KNX bezorgt moderne villa volautomatisch wooncomfort

Het begon met de wens om in de nieuwe woning de ramen - van eigen fabricaat - op afstand te kunnen openen en sluiten. Uiteindelijk werd de hele woning volautomatisch. Door de keuze voor de merkonafhankelijke automatiseringsstandaard KNX waren al die extra wensen met gemak in te vullen. Daarom genieten
de bewoners in hun ideale woning nu volop van ultiem gemak en comfort.

Vlakbij Horst ligt in een groen buitengebied de nieuwe woning van de familie De Vries. Het is een opvallende verschijning in het Limburgse dorp. De woning bestaat uit twee - vrijwel identieke - puntige constructies met aan de voorzijden grote glasoppervlakten. De grote en de wat kleinere constructie zijn met elkaar verbonden door een glazen doorloop, die tevens toegang geeft tot aan de ene kant de voortuin en aan de andere kant het terras. Die komen weer bijeen aan de zijkant van het pand, waar zich de bijzondere zwemvijver en het omvangrijke buitenvertrek bevindt. De zwemvijver is omgeven door natuursteen en houten vlonders en aan de binnenzijde voorzien van zwarte bekleding waardoor het geheel een mooie, natuurlijke uitstraling heeft. De hoge zijwand spuwt simultaan twee dikke stralen water in de vijver. In het buitenvertrek ontbreekt het aan niets; het is er het hele jaar door goed vertoeven met binnen handbereik een buitenkeuken, een open haard, een sfeervolle lounge-hoek en een tafel-bar.
De familie De Vries bouwde het nieuwe droomhuis vlak naast hun oude woning. Dat maakte de verhuizing wel zo gemakkelijk. Ook binnen in de woning draait alles om gemak. Dat verkregen de bewoners door in plaats van een traditionele elektrotechnische installatie, een domotica-installatie aan te schaffen. Een installatie die diverse functies in huis automatisch uitvoert. Daarbij kozen ze voor KNX, de universele automatiseringstaal. KNX zorgt er voor dat alle automatisch aangestuurde apparaten en installaties in huis, ook onderling met elkaar kunnen communiceren. Daardoor zijn ze vanaf één plek centraal te bedienen en verkrijgen ze door hun onderlinge samenwerking nog meer intelligentie. Eindresultaat is gemak, comfort, veiligheid en besparing op de energierekening.


Elektrisch bedienbare ramen
Voor de automatiseringsklus riep men de hulp in van KNX-Professional Ron Deenen van installatiebedrijf Energa uit Venlo. Voor hem werd het één van de meest omvangrijke KNX-projecten in zijn loopbaan. En dat terwijl de hele opdracht begon met uitsluitend de elektrisch bedienbare ramen. Ron Deenen: “De eigenaar van de woning is zelf producent van aluminium ramen, deuren en gevels. De oorspronkelijke vraag was of wij de bediening van zijn ramen konden integreren in de elektrotechnische installatie waardoor ze die op afstand konden openen en sluiten. Maar van het één kwam het ander en toen ze eenmaal hoorden wat we nog meer konden koppelen in een slimme domotica-installatie op basis van KNX, was het eind zoek.” Als we het doen, doen we het ook meteen goed, was hier duidelijk de instelling. Een rondje door het huis toont aan dat hier niets aan het toeval is overgelaten.

Toegangscontrole met vingerscan
Te beginnen bij de toegang tot de woning. Die is beveiligd met een elektronische vingerscanner. Alleen de personen van wie de vingerafdruk bekend is in het systeem, krijgen de deur in beweging als ze hun vinger op de scanner leggen. Op die manier hoeft de familie zich nooit zorgen te maken dat vreemden met een verloren sleutel kunnen binnenkomen. Wanneer geautoriseerde personen via de vingerscan tot de woning worden toegelaten, knipt meteen het licht aan in de hal. Afhankelijk van het tijdstip en de natuurlijke lichtinval uiteraard. Bezoekers kunnen zich via de video-intercom melden bij de voordeur. Op de speciale KNX-gestuurde beeldschermen in de keuken en de woonkamer komt de bezoeker in beeld. Als het ‘goed volk’ is, kunnen de bewoners vervolgens met een digitale button op het touchscreen de voordeur openen. In een speciaal daarvoor ingerichte ruimte bevindt zich de centrale intelligentie van het systeem, die de installateur daar keurig heeft weggewerkt. Het hart van het domotica-systeem doet daar geruisloos zijn werk. Het is de trots van de system integrator. De bewoners zijn blij dat de dradenberg zijn werk doet, maar ook dat er een fraaie deurenwand voor staat. Die hang naar orde en strakheid komt overal in terug. Alle verdeelkasten van de elektrotechnische installatie zijn aan het oog onttrokken, de halogeen inbouwspots zijn volledig in-gestuukt in de plafonds, net als de luidsprekers van de audio-installatie, die achter de wanden onzichtbaar hun werk doen.


