Dynaudio XEO 4: Groots in mogelijkheden en prestaties

Ruim twee jaar geleden beluisterde ik voor het eerst een draadloos systeem waarvan de klankkwaliteit mij niet alleen kon overtuigen maar in mijn oren zelfs de term ‘High End’ waardig was. Dat volledig door het Deense Dynaudio ontworpen en gebouwde systeem, waar alleen nog maar een bron aan toegevoegd behoefde te worden, werd gevormd door twee actieve XEO 5 luidsprekers en de daarbij behorende transmitter.

Sindsdien is er het nodige gebeurd op draadloos gebied. Andere fabrikanten hebben de aansluiting gevonden en in een enkel geval een vergelijkbaar systeem ontwikkeld en op de markt gezet. Ook Dynaudio heeft echter niet stil gezeten en waar de concurrent een eerste model presenteert heeft Dynaudio gebruik gemaakt van de opgedane ervaring bij de eerste twee modellen en op grond daarvan een nieuwe generatie ontwikkeld. Op de High End München 2014 werden deze opvolgers van de XEO 3 en de XEO 5 gepresenteerd. Ook nu gaat het weer om een monitor, de XEO 4, en een vloerstaand model, de XEO 6. Twee jaar geleden betrof mijn test het vloerstaande model, ditmaal voel ik de monitor aan de tand. De doos die de importeur bij me aflevert bevat twee actieve XEO 4 luidsprekers, de XEO Master remote control, de XEO Hub en alle benodigde interlinks en stroomkabels om meteen te kunnen starten. Het enige dat de koper van deze set zelf toe hoeft te voegen is één of meerdere bronnen en, afhankelijk van de toepassing, eventueel een paar luidsprekerstands. Voor de test gebruik ik één van mijn eigen digitale bronnen en twee luidsprekerstands die voor deze gelegenheid door de importeur ter beschikking zijn gesteld.  

XEO Hub
De Hub is de schakel tussen de aangesloten muziekbron en de beide actieve XEO 4 luidsprekers. Aangeboden analoge en digitale signalen worden door de Hub omgezet in een draadloos digitaal signaal dat digitaal blijft tot aan de luidsprekerunits. Bij het uitpakken lijkt deze Hub bij een vluchtige inspectie als twee druppels water op zijn voorganger, de Transmitter. Maar dat is slechts op het eerste gezicht want de fabrikant heeft de nodige veranderingen doorgevoerd. Dat het kleine, met rubberachtig materiaal bekleedde, zwarte kastje een andere naam gekregen heeft is dan ook volledig terecht. Aan de achterzijde blijkt dat de aansluitmogelijkheden uitgebreid zijn. Gebleven zijn de analoge mini jack en analoge RCA. De digitale inputs zijn uitgebreid; naast optisch en USB is er nu ook een coaxiale input. De Hub is klaar voor HD en alle digitale inputs accepteren 24 bit/96 kHz. Overigens kan het aansluiten van de voeding achterwege blijven wanneer er gebruik gemaakt wordt van de USB-ingang. Weer een snoertje minder in het zicht. 

Ook het upgraden van de firmware gebeurt via de USB-poort. En ten behoeve van toekomstige toepassingen is er een ethernet poort aanwezig. Tot slot is er nog een klein Multiband Technology schakelaartje waarmee kan worden gekozen tussen 2.4 GHz (A), 5.2 GHz(B) en 5.8 GHz(C). Af fabriek staat deze op 2.4 GHz omdat dit in de praktijk al uitstekend werkt. Mochten er problemen zijn omdat deze bandbreedte druk bezet is dan is er de mogelijkheid om te switchen naar 5.2 en 5.8, teneinde een grotere wifi-betrouwbaarheid te garanderen. Als bereik van de Hub in een gemiddelde woning geeft de fabrikant een afstand van 50 meter aan. In mijn dertiger jaren woning met houten vloeren wordt dat moeiteloos waargemaakt maar dat zou in een moderne woning met gewapende betonnen vloeren nog wel eens minder kunnen zijn. Mocht de afstand niet voldoende zijn dan kan het bereik verder uitgebreid worden door toevoeging van de nieuw geïntroduceerde XEO Extender. Hij pikt het draadloze signaal van de Hub op en geeft het op dezelfde wijze door aan de XEO 4 speakers. Een tweede verlengstuk, en eveneens nieuw geïntroduceerd, is de XEO Link. Hij heeft zowel een analoge RCA-uitgang als een coaxiale en een optische digitale uitgang waarmee extra componenten zoals een subwoofer, een hoofdtelefoonversterker of een gehele audio installatie aan het XEO systeem toegevoegd kunnen worden. Tevens is met deze Link de connectie te maken met de Transmitter die gebruikt wordt voor de XEO 3 en 5. Op die manier zijn de XEO 3 en 5 te integreren met de XEO 4 en 6. Omdat de fabrikant alle nieuwe functies beschikbaar wilden maken voor de XEO 4 en 6 werkt de Hub niet rechtstreeks op de 3 en 5. Net als de XEO 4 luidsprekers ontvangt de XEO link een draadloos signaal van de XEO Hub. De Extender en de Link vormen geen onderdeel van het door mij geteste XEO pakket en worden hier dus verder buiten beschouwing gelaten.

