Verslag AudioQuest digital time bij Audio-Time

Vrijdag 7 en zaterdag 8 november 2014 waren belangstellenden en de vaderlandse audiopers door Audio-Time in Breda uitgenodigd om te komen luisteren naar het verhaal van Steve Silberman van AudioQuest. Vanwege de informatieve waarde die bij AudioQuest gegarandeerd is, nam ik de uitnodiging gretig aan en vertrok richting de winkel van Erik-Jan en Angelique Embregts in Breda. Daar hadden de twee bedrijven alles in stelling gebracht om ons te bewijzen, hoeveel invloed kabels en infrastructuur hebben op geluidskwaliteit.

Waar en wie?
AudioQuest zal de meeste lezers vooral bekend zijn van het ruime assortiment kabels dat zij wereldwijd op de markt brengen. Kabels die met regelmaat verrassende recensies krijgen in de pers en door gebruikers hoog gewaardeerd worden. Misschien minder bekend is dat AudioQuest zich ook bezighoudt met netspanning-producten en met digitale audio. De DragonFly USB portable digitaal/analoog-converter is een goed voorbeeld van de laatstgenoemde productgroep. Binnen de AudioQuest company in de USA is Steve Silberman, de gastheer tijdens de sessies, één van de mensen die mede ontwikkelaar is van digitale producten en het creëren van oplossingen. Een vlotte prater met een enorme vakkennis en een nuchtere kijk op de audiowereld om hem heen. Audio-Time zal velen in de regio rond Breda niet onbekend zijn. Erik-Jan en Angelique zijn de stuwende krachten achter de audiowinkel die, na de brand van een paar jaar geleden, in een modern jasje is gestoken en een keur aan merken voert. Ik keek verlekkerd naar het moois dat staat uitgestald in de winkel en in de luisterruimtes.

Met moeite kon ik mij bedwingen om geen occasions mee naar huis te nemen. Wel gingen op de terugrit een vijftal direct-to-disc LP’s mee. De ruimte waarin een demo-set voor AudioQuest stond opgesteld, is normaliter bestemd voor AV-demonstraties en biedt vandaag plaats aan de gasten. Ruim van opzet, akoestisch goed en de rij bioscoopstoelen past in de ambiance. Brabantse gastvrijheid bracht koffie en zoetigheid op tafel. De set die Steve Silberman tot zijn beschikking had, is met opzet zo samengesteld dat verschillen tot in detail te beluisteren zijn. Tegelijk is de muziekbron simpel gehouden en uitgekozen vanwege de grote "installed base" in de USA en in Europa. De basis is een Apple laptop met een deel van de muziekcollectie van Steve. Via een Wi-Fi verbinding naar een tijdelijke router streamt de laptop muziekfiles naar een Sonos Connect, eveneens via Wi-Fi verbonden. Vanaf de Sonos gaat een AudioQuest Forest digitale coaxkabel naar een D/A-Converter en een geïntegreerde versterker van Primare. Als luidsprekers zijn de Dali Epicon 6 gekozen. Omdat de invloed van Wi-Fi en van kabels in het digitale domein het onderwerp zijn, ga ik niet verder in op stroomvoorziening, interconnects en luidsprekerkabels.

De oren gaan open
Na uitleg van Steve, wat de bedoeling is van deze dag en op welke manier AudioQuest zich in de toekomst zal richten op digitale oplossingen, start het echte luisteren. Steve kiest ervoor om met slechts één track te werken, Wicked Games van Chris Isaac komt daarom die morgen heel wat keren voorbij. De eerste opstelling voor het streamen van de muziek is dus volledig draadloos gerealiseerd. De kwaliteit van de opstelling is buiten kijf, maar, zo zegt Steve, het kan met de Sonos Connect allemaal veel beter. Wij luisteren naar de drums en de bas, neergezet rondom de stem van Isaac en de backing vocals. In de eerste verbeterstap sluit Steve de Sonos en de laptop aan met de ethernetkabels die Sonos standaard meelevert. Witte, platte CAT5-bedrading die in de computerwinkel een paar euro kost. Direct is de verbetering hoorbaar. De bas is in vergelijking tot daarnet niet langer zompig, maar ineens strak en met definitie. De harde klank in de hoge tonen, die door de luisteraars in eerste instantie aan de ingedraaide Dali luidsprekers werd geweten (die horen niet ingedraaid te staan opgesteld) is grotendeels weg. Drums krijgen een meer explosief karakter en verdubbelen in impact. De verbetering met de standaard Sonos-kabel is verbazingwekkend groot. Zó groot dat alle aanwezigen Wi-Fi per direct naar de vuilnisbak verwijzen.

