar ze moeten aangelegd worden, is afhankelijk van de systeemopbouw van je installatie. In de meeste gevallen start het verhaal vanuit de ‘technische ruimte’. Dat is technospeak voor de locatie in de woning waar de meters zich bevinden. Vanuit die plaats dienen kabels te worden getrokken naar elke ruimte waar je muziek wil weergeven. Soms volstaat een enkele netwerkkabel per ruimte, maar soms heb je ook luidsprekerbekabeling nodig – twee per ruimte - of gewone stereo lijnkabels. Systemen op basis van netwerkbekabeling zullen meestal over hetzelfde kabeltje ook bedieningscommando’s doorgeven. Als dat al niet via wifi gebeurt. Bij de andere systemen wordt hiervoor vaak een bijkomend kabeltje per zone voorzien.

In de verschillende zones komt dus een netwerkkabel toe, een koppel luidsprekerkabels of een stereo lijn kabel. Of helemaal geen kabel, maar daar hebben we het verder nog over. In het geval er luidsprekerbekabeling toekomt, moet deze gewoon op een stel luidsprekers – al dan niet inbouwmodellen, dat maakt geen verschil – worden aangesloten. Gaat het om audiobekabeling op lijnniveau, dan moet je het signaal eerst nog ter plaatse door een versterker(tje) sturen, en gaat het pas daarna naar de luidsprekers toe. Daar is niets mis mee, maar was het nu niet de bedoeling om zo weinig mogelijk apparatuur in elke ruimte te plaatsen? Juist. Als er een netwerkkabel toekomt, dan moet heb je een apparaatje nodig dat het gestreamde signaal omzet naar digitaal geluid en vervolgens naar analoog geluid, een versterker(tje) en luidsprekers. Je zou kunnen denken dat daar dan al wel heel wat apparatuur aan te pas komt, maar dat is niet noodzakelijk. Zo wordt het apparaat dat voor de streaming en de D/A-conversie zorgt vaak gecombineerd met een versterker, en wordt dit alles in een compact kastje gestopt. Het is zelfs mogelijk om dit alles ook nog te combineren met een luidsprekersysteem. In zo’n geval heb je slechts één enkel apparaat in elke zone nodig. Maar het wordt nog mooier…

Draadloos aub!
Eerlijk is eerlijk: een bekabeld systeem heeft de voorkeur boven een draadloos systeem. Dit omdat de kans op storingen bij draadloze systemen nog altijd iets groter is. Ook als je echt op high-end niveau wil draaien – denk hierbij ook aan ‘hi-res’ audio streaming – is een bekabelde aansluiting te prefereren. Sommige fabrikanten van high-end apparatuur laten om die reden zelfs de mogelijkheid om draadloos te streamen achterwege. Kun je nagaan.

In het geval je bouwt of verbouwt is het aan te bevelen om de benodigde bekabeling voor je multiroom audiosysteem meteen te voorzien. In alle andere gevallen is het goed om in eerste instantie te streven naar een bekabeld multiroomsysteem. Maar als het niet mogelijk blijkt te zijn om de kabels op een onopvallende manier weg te werken kun je gerust sommige zones – of allemaal, wat je maar wil – draadloos aansluiten. Hoe je dat doet hangt af van het systeem waar je voor kiest. Op de hierna volgende pagina geven we een aantal voorbeelden mee. Multiroom integreren in de woning kan op veel verschillende manieren. En dat is een goede zaak, want zo is het gemakkelijker om een systeem te vinden dat optimaal bij je noden aansluit. Anderzijds heb je hierdoor wel wat meer uitzoekwerk vooraf. Dit overzicht helpt je al een eind op weg…

Allemansvrienden
Betaalbare streaming audio systemen van merken als Sonos, Bluesound en Teufel zijn voor veel gebruikers de gedroomde oplossing. Dit omdat ze zich in regel eenvoudig laten bedienen en installeren. En omdat ze zowel bekabeld als draadloos kunnen gebruikt worden. Je leest er (veel) meer op de volgende bladzijde.

