Monteren doe je zo! Deel 5: De beeldcorrectie

Bij het opnemen met de camcorder of videofilmende fotocamera kan er natuurlijk altijd wat mis gaan. Een verkeerde belichting, een kleurafwijking, ongewenste camerabewegingen, een afwijkend contrast en verkeerd ingezoomd zijn daarbij de meest voorkomende problemen. Dankzij de hulp van een aantal correctiefilters vallen met een daartoe geschikt montagepakket de minder ernstige gevallen van beeldfouten goed te verhelpen.

Voor een montagepakket zijn videobeelden grafische plaatjes met pixels. Schort er iets aan de kwaliteit van deze beeldpixels dan kan de software proberen deze door middel van grafische berekeningen te verbeteren. Doorgaans gaat dat via een instelbare filtermodule toegespitst op de geconstateerde beeldafwijkingen of -fouten. Met behulp van regelaars, het intypen van correctiepercentages of kleurenwielen kunt u de beelden nauwkeurig achteraf corrigeren. Naar keuze lokaal, het desbetreffende fragment los knippen, of de corrigerende beeldbewerking toepassen op de gehele videoclip of montage in de tijdlijn.
Wanhoop dus niet bij lichte of matige beeldfouten. De correctiefilters uit de montagesoftware kunnen veel repareren. Echter geen wonderen verrichten.

Filters
Onder een videofilter wordt een type effect verstaan dat het beeld aanpast. Deze filters kunnen artistiek van aard, maar ook gewoon voor correctie van het beeld bedoeld zijn. Daarmee behoren de filters tot een van de belangrijkste instrumenten voor beeld editing. In geval van een correctiefilter is de werking van toepassing op een opname of andere beeldfout. Bijvoorbeeld correctie op de helderheid, contrast of kleurzweem.
Filters vindt u doorgaans onder een (effect)menu, tabblad of in een bibliotheek. Het activeren van een dergelijk correctiefilter kan door dit met de muis over een doelclip te slepen of de menuoptie bij een aangeklikte video clip te selecteren.
In welke mate u filtercorrecties kunt aanbrengen hangt af van de verfijning en professionaliteit van het gebruikte montagepakket. Eenvoudiger montagesoftware voorziet in enkele eenvoudige doch relatief grof werkende schuifregelaars voor helderheid, contrast, verzadiging en kleur. Andere NLE-software voorziet in zeer fijne en nauwkeurige correcties tot op pixelniveau aan toe. Behalve met het handje is het veelal ook mogelijk om een automatische filtercorrectie te laten uitvoeren. Kijk eerst gewoon of het resultaat bevalt. Zo niet dan alsnog handmatig het beeld corrigeren.

Helderheid en contrast
Twee relatief eenvoudig te hanteren filters zijn die voor de helderheid en het contrast. Helderheid of brightness regelt zoals de naam al aangeeft de helderheid van het beeld. Dit is nuttig bij een licht onderbelicht of overbelicht videobeeld. In feite gewoon een belichtingsprobleem. Zo lang er nog enige details in de te donkere of te lichte partijen zitten kan trekken aan de schuifregelaar of het intypen van percentages in het brightness-filter uitkomst bieden. Is het beeld gewoon te flets dan is het raadzaam ook eens het verzadigingsfilter, saturation, uit te proberen. Daarmee zijn de kleuren intenser/dieper in te stellen.
Het contrastfilter regelt de verhouding tussen de hoge lichten en diepe schaduwen in maximaal 256 grijsstappen (de tinten). Hoe minder grijstinten er zijn, des te harder en lijntekenachtiger het beeld uitpakt. Hoe meer grijstinten des te zachter en ‘gladder’ het videobeeld er uitziet. Ook dit filter werkt door het met de muis trekken aan een schuifregelaar of het intypen van percentages in het geopende filtervenster.
Een aantal montagepakketten zoals Adobe Premiere gebruikt aparte filters zoals Shadows en Hightlights of respectievelijk de schaduwen en hoge lichten beter te doortekenen. In de praktijk gewoon een verfijning van het helderheidsfilter. Een ander krachtig filter uit Premiere Pro is Levels, heel geschikt voor het bijregelen van de witten, zwarten, de kleurintensiteit en gamma. Helderheid en contrast zijn samen met de verzadiging dikwijls ook gekoppeld aan correcties voor de kleurweergave. Een combinatie van zowel de kleur zelf als diens intensiteit.

