Naim UnitiLite en Neat Motive SX2 - mag het ietsje meer zijn?

Deze zomer stelt importeur Latham voor hun dealers twee complete en interessant geprijsde promotie-sets samen die bestaan uit componenten van Naim, Neat en The Chord Company. Beide sets hebben enige weken bij mij gelogeerd om er aparte recensies over te schrijven, die bedoeld zijn om geïnteresseerden een beeld te geven van de muzikale prestaties. De gehanteerde aanpak heb ik in de zuster-recensie al uitgelegd, ik herhaal in deze inleiding voor de duidelijkheid slechts de instructie van de hoofdredacteur: beoordeel de sets zoals je dat bij elke recensie doet. En zo stel ik dan de tweede set aan de lezer voor: De Naim UnitiLite met Neat Acoustics Motive SX2 luidsprekers, en wederom bekabeling van The Chord Company.

Het ‘kleine setje’ dat ik zojuist heb ingepakt heeft me op een aantal manieren verrast. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat ik de UnitiQute all-in-1 speler al langer ken, dus daar zat het hem niet zo in. Nee, het waren de piepkleine Neat Acoustics IOTA luidsprekertjes die de show stalen. Neat is zo’n merk dat, nogal onterecht, een wat onbekend bestaan leidt in ons land. Al hun luidsprekers worden met de hand gebouwd in Engeland, door een klein en uiterst toegewijd groepje muziekliefhebbers. Voor Naim geldt in zekere mate hetzelfde. Bij deze hifi-fabrikant uit Salisbury kun je weliswaar niet meer spreken over een klein team, maar de inzet en liefde voor muziek zijn 1 op 1 vergelijkbaar, en ook Naim bouwt alles zelf, in eigen huis, en voor een groot deel met de hand. Het zal geen verrassing zijn dat het er bij The Chord Company eigenlijk precies hetzelfde aan toe gaat. Het merk is ontstaan uit liefde voor muziek en de kabels worden bijna allemaal in eigen huis ontworpen en geassembleerd. Wie hier anno 2014 trouwens nog het beeld van een sympathieke maar rommelige ‘toolshed-industry’ bij krijgt heeft het mis. Het zijn goed georganiseerde en professionele bedrijven die volgens de nieuwste technische inzichten en binnen uiterst nauwe toleranties werken. Tijd om de nieuwe componenten nog even in de spotlight te zetten.

Naim UnitiLite
De UnitiLite is, zoals de naam al een beetje aangeeft, een wat uitgeklede versie van de NaimUniti 2. Die vergelijking is trouwens uitsluitend ter duiding van waar de UnitiLite zich in het spectrum van all-in-1 spelers van Naim bevindt. Want gezien het gebodene is het eigenlijk nogal respectloos om over ‘uitgekleed’ te spreken. Je moet het meer zien als het verschil tussen de ND5-XS netwerkspeler en zijn grotere broer NDX. De cd-speler in de UnitiLite, die overigens is voorzien van een écht cd-loopwerk, laat zich na enige gewenning prima bedienen met de negen ronde drukknoppen op het front van de UnitiLite of de meegeleverde afstandsbediening. De basisfuncties zoals nummers skippen, pauze, play en stop kunnen echter ook via een tablet of smartphone bediend worden met de uitstekende gratis n-Stream App. De cd-speler maakt gebruik van dezelfde interne D/A-converter als de UPnP streamer aan boord van de Lite. Daarom waren de verschillen zó klein dat ik, op enkele favoriete schijfjes na, de luistersessies helemaal met muziek vanaf mijn NAS heb gedaan en ook nog wat gespeeld heb met de ingebouwde internetradio-module. Standaard zit er in de UnitiLite geen tuner ingebouwd. Er is, voor wie echt niet zonder kan, een versie van de UnitiLite met optionele FM/DAB+ module te koop, maar daar geldt een meerprijs voor en hij wordt uitsluitend op bestelling geleverd.