Cubevision op touchscreens
In de ruime en lichte keuken en in de sfeervolle woonkamer hangen de twee centrale 19 inch touchscreens die de werking van de systemen weergeven en de bediening ervan mogelijk maken. Daarin komt alles samen. Het toont wat KNX allemaal automatisch kan laten verlopen en biedt de mogelijkheid daar tijdelijk of permanent veranderingen in aan te brengen. Dat is allereerst natuurlijk het licht; één van de basisfuncties van een KNX-installatie. De inbouwspots in de hal en de leefruimtes, de aanvullende led-strips in slaap- en badkamers, de oriëntatieverlichting in de trappenhuizen en de lichtkorven in de stenenstapels die het terrein omheinen; alle lichtpunten zijn voorgeprogrammeerd in de KNX-installatie. De ene lamp knipt aan wanneer KNX sensoren beweging detecteren, de ander doet dat automatisch zodra het begint te schemeren. Verder is er een alles-aan/uit regeling die zijn werk doet bij het betreden of verlaten van de woning, of wanneer het alarm wordt ingeschakeld. Het licht is op de meeste plekken ook nog traditioneel te bedienen met moderne wandschakelaars. Het lichtplan van de woning komt van de gerenommeerde lichtontwerper Etienne Bindels. Op de touchscreens heeft de system integrator via overzichtelijke plattegronden zichtbaar gemaakt waar de lichtpunten zich bevinden en hoe de werking daarvan op dat moment is ingesteld.
De plattegronden zijn nu nog per ruimte apart op te roepen op de touchscreens. De installateur is momenteel bezig om er de allernieuwste toepassing op te zetten: Cubevision van BAB Technologie. Deze software maakt de ruimtes in één scherm zichtbaar in kubusvorm, waarbij je met sleepbewegingen de kubus draait en zo van de ene ruimte naar de ander switcht zonder steeds in het menu een nieuwe ruimte op te vragen. 

KNX weerstation

Ook zijn alle ramen in de woning zichtbaar op de plattegronden. Deze zijn zodanig geprogrammeerd dat ze op bepaalde tijden sluiten, in de ventilatiestand gaan staan of volledig opengaan. En vanzelfsprekend kan men de ramen naar wens ook handmatig bedienen. Als ze in de automatische modus staan, past KNX de instellingen vanzelf aan aan het weertype buiten. Een open raam bij hevige regenval is uiteraard niet wenselijk. De automatisering kan dit voorkomen doordat een weerstation op het dak registreert welk weer het buiten is. Dit weerstation meet het natuurlijke licht, de temperatuur, regen en wind en gebruikt die gegevens om het licht binnen te dimmen of te versterken, om de buitenverlichting in werking te zetten, de stand van de ramen aan te passen, de zonwering aan te sturen en de behoefte aan verwarming te bepalen. Ron Deenen: “Ook de lamellen in de grote raampartijen van de woonkamer en de master bedroom werken op het weerstation. Maar omdat ze hun elektriciteit van zonnecellen krijgen, moesten we een infraroodsignaal tussen de lamellen en de KNX-installatie zetten. Zo konden we ook deze functie integreren.” Zelfs de gashaard in de woonkamer is via de KNX-bediening aan en uit te zetten.


Camerabeelden van twee woningen
Vier Axis speeddome camera’s met een zichtbereik van 360 graden zorgen rondom het hele huis voor de beveiliging van de woning. Het systeem is gekoppeld met de KNX-installatie waardoor de bewoners op de twee touchscreens de live-beelden kunnen oproepen van de camera’s. Slepend over het scherm kunnen ze de gewenste zichthoek kiezen om daar vervolgens op in te zoomen. Omdat de familie een tweede woning heeft in het buitenland, hebben we ook van die woning de camerabeelden in het systeem geïntegreerd via IP-verbinding. Zo kunnen ze vanaf hun vakantieadres de beelden van het huis hier volgen en andersom ook”, legt de installateur uit. Omdat de KNX installatie het IP-netwerk als voornaamste medium gebruikt voor het verzenden en ontvangen van gegevens, kunnen de bewoners ook vanaf hun smartphones en tablets het systeem benaderen. Het betekent dat ze naast het bekijken van de camerabeelden van de beveiligingsinstallatie, ook op afstand de ramen kunnen dichtdoen of de terrasverlichting kunnen uitzetten. Eigenaar Erik de Vries legt uit dat het aspect veiligheid zwaar woog bij de invulling van de domotica-installatie. “Ik hecht heel veel waarde aan beveiliging, vooral omdat we in onze vorige woning al eens verrast zijn door inbrekers. Het feit dat ik via de camerabeelden altijd en overal de situatie rond mijn woningen kan controleren, geeft me een gerust gevoel. Als ik ’s nachts in bed een verdacht geluid hoor, kan ik op mijn iPhone meteen inzoomen op de plek waar ik het geluid vandaan hoor komen en zien of er iets gaande is.” De bewoners komen net terug van vakantie. Ook daar kwam de bediening via de iPhone goed van pas. “Ik heb er een hekel aan om in een muf huis thuis te komen, dus zette ik drie dagen voor onze terugkeer dagelijks de ramen even open. In de winter kun je bijvoorbeeld de verwarming alvast een graadje hoger zetten om niet in de kou te zitten bij thuiskomst.”