High-end Streaming

We vertelden al dat de geluidskwaliteit van een multiroomsysteem niet langer hoeft onder te doen voor die van de allerbeste stand alone systemen. De Sooloos apparaten van Meridian vormen zo’n systeem. De prijs begint bij € 725. Voor dat geld heb je een Media Source 200, een single zone netwerkspeler. De Media Source 600 doet in essentie hetzelfde, maar deze kost € 2.450. Onder meer de ingebouwde DAC en de fraaiere, grotere kast zijn daar debet aan. Je kan Media Source 200 en 600 apparaten naar hartenlust combineren, maar je hebt ook nog opslaggeheugen nodig. Dat kan door de Media Core 200 (€ 2.750) toe te voegen. Die biedt 1 Tb opslag en is daarnaast ook een single zone speler. De Media Drive 600 kost € 3.500 en biedt plaats aan twee 2Tb drives. Een Sooloos systeem kan bijvoorbeeld bestaan uit een Media Drive 600 in de technische ruimte, een Media Source 600 in de woonkamer (of in de luisterkamer), een Media Source 200 in de keuken en eentje in de badkamer. Kost wat (€ 7.400, alles bij elkaar), maar dan heb je ook wat. En als het goedkoper moet, dan kan je bijvoorbeeld een Media Core 200 combineren met een Media Source 200. Dan ben je klaar voor € 3.475.

Free lunch?
‘There is no free lunch’, je kent dat wel. Maar soms scheelt het toch echt niet veel. Het is alleszins zo dat je met een iets of wat recente AV-receiver – zo lang je niet voor het allergoedkoopste model kiest – eigenlijk al een aardig multiroom systeem in huis haalt. Dat komt omdat er vaak zeven of meer versterkermodules in zo’n apparaat zitten – voor 7.1 surround, bijvoorbeeld -, en dat de fabrikant de mogelijkheid voorziet om sommige van die modules – telkens twee per zone, want je wil natuurlijk wel stereogeluid hebben – te reserveren voor multiroomgebruik. In zo’n geval sluit je gewoon luidsprekerbekabeling aan en leidt deze naar de zone waar je geluid wil. Daar sluit je een koppel (inbouw)luidsprekers aan, en klaar. Okee, en dan nu de ‘maren’. Om te beginnen verwacht je natuurlijk dat je om het even welke geluidsbron die op de AV-receiver aangesloten is kunt doorsturen naar zone twee of drie. Maar – shock! Horror! – dat is niet zo. Afhankelijk van de toegepaste chipset in de AV-receiver zijn er vaak wel nogal wat beperkingen wat dat betreft. Om het nog lastiger te maken, wordt één en ander veelal niet duidelijk en/of volledig gecommuniceerd in de handleiding. Hoe dan ook lukt het bijna altijd als je geluidsbron analoog aangesloten is op je AV-receiver. Als deze digitaal aangesloten is (coaxiaal/optisch) wordt het al moeilijker, en wanneer het signaal via HDMI binnenkomt wordt het echt problematisch. Een tweede punt is de bediening. Het gebeurt heel af en toe dat je een tweede, kleinere IR afstandsbediening meegeleverd krijgt voor gebruik in de tweede en/of derde zone, maar meestal dien je hiervoor een Apple/Android app te gebruiken. Je kan dergelijke AV-receivers vinden bij merken zoals Harman Kardon, Marantz, Pioneer, Denon, Onkyo, Yamaha, NAD, …