De ingebouwde versterker is krachtiger dan die van de UnitiQute, namelijk 50Watt aan 8Ω en 75 Watt aan 4Ω, met uiteraard weer de bekende ruime voedingsreserve. Wat aansluitingen betreft is de UnitiLite vrijwel hetzelfde uitgerust als de UnitiQute, met één extra analoge ingang. De analoge uitgang op het achterpaneel is een vierpolige DIN aansluiting, waarmee Naim de terechte suggestie wekt dat je het beste een eindversterker van hetzelfde merk kunt kopen als je een upgrade wil in geluidskwaliteit. Waarom terecht? Bijvoorbeeld omdat Naim een eigen filosofie over aarding hanteert, die met een DIN-aansluiting perfect wordt bediend. Maar ook, en dat is een sigaar uit mijn doos, omdat alleen Naim klinkt als Naim. Als je kiest voor de manier waarop Naim muziek weergeeft zou het jammer zijn om daar van af te wijken, maar natuurlijk kun je er, met de juiste verloopkabel, elke gewenste eindversterker (of subwoofer) op aansluiten. De instelling van de interne versterking in het menu van de UnitiLite werkt net iets anders dan bij de UnitiQute. Bij de Lite heb je de keuze uit ‘alleen intern’, ‘alleen extern’ of ‘beide’, dus bi-amping behoort tot de mogelijkheden. Daar heb je bij de luidspreker die bij deze set is inbegrepen trouwens niets aan, die is namelijk voorzien van een single-wire aansluiting.

Neat Motive SX2
De Motive serie is veruit de populairste binnen het assortiment van Neat. Dat heeft enerzijds met de prijs te maken, maar ook met de bescheiden afmeting van de luidsprekers. De hier geteste SX2 is slechts 76 centimeter hoog en 16 breed. De kast staat op een wat bredere zwarte voet en helt licht achterover om zo op natuurlijke wijze een ‘time-alignment’ van de twee luidsprekerunits te krijgen. Bovendien is de afstraling van het geluid hierdoor licht naar boven gericht, wat enerzijds compenseert voor het feit dat de tweeter door de geringe afmeting van de kast niet helemaal op oorhoogte zit, maar dat anderzijds ook helpt om op wat grotere luisterafstanden een uitgebalanceerd frequentiespectrum te kunnen horen. De hoogunit is een concave (naar binnen gewelfde) dome van geanodiseerd aluminium met een forse, afgeschermde magneet. De mid/laag unit is berekend op lage vervorming bij forse uitslagen.

Het opgegeven frequentiebereik van 35 tot 30.000 Hz lijkt vooral in het laag aan de optimistische kant, maar Neat-ontwerper Bob Surgeoner is een meester in het afstemmen van de baspoort die het laag ondersteunt. Die poort is bij de SX2 in de bodem van de luidspreker gemonteerd. Dat is een elegante oplossing die je meer vrijheid geeft bij de plaatsing, omdat je de luidsprekers redelijk dicht bij de achterwand kunt neerzetten. Voorwaarde is wel dat je de meegeleverde spikes gebruikt, want ook al zit er een naar voren gerichte ventilatiesleuf in de MDF voet van de luidspreker, de baspoort werkt alleen goed als de uitstroomopening groter is dan de diameter van de baspoort. 

Door muzikanten ontworpen

Wat niet wordt meegeleverd is een setje onderleggertjes voor de behoorlijk scherpe spikes. Mensen met een parketvloer die geen afdrukken of krassen in hun houten vloer willen zullen zelf iets moeten aanschaffen. Een simpele oplossing, die ik zelf heb toegepast, is om bij de bouwmarkt een doosje 4 centimeter lange slotbouten te kopen met metrische draad van 6 mm. Als je de stelmoer van de originele spikes daar op draait ziet het geheel er zeer netjes uit (zie foto) en kun je zowel op tapijt als op gladde vloeren redelijk veilig vooruit. Wie echt het neusje van de zalm wil kan bijvoorbeeld ook nog een set Superspikes kopen.