XEO 4 Speaker

Wellicht ten overvloede; het gaat hier om twee actieve luidsprekers. Naast de twee units bevat elke behuizing dus ook nog een versterker. Of beter gezegd twee versterkers. Eén van 50 Watt voor de tweeter en één van 50 Watt voor de midden/laag weergever. Op het eerste gezicht lijkt het uiterlijk van de XEO 4 ook weer verdacht veel op dat van zijn voorganger, de XEO 3. Maar ook hier zijn op grond van de feedback van klanten en dealers de nodige veranderingen, lees verbeteringen, doorgevoerd. Zo is de afwerking op een nog hoger plan gebracht en reflecteert het design, met details als de verzonken schroeven en de magnetische covers, dat van de duurdere Dynaudio Excite modellen. De nieuwe afstandsbediening staat eveneens op een hoger plan. Door het infrarood oog niet langer achter het doek te plaatsen, maar over te hevelen naar het Interface Display boven op de speaker, ontstaat er een stabieler signaal. Overigens is er tijdens die luistersessies maar weinig gebruik gemaakt van deze afstandsbediening oftewel XEO Master remote control. Dat heeft alles te maken met een feature dat ik nog niet eerder ben tegengekomen bij een luidspreker. Ik heb het dan over het zojuist genoemde nieuwe Interface Display dat zich bovenop zowel de linker als de rechter speaker bevindt en dat een alternatief is voor de afstandsbediening. Een alternatief dat als voordeel heeft dat het zich altijd op dezelfde plaats bevindt. Dit in tegenstelling tot de afstandsbediening die nog wel eens zoek kan raken. Zeker wanneer hij in een huisgezin gebruikt wordt door meerdere personen. Met het Interface Display zet je het systeem aan en uit of verander je het volume en de input. Daarnaast geeft het je direct informatie over volume niveau, input, verbinding met de XEO Hub en standby/on. Aan de achterkant is te zien dat er nog meer veranderd is.  Niet in het bovenste deel. Daar zit nog steeds de baspoort.

Linksonder zit echter een nieuwe functie; de Speaker Position EQ schakelaar waarmee het geluid op drie manieren aangepast wordt aan de positie van de XEO 4 in de ruimte; vrijstaand, tegen een muur of in een hoek. Tijdens het uitproberen in de luisterruimte blijkt dat het, zoals verwacht, vooral de laagweergave optimaliseert. De middelste schakelaar wijst de desbetreffende luidspreker zijn plek toe. Linker of rechter luidspreker in een stereo-opstelling of mono wanneer hij op zichzelf staat. Daarnaast de schakelaar waarmee je de luidspreker toewijst aan één van drie mogelijke ruimtes of zones; red, green of blue. Bij de XEO 3 en de XEO 5 was die mogelijkheid er ook maar daar werden ze aangeduid met 1, 2 en 3. Omdat ook de inputs op die manier werden benoemd bleek dit voor sommige gebruikers nogal eens verwarrend te werken. Met het omzetten naar de kleurencodes is het risico dat de gebruiker inputs en zones door elkaar haalt niet langer aanwezig. Opnieuw een teken dat er goed geluisterd is naar de feedback van de eindgebruiker. Uiteraard is er een mogelijkheid om het aantal zones uit te breiden. Zeker met de aanvullende inzet van XEO Extender(s) en XEO Link(s) zijn de combinatiemogelijkheden eindeloos.

