Monteren doe je zo! Deel 7: Monteren op de vakantieplek

Het monteren buiten de studio thuis wordt editen op locatie genoemd. In deze vakantiespecial gaat het daarbij om het monteren op de vakantieplek. Dat kan in de camera of smartphone zelf, op een tabletcomputer of met behulp van een notebook. U ziet direct resultaat. Leuk om aan de reisgenoten of het thuisfront te vertonen. En u vermijdt het gevaar dat het monteren van de vakantievideo er toch weer niet van komt.


Losse videoclips zijn ook op vakantie zelden af. Behalve dat het er vaak gewoon niet uitziet qua teveel en wellicht ook slechte beelden zit er niet echt een verhaal in. De montage maakt het door netjes bij te snijden (te trimmen), het in de juiste volgorde te zetten, opgemaakt met titels en overgangen plus soundtrack, fraai af.
Aan de keerzijde van de montagemedaille staat natuurlijk het feit dat het meeslepen van een montagestudio op vakantie menigeen niet ziet zitten. Wij kennen wel een enkeling die in de caravan of kampeerbus een ministudiootje geregeld heeft. De doorsnee amateur wil echter gewoon licht op reis. Meer dan een tabletcomputer of notebook inpakken zit er niet in.
Voor het monteren op locatie is er ruwweg keuze uit drie opties:
1. In de camcorder, videofilmende fotocamera of smartphone zelf.
2. Op een tablet of andere minicomputer.
3. Op een (krachtige) notebook.
De uiteindelijke keuze ligt bij welke eisen er aan de vakantiemontage op locatie gesteld worden. Een beetje trimmen en stapelen of een volwaardige videoproductie met alles er op en er aan.


Leve de montage-app
Met de komst van montage-apps voor slimme telefoons en tablets is het monteren on the spot een sinecure geworden. Het enige probleem is vaak te dikke vingers in combinatie met te kleine schermpjes.
Er valt onderscheidt te maken in camera-apps en NLE-apps. De camera-app heeft de dubbelfunctie van het opnemen en bijwerken van videobeelden met geluid. Is de opname gereed dan kunt u deze aan de uiteinden bijsnijden, in stukken knippen en in een aantal gevallen ook plakken en op helderheid en kleur corrigeren. Verder kunt u de afspeelvolgorde op de filmrol of het schermpje met duimnageltjes van de geschoten shots aangeven door hen met de vingertop te verslepen. Het gaat doorgaans om rudimentaire editing maar op vakantie is veelal ook niet meer nodig.
Een derde functie van de camera-app is de export voor het delen van de vakantiefilmpjes. Bijvoorbeeld het hangen van een vakantieclipje aan een e-mail of een Tweet en zelfs het uploaden naar YouTube. In de meeste gevallen doet het exportprogramma suggesties voor de juiste afmetingen, compressie en het exportformaat.
De NLE-app is een klein maar aardig capabel montageprogramma. Bijvoorbeeld iMovie voor de iPhone en iPad. De mogelijkheden zijn dan meteen een stuk groter. Standaard beschikbare leuke opmaakformaten (stijlen of templates), een stuk nauwkeuriger bijsnijden en knippen en plakken. Fraaie overgangen, titels en effecten. En een leuk achtergrondmuziekje of opgenomen commentaar/voice-over erbij. Tevens wat meer uitgebreide functies voor export en videosharing.
Er komen daarnaast steeds meer video-apps voor kleurcorrectie, om speciale effecten aan te brengen, geluidsbewerking en titels vervaardigen.