Bewegingscorrectie
Alle optische en elektronische beeldstabilisatoren ten spijt: het is en blijft mogelijk dat er ongewenste bewegingsonrust of lelijke schokjes in het beeld te zien zijn. Steeds meer montagepakketten hebben hiervoor een softwarematige stablisatiecorrector aan boord. Dit filter doet drie dingen:
1. Een bewegingsanalyse maken. Welke beweging hoort er wel in en welke niet;
2. Het kiezen van de meest geschikte rekenmethode om de ongewenste beweging er uit te halen. In een aantal gevallen kunt u de mate en wijze ook nog (deels) zelf instellen. Dat kan voorkomen dat de stabilisator ook wel gewenste beweging verdelgd;
3. Voert de berekeningen rustig in de achtergrond uit zodat de editor rustig verder kan werken.
N.B. Laat eerst een proefstukje uitrekenen of de correctie voor stabilisatie bevalt. Dat voorkomt teleurstellingen en onnodig lang wachten op het resultaat.

Methoden voor kleurcorrectie
Kleuren kunt u op verschillende manieren corrigeren en aanpassen. In de praktijk gaat daarbij om de methoden:
- De RGB-waarden. De invoervelden of schuifregelaars voor Rood, Groen en Blauw;
- De Verzadiging (saturation). De kleuren worden harder of zachter ingesteld;
- De Hue heeft betrekking op de instelling van de waarden rood, oranje, geel, blauw, groen en violet in het pure kleurenspectrum. In de praktijk zijn er drie primaire kleuren, drie secundaire kleuren en drie tertiaire kleuren;
- De Tint geeft aan hoeveel wit er bij een kleur gemengd wordt;
- De Shade (schaduw) bepaalt hoeveel zwart er aan de kleur wordt toegevoegd;
- De Tone (kleurtoon) geeft aan hoeveel grijs er aan een kleur wordt toegevoegd.
Dan is er ook nog de helderheid, Luminantie, voor het gehele kleurenbeeld. Bij montagesoftware voor gevorderden kunt u, afhankelijk van het gebruikte filter, al deze parameters nauwkeurig opgeven.

Kleurzweem eruit

Per ongeluk met daglicht opgenomen terwijl de camera op kunstlicht stond en is alles nu blauw? Of omgekeerd bij kunstlicht met de instelling daglicht opgenomen en alles is oranje rood? Dat behoeft geen ramp te zijn. Gewoon het teveel aan blauw met rood of oranje corrigeren. Idem het te veel aan rood met blauw.
Afhankelijk van het montagepakket in kwestie zijn dit type kleurcorrecties uit te voeren onder de menuoptie kleurbalans. Trek aan de gewenste RGB- of andere kleurregelaar. Een andere optie is het ter beschikking zijn van een kant-en-klaar kleurcorrectiefilter voor een verkeerde kleurbalans.

Eenvoudige kleurcorrectie
Het corrigeren op kleur vormt een belangrijk item bij de montage. Er komen nogal eens kleurafwijkingen voor ten gevolg van een verkeerde camera-instelling, veranderende weersomstandigheden of afwijkende kleurtemperatuur en tevens kunnen cameras onderling bij de kleurweergave verschillen. Dat valt recht te trekken met filters voor kleurcorrectie. Heeft u weinig kijk op de juiste kleur gebruik dan de autocorrectie.
De eenvoudige kleurcorrectie bestaat uit met de muis het trekken aan de regelaars van de videokleuren Rood, Groen en Blauw of aan de overeenkomende kleurcurven. In een aantal gevallen staat er ook een histogram ter beschikking om de afwijkingen in de vorm van pieken dalen in het kleurspectrum zichtbaar te maken. De eenvoudige kleurcorrectie vindt u veelal onder Beeldcontrole (Image Control) bij Kleurbalans (Colour Balance). Hiermee zijn de afzonderlijke kleuren Rood, Groen en Blauw (RGB) gemakkelijk bij te regelen. De RGB-Curven voorzien als correctiefilter in een snelle en goed zichtbare manier om de kleuren te veranderen. Dit door gewoon met de muis aan de drie verschillende krommen voor RGB en die van de Master voor de algehele verzadiging/belichting te trekken.