XEO Hub & XEO 4
Wanneer u deze XEO combinatie installeert en u, zoals bij deze test het geval is, slechts met één bron speelt hoeft u bij het in gebruik nemen niet eens de moeite te nemen om de juiste input op de XEO Hub te selecteren. Zodra de power schakelaars omgezet zijn en de XEO Hub het bronsignaal oppikt geeft hij dat direct door aan de luidsprekers.  In mijn geval sluit ik een NAD combinatie aan als bron. Bestaande uit de M50 Digital Music Player, de M51 Direct Digital DAC en de M52 Digital Music Vault. Onderling verbonden door Supra interlinks. Het signaal wordt afwisselend digitaal (coax) vanaf de M50, en analoog (RCA) vanaf de M51, aan de XEO Hub aangeboden met Sonore AC interlinks. Voordat er muziek kan klinken moeten er achter op de luidsprekers eerst nog wat schakelaars om worden gezet. De ene luidspreker moet tot linker worden benoemd terwijl de ander de rol van rechter ten deel moet vallen. Voor beiden moet dezelfde zone of ruimte kleur worden ingesteld en eveneens moet voor beiden worden bepaald welke plek zij toegewezen zullen krijgen; vrijstaand, tegen de muur of in de hoek. In mijn geval kies ik voor rood en vrijstaand. Ook moet de XEO Hub stroom krijgen via de usb ingang of via de bijgeleverde voeding en dienen de XEO 4 luidsprekers beiden stroom te ontvangen via de bijgeleverde stroomkabels. Tijdens de test gebruik ik voor de XEO Hub de meegeleverde voeding. Voordat er muziek gaat klinken nog even dit; tijdens de luistersessies gebruik ik vooral de knopjes op het Interface Display bovenop de speakers. Maar op die momenten dat ik de Master remote control inzet blijkt dat hij een grotere signaal hoek heeft dan zijn voorganger. Ook voelt hij solider aan. En, voor het geval u al een set XEO 3 of 5 in huis heeft en overweegt om die middels een XEO Link te koppelen aan een nog aan te schaffen set XEO 4 of 6; de Master remote control kan ook gebruikt worden voor de XEO 3 en 5 modellen.

Music

En dan eindelijk het belangrijkste onderdeel van de test. Het beluisteren van muziek. Zoals aangegeven accepteren alle digitale inputs 24 bit/96 kHz. Waarom dus niet begonnen met zo’n file. In dit geval afkomstig van het album Hello Troll van één van mijn favoriete Scandinavische jazz combo’s, het Helge Lien Trio. Bestaande uit pianist Helge Lien, bassist Frode Berg en drummer Per Oddvar Johansen. Het nummer Gamut Warning vertelt me veel over de ruimtelijkheid van deze set. Maar ook over het ver doorlopende, gedetailleerde delicate hoog, het neutrale middengebied en de verrassende mate aan weergegeven laag. De aanslag van de piano klinkt mooi percussief, de bekkens zijn zilverig van klank en de kwastjes vegen op een zanderige manier over het trommelvel zonder dat er ook maar enige versmering optreedt. Ja, kijkt u maar even naar de prijzen onder aan dit artikel. Een pluim is hier zeker op zijn plaats. Op hetzelfde album staat het nummer Troozee. Heerlijk uptempo en de set weet me moeiteloos in beweging te krijgen waarbij ik geniet van de zagende, rasperige en knorrende klanknuances die geproduceerd worden door de bas. Ook het geluid van een goed opgenomen vrouwenstem klinkt heel fraai. Zoals blijkt als ik op mijn iPad het 16 bit/44.1 kHz album Hell Or High Water van de Amerikaanse Sara K. selecteer. I Can’t Stand The Rain zal ik wel altijd blijven associëren met Tina Turner maar van Sara’s uitvoering kan ik tegenwoordig intenser genieten. Ook met de XEO set blijkt dit effect op te treden.