In de camcorder of fotocamera
De beschikbare mogelijkheden voor video-editing in de camera zelf is sterk afhankelijk van het type camera. Sommige videofilmende digitale fotocamera’s kunnen vrijwel niets en andere aardig wat. In de meeste gevallen weer de rudimentaire (basis)functies van bijsnijden, doorknippen (eventueel ook met plakken) en in de gewenste afspeelvolgorde stapelen.
Bij videofilmende fotocamera’s is er veelal een trimfunctie aan boord. U kunt aan de kop en staart bijsnijden. Desgewenst valt een opgenomen videoclip ook wel ergens door te knippen en vervolgens een deel te wissen en/of de beide losse onderdelen afzonderlijk te bewerken. De hierbij verkregen montageresultaten zijn best wel nauwkeurig en ogen lang niet slecht. Het blijft echter bij knipwerk.
Een aantal videofilmende fotocamera’s voorziet in effecten voor video. Net zo’n fraai effect als bij een echt montageprogramma maar nu wordt het effect al tijdens de opname zelf aangebracht. Bij de camcorders hangt het er maar vanaf waarin de fabrikant voorzien heeft. Bijvoorbeeld:
- Het achter elkaar stapelen. Bij digitale bestanden de clips op het schermpje in de juiste volgorde schuiven. Bij de oude tapemodellen achter elkaar opnemen;
- Videoclips markeren zodat de montagesoftware hen herkent en vervolgens in de juiste volgorde;
- Het aanbrengen van overgangen tussen achtereenvolgende videoclips. Bijvoorbeeld een fade of een stilstaand beeld uit het camerageheugen;
- Titels, effecten of commentaar toevoegen;
- Kant en klare thema’s met bijbehorende opmaak aan boord.
Ook de eenvoudige flipcamcorders beschikken veelal over basismontagemogelijkheden.


Op de tablet
De tabletcomputer zoals de Apple iPad is een ideaal apparaat voor eenvoudige vakantiemontage op locatie. Daarvoor zijn er drie redenen:
1. Er draaien eenvoudiger versies van bekende montageprogramma’s in appvorm op.
2. Er is een voldoende groot hoogwaardig beeldscherm om zowel de opgenomen vakantieshots als de montagehandelingen te beoordelen.
3. De tabletcomputer biedt goede functies voor de export, het delen en het vertonen per tv of beamer. Voor het aansluiten van de camcorder en videofilmende fotocamera is veelal een adapterkit met aansluitkabel vereist. Bijvoorbeeld de camera adaption-kit bij de iPad. Kijk vooraf even op de website van de tabletfabrikant en de leverancier van de NLE-app welke videobestanden u kunt importeren.
Met een montageprogramma zoals iMovie, Pinnacle Studio voor de iPad, Video Editor (Pro), Cute Cut (Pro), Movie Director Pro, Voddio of Perfect Video,  het barst er tegenwoordig van in de online appwinkels. Een aantal is gratis doch de praktijk leert dat iets meer betalen ook kwaliteit en extra mogelijkheden oplevert.

Studiopower in een notebook

Groter in omvang en daarmee ook een stuk krachtiger voor de videomontage op de locatie: de krachtige AV-notebook. Daar kunt u onder Microsoft Windows en Apple OSX hetzelfde mee als in de studio thuis. Er zijn vrijwel geen beperkingen bij de hard- en software. Alleen raden wij voor hoogwaardig Full HD-werk een externe harddisk, 6-8 GB aan systeemgeheugen en bij AVCHD minimaal een i5 Intel processor aan.
De belangrijkste voordelen bij een echte AV-notebook zijn snelheid bij de bewerkingen, het kunnen gebruiken van de echte complete montagepakketten en een groter beeldscherm voor de beoordeling. Als belangrijkste nadelen gelden de hogere prijs, de omvang & het gewicht en de beperkte batterijcapaciteit bij langere montagesessies. Neem een adapter voor de netstroom en/of 12V autoaccu-aansluiting mee.


Het geluid
Ook de montage van het geluid kan al in de camera, smart-phone of tablet beginnen. Op de tablet en smartphone zijn er al ruim voldoende opties. Diverse apps bieden daarvoor de praktisch vereiste mogelijkheden. Bijvoorbeeld het apart bewerken van de audiosporen, achtergrondgeluid of een voice-over toevoegen, fades (in-, uit- of overvloeien) en het volume bijregelen. Een categorie apart is het inzetten van de smart-phone of tablet als een veldrecorder voor geluid. Een microfoon er op, app voor geluidsopnamen in laden, vervolgens het geluid samen met de videocamera opnemen, dit zo nodig nabewerken en daarna onder de vakantiefilm monteren.
Veldrecorders geven in het algemeen een veel beter geluid dan video- en fotocamera’s. U kunt de sterkte, filtering, ruisonderdrukking, sampling en zelfs effecten of overgangen instellen. Let wel op markeringspunten voor de synchronisatie van beeld en geluid bij de montage!
Digitale videofilmende fotocamera’s voorzien niet tot nauwelijks in geluidsbewerking, hoogstens kunt u het volume aanpassen. Hetzelfde geldt voor de eenvoudigere camcorders. Canon voorziet in voorgeprogrammeerde geluidssettings per opname type.
De moderne notebook biedt in combinatie met de juiste software een complete semiprofessionele geluidsstudio op locatie.