Maar natuurlijk kan het nòg beter. Juist om niet in extreme prijsklassen te vervallen, kiest Steve ervoor om de twee Sonos ethernetkabels te vervangen door AudioQuest Forest CAT700. Dus de kabels tussen de laptop en de router en tussen de router en de Sonos. Het verschil is veel minder dramatisch dan de overgang van Wi-Fi naar bekabeling, maar niettemin nog steeds goed hoorbaar. De laatste restjes van scherpte verdwijnen, de gespeelde bas wint opnieuw in definitie en de stemmen worden meer menselijke stemmen. Let wel, we hebben het hier over ethernetkabels waarvan gedacht wordt dat die kabels alleen NUL en ÉÉN doorgeven, maar over dat misverstand later meer. Tenslotte maken we een heel grote stap door van de Forest CAT7 kabels te wisselen naar de AudioQuest Diamond met het gepatenteerde Dielectric Bias System. Deze stap maakt de muziek meer vloeiend, aangenamer, tegelijkertijd gaat het laag een stapje dieper en slaan de drums dynamischer uit de luidsprekers. Een ervaring die gelijkwaardig is aan een test met ethernetkabels, die ik uitvoerde voor een Engelse uitgever. Het is vooral in de vocalen waar de winst wordt geboekt, juist dat gebied in het frequentiespectrum waar ons gehoor het best onderscheid kan maken.

Optisch, digitaal en analoog

Om aan te tonen in welke mate het digitale domein is vervuild met storingen van voedingen en elektronica binnen computer en streaming device, in dit geval nog steeds de Sonos, gaat Steve kabels wisselen. Vervorming die als ruis, spikes en jitter te zien zou zijn op meetapparatuur. Tot nu toe speelde een Forest coaxiale interconnect tussen de digitale S/PDIF-uitgang van de Sonos en de ingang van de Primare DAC. Daarvoor in de plaats komt een Forest optische kabel waarmee een galvanische scheiding ontstaat tussen de twee apparaten. Twee kabels die beide minder dan 30 Euro kosten en brede toepassing vinden. Wederom kiest Steve er niet voor om gelijk naar dure producten te grijpen. Met de bekende track Royals van zangeres Lorde is in één klap mijn vooroordeel, dat coaxiaal altijd beter is dan optisch, naar het land der fabelen verwezen.

Tegelijk met datzelfde vooroordeel van meer persmensen. Hoeveel schoner is de weergave nu. De onrust die ongemerkt aanwezig was, waar gezien de korte luistersessies ook weinig hinder van werd ondervonden, stopt met de optische kabel. Volgens Steve niet verwonderlijk: een Sonos (of elke andere digitale muziekspeler) is een computer en computers zijn bij uitstek niet geschikt voor delicate muzieksignalen. Dus moet je daar iets aan doen en een galvanische scheiding is dan op zijn plaats. AudioQuest zoekt steeds verder naar middelen om dergelijke problemen op te lossen met simpele producten en die kunnen we tussen nu en een jaar op de markt verwachten. Tot die tijd zeker eens thuis proberen of een optische kabel verbetering kan brengen ten opzichte van een coaxiale kabel. Voor het geld hoeft u het niet te laten, de Forest kan prima dienst doen, die is later altijd nog te vervangen door een betere AudioQuest-kabel.

Digitaal is analoog
Sceptici hoor ik al van verre roepen dat het bovenstaande allemaal onzin is. Digitaal bestaat uit een NUL en een ÉÉN, ofwel aan of uit. Dus zal een kabel nooit verschil maken en als je verschil hoort is dat vervorming in de hersenpan, te wijten aan defecte apparatuur of commerciële prietpraat. Om die stelling te weerleggen haalt Steve de The Atanasoff–Berry computer (ABC) aan. Ontwikkeld in 1942 op de Iowa State University. Wie deze machine nader bekijkt ziet dat het hart, de processor, bestaat uit elektronenbuizen en dat voor de opslag in het geheugen condensatoren zijn gebruikt. Steve vraagt de toehoorders of die ooit een digitale elektronenbuis of een digitale condensator hebben gevonden. Dat de buizen zijn vervangen door transistors maakt de wereld niet anders.

Een tweede voorbeeld: in de doorontwikkeling van de AudioQuest DragonFly is in de latere versies onder meer een condensator vervangen, waardoor de geluidkwaliteit sterk verbeterde. Geen condensator in het analoge gedeelte van de USB DAC, maar juist in het digitale deel van de elektronica. Steve benadrukt, wat ik volledig onderschrijf, dat er altijd een tijdsverloop is tussen de staat van een NUL en een ÉÉN. In een ethernetverbinding is de NUL een spanning van 1 Volt en de ÉÉN een spanning van 5 Volt. Als het dataverkeer over de kabel in beeld wordt gebracht ziet het er op een oscilloscoop uit als een analoog soort signaal. Zo gaat het ook de ethernet-aansluiting in en wordt het verder verwerkt in een systeem. De steilheid van de flanken in het pulserende signaal, de overshoot, de timing: het zijn de factoren die mede worden bepaald in de kabels en die zorgen voor hoorbare verschillen. Nog steeds sceptisch? Dan nodigt Audio-Time of elke andere serieuze dealer u graag uit om de verschillen tussen digitale interlinks en ethernetkabels te laten horen.

Een paar uur later laat ik Breda weer achter mij en rijd terug naar huis, een ervaring rijker. Dat ethernet-kabels grote verschillen kunnen maken in een systeem waar audiobestanden worden getransporteerd tussen opslag en muziekspeler, wist ik al, dat een optische kabel zo de moeite waard kan zijn, leerde ik vandaag. Een mens is nooit te oud om iets te leren en audio blijft ongrijpbaar, onze oren zijn nog altijd beter dan het beste product om opgenomen muziek mee weer te geven.

Gebruikte muziek:

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met:

AudioQuest

Audio-Time