Sonos geluidssysteem op KNX
In het hele huis, maar ook in het buitenvertrek, zorgt een draadloos geluidssysteem van Sonos voor achtergrondmuziek. Ook dit geluidssysteem is geïntegreerd in de domotica-installatie. Voor elk vertrek is apart aan te geven wat men wil horen. De bewoners hebben de keus uit een eigen muziekbibliotheek, maar ook uit talloze muziekzenders en internetradio. Zo kunnen de kinderen buiten bij het zwembad bijvoorbeeld naar hun favoriete hip-hop nummers luisteren, klinken in de keuken klassieke deuntjes op de achtergrond en is de woonkamer gehuld in jazzklanken. Niet alleen binnen werkt alles volautomatisch. Ook op het overdekte terras, rond het zwembad en in het buitenvertrek zijn handige KNX-functies verwerkt. Boven het terras en het buitenvertrek hangen infrarood terras-heaters die automatisch aanslaan als de temperatuur onder een ingesteld niveau uitkomt. Ze zijn ook handmatig in werking te zetten via het touchscreen als het eigenlijk nog niet koud genoeg is. De oprit van de woning wordt door verwarmingsleidingen in de grond vorstvrij gehouden in de wintermaanden zodat men er altijd veilig kan wegrijden en parkeren. De tuinberegening is voorgeprogrammeerd en start automatisch op vaste tijdstippen. De bewoners denken nog na over toepassing van grondsensoren die de vochtigheid van de tuingrond meten en bij het bereiken van een bepaald droogteniveau vanzelf de sproeiers in werking zetten. Dat spaart water in perioden dat het toch al vaak regent. De waterval van de zwemvijver, maar ook de verlichting ervan, zijn aangesloten op de woningautomatisering. Net als de verwarming van het zwembadwater. Het centrale systeem houdt voor de gebruikers nauwkeurig bij wat het stroom- en waterverbruik is van de woning, uit te splitsen in de verbruiksgegevens per apparaat of installatie.


Cv aangevuld met warmtepomp
De verwarming binnen werkt op conventionele wijze; een cv-installatie op gas geeft de warmte af via de vloer. Het gasverbruik is minimaal vanwege de goede isolatie van de woning, maar ook door de slimme instellingen vanuit de KNX-installatie. Er wordt alleen verwarmd bij aanwezigheid en dan ook nog eens per vertrek. Bij het betrekken van de woning bleek dat het er in de zomer erg warm wordt en blijft. Om die reden is besloten om een warmtepomp toe te voegen die voor aanvullende koeling zorgt. De overcapaciteit aan warmte die de warmtepomp produceert, zet men nu in voor verwarming van het zwembad. Omdat het verwarmingssysteem in dit geval een stuk complexer is geworden dan aanvankelijk was gepland, is er toch een speciale klimaatregeling van Priva tussen de ketel en de KNX-installatie gezet. KNX blijft de meldingen vanuit de verwarmingsinstallatie weergeven via de centrale touchscreens en zorgt er ook voor dat men in de vertrekken altijd de temperatuur nog kan bijsturen via ruimtecontrollers. Door een interface tussen Priva en KNX kunnen de twee systemen prima met elkaar communiceren.


Optimale flexibiliteit
Ook dat is voor De Vries een belangrijk pluspunt van zijn geavanceerde installatie. Op elk moment kun je er van alles in veranderen of toevoegen. “Je kunt van tevoren heel veel bedenken over wat je wilt automatiseren en hoe je het wilt bedienen, maar veel zaken komen pas naar voren zodra je er eenmaal woont. Dan pas merk je dat je bepaalde schakelingen eigenlijk anders zou willen of dat de bediening van de radiozenders toch niet helemaal volgens je eigen logica verloopt. Met één telefoontje naar de installateur kan hij op afstand dingen omprogrammeren zodat je toch die lamp in de hobbykamer kunt dimmen zonder dat daarvoor in muren geboord moet worden of er nieuwe kabels getrokken hoeven te worden. Of dat je toch de keuze van muziekzenders via je eigen logica kan laten verlopen. Ook omdat we later pas het zwembad bedachten - en de techniek daarvoor - en de tuin net pas klaar is, komen er steeds weer nieuwe wensen naar voren. Die zijn met deze installatie snel en eenvoudig in te vullen. Voor mij is KNX echt het automatiseringssysteem van de toekomst. Je kunt elk onderdeel van de installaties koppelen en iedereen kan er mee overweg, mijn kinderen zelfs nog beter dan ik. Zij zien het meer als gadgets, snappen ook vaak de techniek erachter. Voor mij moet het gewoon functioneren. En dat doet het.”

Vanwege privacy-reden zijn de namen van de bewoners veranderd.