Weer valt me op hoe delicaat het hoog is, maar ook hoe warm menselijk haar stem in het middengebied klinkt, hoe overtuigend het laag wordt neergezet en hoe ruimtelijk groots het beeld is. Groots is ook het woord dat het eerst in mij opkomt wanneer ik Lacrimosa uit het Requiem van Mozart draai in de uitvoering van het London Symphony Orchestra onder leiding van Sir Colin Davis. Een 24 bit/48 kHz opname. De stemmen van het London Symphony Chorus voeren mij mee en zijn onderling goed te onderscheiden. Een klein jazz combo, een vrouwenstem, een symfonieorkest met koor, wat ontbreekt nog? Een mannenstem of een akoestisch solo instrument? Ik kies voor de Duitse bariton Matthias Goerne die in de afgelopen jaren een aantal albums met liederen van Franz Schubert uitgebracht heeft in een serie waarin uiteindelijk twaalf CD’s zullen verschijnen. Op het uit 2012 daterende dubbelalbum Schwanengesang wordt hij begeleid door Christoph Eschenbach op piano. Velen zullen nog steeds Fisher-Deskau als de ultieme Schubert vertolker zien maar ik prefereer de prachtige stem van Goerne. Die stem wordt door het XEO 4 systeem in volle glorie mooi los in de ruimte geplaatst en ook het lage register van de piano klinkt geloofwaardig. Dat de weergave niet helemaal het gewicht heeft waartoe mijn eigen vloerstaande Audiovector luidsprekers in staat zijn heeft alles te maken met het formaat van de XEO 4 luidsprekers. Op dat punt zal het grotere tweeweg systeem  XEO 6 , met zijn drie units met elk een eigen 50 Watt versterker, ongetwijfeld  beter presteren. Dat de Denen geen moeite hebben met het op pakkende wijze ten gehore brengen van hedendaagse muziek blijkt tijdens het muziekuurtje waarin mijn dochter zich bij mij voegt en de controle over de iPad voor zich opeist. Van de gedraaide selectie herinner ik me later vooral Royals afkomstig van Lorde’s album Pure Heroine dat me volledig verraste door de impact van de knippende vingers en de trom via deze XEO 4 luidsprekers.

In the end
Over de XEO Hub in combinatie met de XEO 4 actieve luidsprekers ben ik zo mogelijk nog enthousiaster dan ik twee jaar geleden over de voorganger was. Uiterlijk zijn de luidsprekers nog net weer een tikkeltje strakker en eigentijdser geworden maar het zijn vooral de toegenomen gebruiksmogelijkheden en prestaties die de meeste indruk maken. Zo kunnen er door de toevoeging van een coaxiale digitale ingang nu meer digitale bronnen aan het systeem toegevoegd worden. Ook is het bereik van de Hub toegenomen, zeker in combinatie met de optionele Extender. Het systeem is niet alleen eenvoudiger op te zetten en beter aan te passen aan de plek die de speaker in de ruimte bezet, maar dankzij het Interface Display bovenop de speakers krijg je als gebruiker bovendien in één oogopslag informatie over bijvoorbeeld de volumestand en de spelende bron. Het belangrijkst blijft echter de geluidskwaliteit. En die is in mijn oren nog verder toegenomen waardoor het voor mij alleen maar eenvoudiger is geworden om dit XEO systeem van harte aan te bevelen.

Prijzen
XEO 4 set, twee actieve luidsprekers met afstandsbediening: 1700 euro
XEO Hub: 250 euro                                                                                                                    
XEO Link: 150 euro                                                                                                                    
XEO Extender: 150 euro                                                                                                                  
XEO Master remote control: 40 euro                                                                                               

Gebruikte muziekfragmenten:
- Helge Lien Trio, Hello Troll; Gamut Warning, Troozee.
- Sara K., Hell Or High Water; I Can’t Stand The Rain.
- London Symphony Orchestra & Chorus o.l.v. Sir Colin Davis, Mozart Requiem; Lacrimosa.
- Matthias Goerne & Christoph Eschenbach, Schwanengesang.
- Lorde, Pure Heroine; Royals.

Dynaudio Nederland
e-mail: info@dynaudio.nl
Website: www.dynaudio.nl