Chord Company Rumour 2
Ook bij deze set wordt een C-Stream ethernetkabel van 1,5 meter meegeleverd, maar de Rumour 2 luidsprekerkabel van 2 x 3 meter is binnen het assortiment van The Chord Company een paar kwaliteitsstappen beter dan de Carnival SilverScreen uit de kleine set. Het is een zeer dunne maar hoogwaardige luidsprekerkabel die is voorzien van verzilverde geleiders in een PTFE isolatie. PTFE (ook bekend onder de ‘dure’ merknaam Teflon®) is, op lucht na, waarschijnlijk de beste isolator die doorgaans alleen in veel duurdere kabels wordt toegepast. De buitenste mantel is gemaakt van materiaal dat vibraties dempt. Doordat de + en - geleiders zijn getwist is een externe afscherming niet nodig. De kabel is redelijk soepel en gemakkelijk te hanteren.

Luisteren
Hier dringt het eerste vergelijk met de vorige set zich meteen op. Want hoewel de IOTA zich kranig weet te weren in het laag is de Motive SX2 toch echt andere koek. De familie-overeenkomst is ook duidelijk: bij NEAT maken ze luidsprekers die neutraal en muzikaal klinken. Dat heeft ongetwijfeld ook te maken met het feit dat zowel Bob Surgeoner als zijn collega-ontwerper Paul Ryder jarenlange ervaring als muzikant en opnametechnicus hebben. Om maar meteen een forse knuppel in het hoenderhok te gooien: de Motive SX2 klinkt op een bepaalde manier anti-audiofiel. Veel moderne luidsprekers zijn naar mijn smaak vrij ‘heet’ van voicing, dus met een lichte nadruk op de hoge tonen. Dat geeft een illusie van detaillering en ruimtelijkheid, maar veroorzaakt ook luistermoeheid en een problematische klankmatige match met sommige versterkers en bronnen. Uiteraard is deze uitspraak lichtelijk gechargeerd, maar voilà…

Dat de Neat Motive SX2 - net als de IOTA -  door muzikanten is ontworpen merkte ik aan twee dingen. Ten eerste aan het feit dat ik al heel snel naar muziek zat te luisteren en vergat om aantekeningen te maken, en ten tweede omdat vooral dit tweede setje me behoorlijk wat slaap heeft gekost. Ik kon mezelf maar heel moeilijk dwingen om naar bed te gaan, de muziek klonk simpelweg te lekker om te stoppen met luisteren.

De laagweergave was zonder de spikes niet onaardig, maar ik ‘voelde’ duidelijk dat er meer in zat. Alsof er een dekentje over het geluid lag, dat werd weggetrokken nadat ik mijn McGyver-oplossing had toegepast. De opname van Daniel Lanois’ album Belladonna die ik ook bij de vorige set gebruikte blonk nu niet alleen uit in ruimtelijkheid, snelheid en detaillering, maar had duidelijk een extra dimensie gekregen. Zo ontzettend veel laag zit er eigenlijk niet eens in, maar de klank werd voller en tastbaarder, wat het gevoel van ‘realisme’ zeker ten goede kwam. Het is een bekend feit dat lage tonen de ruimtelijkheid als het ware dragen, en dat was hier ook het geval. Waar de IOTA al een fraaie ‘bubble’ van geluid wist te projecteren was die bij de Motive SX2 nog een flink stuk groter.

Waar trouwens wél veel laag in zit is het nummer EXpand van het nieuwe album EX van Plastikman. Plastikman is het lang niet gebruikte alter-ego van minimal-techno producer Richie Hawtin. Zijn muziek heeft altijd iets onderhuids en dreigends, en hoewel het laag uit de SX2’s niet de impact had van een veel groter systeem was het er beslist wel. Niet alleen hoorbaar maar ook voelbaar. Mijn bank trilde in elk geval lekker mee, en ik moet zeggen dat dat op z’n tijd een geweldige ervaring is.