Geavanceerde kleurcorrectie
De gemonteerde videofilm op de juiste kleur is een handelsmerk voor professionaliteit. Een van de meest bekende en krachtigste filters voor het corrigeren van kleur zijn de drie kleurenwielen, de Three-way Colour Collector. U vindt dit correctiefilter doorgaans onder het menu voor Kleurcorrectie (Color Correction). De drie kleurenwielen zijn onderverdeeld in:
- De schaduwen voor de donkere beeldpartijen;
- De middentonen voor de gemiddelde kleurgradaties;
- De hoge lichten voor de lichte beeldpartijen.
In het midden staat een soort cursorrondje dat u met de muis richting de beoogde correctie sleept. Het resultaat ziet u meteen in de programmamonitor. Onder de drie kleurenwielen staan vaak ook drie pipetjes. Daarmee kunt u een selectief kleurenmonster uit het videobeeld nemen om alleen hierop te corrigeren.
Een handig hulpmiddel, indien aanwezig, in het aanvinken van de Split View. Deze instelling splitst het beeld op in voor en na de kleurcorrectie. Zo is het verkregen resultaat goed te beoordelen. Voor wie geen tijd heeft of de drie kleurenwielen te lastig vindt is er bijvoorbeeld bij Adobe Premiere Pro de snelle kleurcorrectie via het filter Fast Color Corrector. U krijgt hierbij slechts een enkel kleurenwiel. Handig is weer het pipetje waarmee nu gemakkelijk de witbalans (monster van een wit vlak in het beeld nemen) te corrigeren is.

Zoom en crop
Het komt regelmatig voor dat het onderwerp in het videobeeld niet op de juiste wijze is uitgekaderd. Gaat het om te weinig inzoomen en/of ongewenste objecten in beeld dan kunnen de correcties zoom en crop goed helpen. Zeker als er in HD-kwaliteit is opgenomen.
De zoomfunctie zoomt het beeld softwarematige in. In feite haalt u het onderwerp dichterbij c.q. brengt dit groter in beeld. Hoe groter des te meer er een close-up-effect wordt bereikt. Dit zoomen kan tevens heel handig zijn als er te weinig variatie in de videoclip(s) zit. Gewoon met het scheermesje een clipdeel los knippen en lekker inzoomen. Er ontstaat een goede close-up zonder een lelijke springer.
De cropfunctie beinvloedt de zichtbare beeldranden links, rechts onder en boven. Behalve afsnijden valt het onderwerp tevens over de x-as en y-as te verplaatsen. Zo kunt u het onderwerp op de juiste plaats in het videobeeld zetten. Zoom en crop werken prima samen om een geheel nieuwe beeldindeling te maken. Zowel het inzoomen als het opnieuw positioneren van het onderwerp.

Verscherpen en verzachten
Er zijn een aantal correctiefilters om het videobeeld te verscherpen of juist te verzachten. Bij verscherpen (sharpen) maakt het correctiefilter het videobeeld instelbaar scherper. Pas hier echter wel mee op. Te scherp zet ook de aanwezige beeldfouten extra aan. Echt helemaal onscherp valt niet meer goed te krijgen. Een andere manier om de scherpte-indruk te verhogen is om het contrast op te draaien. Doe dit met mate!
Verzachten kan instelbaar via een softfilter. Dit geeft een zachte wat dromerige sfeer. Ook deels te bereiken door het verlagen van het beeldcontrast.
Het blurfilter is weer iets geheel anders. Dit filter voegt onscherpte toe in de vorm van gesimuleerde beweging. Het verkregen effect is sterk afhankelijk van het onderwerp (geschikt voor blur?) en de instelling van het filter.