Conclusie
Kortom, het monteren op de vakantielocatie is goed mogelijk en loont alleszins de moeite. Zeker met tablets en notebooks behoeft u weinig tot geen basismontagefaciliteiten bij zowel beeld als geluid in te leveren. De hamvraag blijft natuurlijk of u daar op de vakantieplek wel of geen zin in heeft.


Videolicious
Een geheel andere insteek voor het samenstellen van een vakantieclipje is de app Videolicious en gelijksoortige programma’s. U stelt hiermee op de smartphone of tablet snel een kort vakantieclipje van een minuut of zo samen. Dat valt dan meteen te exporteren of te delen.
De procedure is als volgt:
- Bedenk een plot of kort verhaaltje.
- Schiet de daarvoor benodigde videoclips en zet deze op de filmrol (beeldbank).
- Start de Videolicious-app en laadt de te gebruiken clips in.
- Kies een opmaakstijl en muziekje.
- Speel de filmpjes in volgorde af en spreek daarbij uw commentaar via de microfoon in.
- Controleer of de aldus ontstane vakantieclip aan de verwachtingen voldoet.
- Sla de gemonteerde vakantieclip op.
- Deel deze met uw reisgenoten of het thuisfront.

Help en gebruiksaanwijzing
Hoe zat het ook al weer? Hoe doe ik dit met welke functie? En hoe stond het ook al weer in de gebruiksaanwijzing van de camera? Allemaal vragen die op de vakantielocatie tot hoofdbrekens kunnen leiden. Dan vlot de montage van de vakantiefilm ter plekke niet echt. Gelukkig schieten ons daarbij tegenwoordig de nieuwe (social) media te hulp. Montageprogramma’s beschikken over duidelijk helpfuncties en voorbeelden. Vaak ook in het Nederlands. Ook de gebruiksaanwijzing is veelal als Pdf bestand voor handen. Niet aanwezig? Dan gewoon even op internet kijken. Dat overigens niet alleen in tekstvorm, maar ook als instructieclips op YouTube.


Studio in een koffertje?
Voor wie echte reisreportages wil gaan maken of wellicht vanaf de vakantieplek gaat uitzenden komt een portable montagestudio in het vizier. Een complete set van een computer, één of meerdere viewerschermpjes, een externe harde schijf en dikwijls ook een mixer. Dit alles robuust en veilig verpakt in een flightcase. De netstroom er op en u kunt meteen aan de slag.
Een dergelijke set kunt u zelf makkelijk samenstellen of bijvoorbeeld eens bij Datavideo gaan neuzen. Zelf via internet een vakantieprogramma on air zetten gaat gemakkelijk met programma’s zoals Boinxtv. Maak een herkenbare eigen opmaak aan, attendeer de kijkers op de zendtijden of bestanden op internet en produceren maar naar YouTube, Vimeo, USTREAM of Facebook.


Een draaiboekje of storyboard?
Het op de bonnefooi zonder verhaallijn of gegeven gaan monteren houdt gevaren in. De montage kan onlogisch tot zelfs verwarrend uitpakken. En een rode draad door het geheel doet de vakantievideo beter beleven bij de kijkers thuis. Dan toch maar een draaiboek of een storyboard maken?
Echt veel hoeft het allemaal niet te zijn. Wat schetsjes en aandachtspunten op een storyboard. En bij een meer uitgewerkt verhaalbord kan dit vaak rechtstreeks in de montage worden overgenomen.
Een draaiboek behoeft niet meer dan een papieren of elektronisch blad te zijn waarin de volgorde van scenes en de plot zijn uitgeschreven.


Op welk scherm bekijken?
Thuis beschikken wij over grote flatscreens en monitoren in de eigen montagestudio. Maar hoe zit dat op de vakantieplek? Dat valt veelal best mee. Een tabletcomputer heeft al een aardig beeldscherm van rond de 10 inch en dat van een 15 inch of 17 inch bij een notebook oogt nog beter.
Daarnaast natuurlijk het aansluiten van de camera, smartphone, tabletcomputer of notebook op de lokaal aanwezige tv-toestellen. Met de juiste kabel mee kunt u daarvan gewoon profiteren. HDMI geeft uitstekende resultaten. Bij de beamer is er keuze uit het aansluiten op een externe videoprojector of de ingebouwde bij camcorders (Sony).