Xeo
Waarom zou je het moeilijk maken als het ook gemakkelijk kan? Geen idee of die filosofie aan de basis van het Xeo systeem van Dynaudio ligt, maar het zou zomaar kunnen. Het Xeo gamma bestaat uit twee luidsprekers  - het Xeo 3 boekenplankmodel en de Xeo 5 vloerstaander - en een zendertje. Op het zendertje kun je tot drie verschillende geluidsbronnen aansluiten, waarna het signaal draadloos kan worden verzonden naar drie zones. En aangezien Xeo een multisource systeem is, kan er dus op drie plaatsen in de woning naar drie verschillende muziekstukken geluisterd worden. De luidsprekers beschikken over een ingebouwde ontvanger en een versterker, zodat je ze enkel nog aan het stopcontact moet koppelen. Best wel praktisch, dit alles. Je kan het systeem echter niet combineren met inbouwluidsprekers en je moet zorgen dat je de aangesloten geluidsbronnen kunt bedienen met een app of iets dergelijks. Bij het Xeo systeem krijg je wel een afstandsbediening, maar daarmee kun je enkel maar het volume regelen en kiezen welke van de drie geluidsbronnen je wil beluisteren. Voor een setje Xeo 3’s ben je € 1.500 kwijt. In die prijs is de zender dan wel al inbegrepen. Een set Xeo 5’s  - zender inbegrepen – gaat voor € 2.900 over de toonbank. Wil je de set uitbreiden naar een tweede of derde zone, dan heb je enkel een extra paar Xeo 3’s of Xeo 5’s nodig. De zender heb je dan immers al. In zo’n geval moet je € 1.300 rekenen voor een set Xeo 3’s en € 2.700 voor een set Xeo 5’s.

Pioneer & Denon
Wacht even. Pioneer en Denon hebben toch helemaal geen multiroom apparaten in het gamma? Toch wel. Alleen valt het niet zo op. In het geval van Denon zou je bijvoorbeeld één van de AV-receivers van het merk kunnen gebruiken in de woonkamer en een compact muzieksysteem – de ‘New Ceol’ (model N8, € 599, incl speakers) of de ‘Ceol Piccolo’ (model N5, € 399, incl speakers) in de studeerkamer. In de keuken en/of de badkamer kun je de ‘Cocoon Stream’ (€ 299) inzetten. Als je al die apparaten aan het netwerk koppelt waar ook je pc, Mac of NAS mee verbonden is, dan kun je je muziekcollectie naar al die apparaten streamen. En aangezien je tegelijk verschillende streams kunt sturen, gaat het hier om een echte, volwaardige multisource toepassing. De AV-receivers en de Ceol sets kunnen bovendien met dezelfde app (Denon Remote app voor iOS en Android) worden bediend.

Een gelijkaardige benadering kan ook op het Pioneer productengamma worden losgelaten. Zo kan er in de woonkamer gekozen worden voor een AV-receiver. Hou je meer van stereo, dan kan je in de plaats daarvan ook een N-30 (€ 449)- of N-50 (€ 649) netwerkspeler kiezen. Deze kan je gewoon combineren met je bestaande stereo set. Heb je voldoende aan een soundbar? Pioneer heeft drie modellen in het gamma die je in je multiroom systeem kunt inpassen. Maar ook voor de andere ruimtes zijn er flink wat opties. Zo zijn er compacte systemen in diverse vormen en uitvoeringen en is er zelfs een speciale ‘splash proof’ oplossing voor buiten verkrijgbaar, die eventueel ook op baterijen kan werken. Hoe compleet wil je het hebben? Net zoals bij de Denon toestellen, moet je ook bij Pioneer enkel een pc, Mac of NAS in het netwerk hangen en je bent klaar voor multiroom/multisource. Voor de bediening zijn er twee iOS/Android apps beschikbaar.

De essentie
Bang & Olufsen stelt een nieuw multiroom systeem voor dat zich intuïtief zou laten bedienen en dat er alleszins uitermate fraai uitziet. Het zogenaamde ‘Essence’ systeem bestaat uit een luxueuze design remote, die je tegen de muur monteert of die je - met behulp van een voetje - op je salontafel plaatst. De remote – die je net zozeer kan beschouwen als een gesofisticeerde muurschakelaar – merkt wanneer je de kamer binnenkomt of verlaat en schakelt dan de muziek in of uit. De remote stuurt een klein, routerachtig kastje aan, dat je dient aan te sluiten op je netwerk. Het B&O systeem kan overweg met DLNA en AirPlay. En je kan er ook ‘klassieke’ audiobronnen op aansluiten. Verder beschikt Essence ook over Spotify en internet radio. Prijzen vanaf € 999.