Een andere recente favoriet is When The World Was As One van Matthew Halsall & The Gondwana Orchestra. Dit album, dat ik in 24/88.2 resolutie heb, durf ik halverwege het jaar al tot beste onafhankelijke jazz-release van 2014 uit te roepen. Trompettist Halsall heeft voor deze release een kleine big-band van uiterst getalenteerde muzikanten om zich heen verzameld. Ik moet toegeven dat ik de meeste namen op de niet lijst ken, maar die van drummer Luke Flowers viel mij, als liefhebber van The Cinematic Orchestra, meteen op. Het gaat bij deze muziek vooral om het gebruikte instrumentarium. Er is een grote rol weggelegd voor de harp (Rachael Gladwin) maar ik hoor ook koto voorbijkomen (Keiko Kitamura) en diverse fluiten (Lisa Mallet). Het geheel klinkt toegankelijk maar niet vrijblijvend. Er wordt uitermate geconcentreerd gemusiceerd, maar er is nergens een indruk van rechtlijnigheid. De opname klinkt heel natuurlijk en bevat veel informatie over de ruimte waarin gespeeld werd. Je hoort duidelijk dat de opname niet track voor track is opgenomen maar gewoon - zoals dat hoort bij jazz - met alle muzikanten tegelijk in één ruimte. Dat is wat lastiger voor de opnametechniek, maar ook die is hier van topniveau. Vooral de aansluitende nummers A Far Away Place en Falling Water houden me stevig aan de set gekluisterd. Het is alsof ik op een paar meter van het podium in een lege jazzclub naar een privé-concert mag luisteren. De set doet precies wat hij moet doen: weergeven op een manier waarbij je je geen seconde meer bekommert om alle andere zaken dan Muziek. Als je met een audiofiele verlanglijst in de hand gaat luisteren en losse vakjes als plaatsing, dynamiek, laagweergave, detaillering en nog wat van die trivia aankruist zullen er best een aantal niet ingevuld worden. Maar weet je wat? Who cares? 

Conclusie?
Hmja, het verschil is duidelijk, de duurdere set maakt inderdaad nóg meer muziek. Dat is iets dat je op basis van de hogere prijs natuurlijk ook verwacht, maar zeker bij verschillende sets die uit dezelfde merken zijn opgebouwd moet in de praktijk nog maar blijken of er sprake is van een duidelijke ‘huisstijl’ in de weergave. Het ‘voicen’ van je merk is nog niet zo eenvoudig en vergt enorm veel kennis en ervaring. En pas als je er in slaagt om die graad van verfijning te bereiken zul je je klanten vanaf hun eerste aanschaf aan je kunnen binden. De drie merken die hier aan bod zijn gekomen voldoen in elk geval duidelijk aan die eis. Een hogere investering betaalt zich uit in een betere weergave. Geruststellend simpel eigenlijk. Het is dus goed mogelijk dat je, door een limiet aan je budget of aan je beschikbare ruimte, uitkomt bij de kleine set. Daar zul je jarenlang met veel plezier mee naar muziek luisteren, dat weet ik zeker. En als er een moment komt dat je wel kunt doorgroeien weet je dus dat je voor méér van hetzelfde, plus een flinke schep er bovenop, bij dezelfde merken terecht kunt. Dus: mag het iets meer zijn? Nou, graag!

+  Uitgebreide all-in-1 speler
+  Prima cd-loopwerk
+  Set heeft als geheel een erg goede en betrokken geluidskwaliteit

-    Zonder FM/DAB+ tuner (alleen tegen meerprijs)
-    onderleggertjes voor spikes moeten zelf aangeschaft worden